Augustinas Voldemaras: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m uproszczenie wywołania szablonu {{Kontrola autorytatywna}}
Kelvin (dyskusja | edycje)
zesłanie, więzienie, odlink. dat
Linia 5:
| opis grafiki =
| data urodzenia = 16 kwietnia 1883
| miejsce urodzenia = [[Dzisna (miasto)|Dysna]]
| data śmierci = 16 maja 1942
| miejsce śmierci = [[Moskwa]]
Linia 32:
'''Augustinas Voldemaras''' (ur. [[16 kwietnia]] [[1883]], zm. [[16 maja]] [[1942]] w więzieniu w [[Moskwa|Moskwie]]) – litewski historyk i [[nacjonalizm|nacjonalistyczny]] działacz polityczny, dwukrotny premier [[Litwa|Litwy]] w okresie międzywojennym.
 
Do [[1910]] roku studiował historię i filozofię na [[Petersburski Uniwersytet Państwowy|uniwersytecie państwowym]] w [[Petersburg]]u. Dalsze studia przyniosły mu tytuł doktora filozofii. W tym czasie znalazł się pod wpływem odradzającej się wśród Litwinów narodowej dumy i nacjonalizmu. Należał do jednej z wielu studenckich grup, domagających się niezależności dla swojego kraju. We wrześniu [[1917]] roku uczestniczył w [[Kijów|Kijowie]] w Kongresie Niesuwerennych Narodów.
 
Następnie został członkiem Litewskiej Rady Państwowej, tzw. [[Taryba|Taryby]], która [[16 lutego]] [[1918]] roku proklamowała niepodległość Litwy (pod okupacja niemiecką). [[6 listopada]] został mianowany, a [[11 listopada]] zaprzysiężony na pierwszego premiera rządu litewskiego; pełnił tę funkcję do grudnia. Do [[1920]] roku zajmował stanowisko ministra spraw zagranicznych. W [[1924]] roku został jednym z przywódców narodowej partii [[Tautininkai]]. W [[1926]] roku część wojskowych niezadowolonych z polityki prowadzonej przez prezydenta [[Kazys Grinius|Kazysa Griniusa]] postanowiła przeprowadzić zamach stanu, występując o poparcie do Voldemarasa i [[Antanas Smetona|Antanasa Smetony]]. W rezultacie 17 grudnia dotychczasowe władze zostały usunięte; prezydentem został Smetona, a premierem Voldemaras. Jednakże z biegiem czasu stosunki między nimi ulegały pogorszeniu. Augustinas Voldemaras od [[1927]] roku stał na czele ekstremistycznej organizacji paramilitarnej, [[Żelazny Wilk|Geležinis Vilkas]], której honorowym przewodniczącym był Smetona. Członkowie organizacji, rekrutującej się głównie spośród młodych oficerów litewskiej armii, zafascynowanych w dużej mierze ideałami [[faszyzm]]u, atakowali prezydenta za prowadzenie zbyt umiarkowanej polityki. W rezultacie w [[1930]] roku została ona zdelegalizowana, prowadząc dalszą działalność w podziemiu.
 
W [[1929]] roku Voldemaras przeżył zamach na siebie w [[Kowno|Kownie]], a następnie został usunięty z rządu. W [[1934]] roku bezskutecznie próbował na czele członków Żelaznego Wilka przeprowadzić zamach stanu. W rezultacie został aresztowany i osadzony na 4 lata w więzieniu. W tym czasie napisał historyczną pracę o [[Jezus Chrystus|Jezusie]], która została zakazana na Litwie z powodu kontrowersyjnej treści. W [[1938]] roku wyszedł na wolność, ale został zmuszony do udania się na emigrację. Kilkakrotnie próbował powrócić do kraju, ale za każdym razem był odsyłany do miejsca wygnania. W czerwcu [[1940]] roku, kilka dni po zajęciu Litwy przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]], ponownie podjął próbę przedostania się do ojczyzny. Został jednak aresztowany na granicy przez [[NKWD]] i zesłany do [[Władykaukaz|Ordżonikidze]] ([[Osetia Północna]]) w głąb [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Zmarł w moskiewskim więzieniu [[Butyrki]] 16 maja 1942.
 
A. Voldemaras był ojcem chrzestnym prezydenta Litwy [[Valdas Adamkus|Valdasa Adamkusa]].