Franciszek Zabłocki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, życiorys, +sekcja Twórczość, źr.: "Nowy Korbut", t.6 cz.1 s.487-503 |
drobne merytoryczne, życiorys, +sekcja Twórczość, źr.: "Nowy Korbut", t.6 cz.1 s.487-503 |
||
Linia 27:
Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Łada. Urodził się jako syn Stanisława (zmarł wcześnie) i Barbary z Pruszyńskich, ''secundo voto'' Chmielowskiej (od roku 1758). Kształcił się u [[pijarzy|pijarów]] (kolegium) w [[Międzyrzecz (rejon korzecki)|Międzyrzeczu Koreckim]], następnie wstąpił do nowicjatu [[jezuici|jezuickiego]], który opuścił po 3 latach. Około roku 1770 przez pewien czas przebywał na dworze Antoniego Górskiego, stolnika ciechanowskiego. Pomimo porzucenia zakonu jezuitów, związany był blisko z warszawskim literackim środowiskiem pojezuickim - w roku 1774 był współautorem ''Pieśni wszystkich Horacjusza przekładania różnych''. W tym samym roku (12 czerwca 1774) został urzędnikiem (protokolistą) w kancelarii [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]]. Od 23 września do 20 grudnia 1774 wizytował (wespół z Adamem Jakukiewiczem) szkoły departamentu ruskiego, czyli województwa: wołyńskie, kijowskie, bracławskie i podolskie. W latach 1774-1777 był autorem "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych". W tym okresie przyjaźnił się z byłym jezuitą F. D. Kniaźninem, korzystając także ze wsparcia A. Naruszewicza (pomieszkiwał wówczas w pojezuickim budynku przy ul. Brzozowej). Był także związany z dworem A. K. Czartoryskiego, prawdopodobnie przez jakiś czas pełnił nawet funkcję osobistego sekretarza księcia Czartoryskiego. Około roku 1778 poślubił aktorkę o imieniu Katarzyna, a rok później owdowiał. W roku 1778 został zauważony przez Komisję Edukacji Narodowej i króla, dzięki swemu przekładowi ''Dzieł...'' C. de Saint-Réala, które zostały zakwalifikowane do czytania w szkołach podległych Komisji. W sierpniu 1780 Stanisław August nagrodził Zabłockiego medalem "Merentibus" i 100 dukatami (wypłaconymi dopiero 8 lutego 1781) za komedię ''Zabobonnik''. Jej fragmenty czytał królowi na obiedzie czwartkowym (stałym bywalcem tych obiadów stał się jednak dopiero po roku 1783). Przez niemal 7 lat współpracował regularnie z Teatrem Narodowym (1781-1783, 1785-1788: otrzymywał comiesięczną gażę za przygotowanie kilku komedii rocznie). Dnia 11 września 1783 mianowany (na miejsce ks. Stefana Rousselu) członkiem [[Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych|Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych]]. W roku 1784, przez kilka miesięcy zastępował sekretarza Towarzystwa, a 4 lata później (26 kwietnia 1788) został już faktycznym sekretarzem (w miejsce poważnie chorego G. Piramowicza). Za swoją wytrwałą pracę był 2-krotnie nagrodzony (1788, 1791). Aktywnie współpracował w redakcji podręczników (współautor podręcznika do nauczania fizyki), a po śmierci F. Bohomolca (1784) sporządził pełny inwentarz Drukarni Nadwornej. Dnia 1 października 1787, dzięki Szkatule Królewskiej, spłacił wszystkie swe długi.
W czasie [[Sejm Czteroletni|Sejmu Czteroletniego]] (1788-1792) był czołowym poetą-publicystą [[Stronnictwo Patriotyczne|Stronnictwa Patriotycznego]]. W swych utworach opowiadał się za wartościami reprezentowanymi przez ten obóz. Jest też uznawany za autora wielu anonimowych [[paszkwil]]i z tego okresu, które w bezprecedensowy sposób atakowały przeciwników politycznych, w szczególności [[Franciszek Ksawery Branicki|Franciszka Ksawerego Branickiego]]. W roku 1791 (lipiec), przy wsparciu I. Potockiego, został regentem kancelarii Wydziału Edukacyjnego [[Straż Praw|Straży Praw]]. W październiku 1792, jako urzędnik Komisji złożył przysięgę na wierność [[konfederacja targowicka|konfederacji targowickiej]] (ze względu na bezpieczeństwo brata Antoniego, konsula Rzeczypospolitej w Chersoniu). Został desygnowany przez konfederację do zasiadania (ponownie) w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych.<ref>Złota księga szlachty polskiej, r. XII, Poznań 1890, s. 156.</ref> Był powstańcem [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] (akces doń zgłosił wraz z bratem 19 kwietnia 1794). Już 5 dni później (24 kwietnia) został powołany do Komisji Paszportowej Rady Zastępczej Tymczasowej. Trzy tygodnie później (14 maja) otrzymał powołanie do Komisji Indagacyjnej (obie nominacje potwierdziła Rada Najwyższa Narodowa odpowiednio: 22 czerwca i 17 lipca 1794). Jednocześnie (od 13 VI do 30 X 1794), pełnił obowiązki sekretarza Wydziału Instrukcji Rady Najwyższej Narodowej, sprawując m.in. kontrolę nad ruchem wydawniczym. Brał też czynny udział w obronie Pragi. Po upadku powstania, będąc w depresji, zaprzestał działalności literackiej i wyjechał do [[Rzym]]u (lato 1795), gdzie odbył studia teologiczne został księdzem (przyjął święcenia kapłańskie). Kiedy po
== Twórczość ==
Linia 129:
# Do sekretarza Szkoły Głównej Koronnej w zbiorze z lat 1784-1788, rękopis: Biblioteka Jagiellońska sygn. 4041
# Do I. Potockiego z 22 lipca 1791, z autografu w Archiwum Głównym Akt Dawnych (Archiwum Wilanowskie sygn. 279 b, t. 4) ogł. R. Kaleta: ''Nawracanie posła'', "Pamiętnik Literacki" rocznik 49 (1958), zeszyt 3, s. 193-195 i odb. (tu też faksymile); przedr. także "Przegląd Humanistyczny" 1963 nr 4, s. 6-7
# Do przyjaciela w Wilnie (Grümberga?) z Końskowoli 3 września 1817, fragmenty ogł. "Dziennik Wileński" 1817 t. 6, s. 676
# Do J. Przybylskiego, rękopis: Biblioteka Jagiellońska sygn. 148 (zbiór z lat 1776-1818)
# Do Ł. Gołębiowskiego z 19 lipca (po roku 1817), z autografu obecnie w Bibliotece PAN Kraków sygn. 713 ogł. K. Wł. Wójcicki, "Tygodnik Ilustrowany" 1863 t. 8, nr 211; przedr. L. Bernacki, "Pamiętnik Literacki" rocznik 25 (1928), s. 610
# Do nieznanego adresata z 21 kwietnia 1819, z autografu w archiwum parafialnym w Końskowoli ogł. J. Starnawski, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" t. 7 (1963), s. 278
# ''Raport wizyty departamentu szkół wojewódzkich ruskich z woli JOKs. JM. A. (K.) Czartoryskiego, generała ziem ruskich, jako najwyższego tychże szkół rządcy, dnia 23 września przez ks. A. Jakukiewicza i F. Zabłockiego zaczętej, a 20 grudnia 1774 zakończonej'', ogł. T. Wierzbowski: ''Raporty generalnych wizytatorów z r. 1774'', Warszawa 1906 "Komisja Edukacji Narodowej" nr 24, s. 85-122
# Pisma urzędowe z podpisem m.in. F. Zabłockiego jako urzędnika Komisji Edukacji Narodowej (zbiór z lat 1779-1829), rękopis: Biblioteka Jagiellońska sygn. 3136
# 11 pism do własnej kasy, pisanych w imieniu Wydziału Instrukcji Rady Najwyższej Narodowej od 26 czerwca do 30 września 1794, z rękopisu Biblioteki PAN Kraków sygn. 1422 ogł. H. Oprawko, J. Szczepaniec: ''Materiały do działalności wydawniczej naczelnych władz powstańczych w r. 1794'', "Ze skarbca kultury" zeszyt 16 (1964), s. 231-232, 243, 252, 254, 259, 267, 271, 273, 278, 280, 283
# ''Raport do Wydziału Bezpieczeństwa Rady Najwyższej Narodowej z 12 października 1794'', z autografu Biblioteki Poturzyckiej ogł. K. Kantecki, "Przewodnik Naukowy i Literacki" rocznik 6 (1878), t. 1, s. 118-119; autograf obecnie w Lw. Państw. Nauk. Bibl. bez sygn. (zbiór autografów); mikrofilm w Bibliotece Instytutu Badań Literackich Warszawa
# ''Obwieszczenia Wydziału Instrukcji Rady Najwyższej Narodowej'' ogł. w prasie powstańczej z roku 1794, pisane przez Zabłockiego jako sekretarza, niektóre przedr. B. Leśnodorski w: ''Kuźnica Kołłątajowska. Wybór źródeł'', Wrocław (1949) "Biblioteka Narodowa" seria I, nr 130
# Akt zgonu, odpis zachowany w papierach B. Erzepkiego w Bibliotece Raczyńskich.
Ponadto Biblioteka Czartoryskich sygn. 775, s. 10 (''Rejestr osób... którzy powszechne "Merentibus" odebrali'') i Archiwum Główne Akt Dawnych (Archiwum Ks. J. Poniatowskiego a 214: ''Księga darów Stanisława Augusta'').
== Wybrane opracowania dot. Zabłockiego ==
| |||