Zakon rycerski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
:D
Znacznik: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć)
m Wycofano edycje użytkownika 109.199.64.55 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Ptjackyll.
Linia 2:
'''Zakon rycerski''' – pierwotnie w [[katolicyzm|Kościele katolickim]] [[zakon]], w skład którego wchodzili zakonnicy (duchowni) oraz bracia-rycerze, czyli rycerze, którzy nie przyjmując święceń, godzili się żyć jak zakonnicy (składali śluby czystości i ubóstwa). Ich głównym zadaniem była nie tylko modlitwa czy kontemplacja, lecz również walka w obronie wiary i ideałów przyjętych w regule zakonnej.
Pierwsze zakony rycerskie powstawały na fali [[krucjata|krucjat]] (w [[Królestwo Jerozolimskie|Królestwie Jerozolimskim]]) i pielgrzymek do Ziemi Świętej w [[XI wiek|XI]] i [[XII wiek|XII]] w.
 
Niektóre zakony rycerskie zdołały utworzyć swoje własne państwa – zakon krzyżacki w Prusach i Ziemi Świętej, joannici na [[Rodos (wyspa)|Rodos]] i [[Malta|Malcie]], lazaryci w Akce.
 
Obecnie joannici, lazaryci i bożogrobcy są zakonami elitarnymi, przyjmującymi prawie wyłącznie osoby o szlacheckim rodowodzie, i koncentrującymi swoje działania na prowadzeniu szpitali oraz działalności charytatywnej. Zakon krzyżacki dziś jest zakonem czysto religijnym, mniszym, pozbawionym prerogatyw rycerskich.
 
=== Zakony powstałe w związku z ruchem pielgrzymkowym i krucjatami ===
{| class="wikitable"
|-
! width="250px" | Zakon !! Herb !! Założyciel !! Data powstania !! Data zatwierdzenia<br>Papież, który zatwierdził zakon !! Data rozwiązania !! Opis i uwagi
|-
| Rycerze Tau<br>[[Zakon św. Jakuba z Altopascio]]|| [[Plik:Cross_tau.svg|50px]] || [[Matylda toskańska]] || między 1070, a 1080 || 1239<br>[[Grzegorz IX]] || 1459/1587/1672 || Początkowo, jego celem było zapewnienie opieki [[pielgrzym (religia)|pielgrzymom]] zdążającym do [[Rzym]]u, [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]] i [[Santiago de Compostela|Composteli]].Rozwiązany w 1459 r.(jego majątek przekazano Zakonowi Najświętszej Maryi Panny z Betlejem). Pomimo bulli papieskiej rozwiązującej zakon, funkcjonował on jeszcze w XVI i XVII wieku we Włoszech i Francji. We Włoszech został rozwiązany w 1587 roku (majątek przekazano Zakonowi św. Stefana). Gałąź francuska zakonu została rozwiązana w 1672 roku (majątek przekazano lazarytom).
| Rycerze Chrystusowi<br>[[Zakon św. Zbawiciela z Monrealu]] || [[Plik:Cross monreal.svg|50px|-
|-
| [[Zakon Rycerzy św. Łazarza|Lazaryci]]<br>Zakon Rycerzy i Szpitalników świętego Łazarza z Jerozolimy || [[Plik:Grandes armes OSLJ.svg|50px]]<ref group="uwaga" name="uwaga1">Herb obecny</ref> || [[Gerard Tonque]] || 1098 || 1116<br>[[Paschalis II]] || Istnieje do dziś || Zakon o charakterze międzynarodowym
|-
| [[Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy z Rodos i z Malty|Joannici]]<br>Zakon Rycerzy Jerozolimskiego Szpitala św. Jana Chrzciciela<br>''Ordo Militia Sancti Johannis Baptistae Hospitalis Hierosolimitani'' || [[Plik:Coat of arms of the Sovereign Military Order of Malta (variant).svg|50px]]<ref group="uwaga" name="uwaga1">Herb obecny</ref> || [[Gerard Tonque]] || ok.1099 || 15 lutego 1113<br>[[Paschalis II]] || Istnieje do dziś || Zakon o charakterze międzynarodowym; posiada status suwerennego podmiotu prawa międzynarodowego. Obecnie z siedzibą w [[Rzym|Rzymie]]
|-
| [[Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie|Bożogrobcy]]<br>Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie<br>''Ordo Equestris Sancti Sepulcri Hierosolymitani'' || [[Plik:Croix de l Ordre du Saint-Sepulcre.svg|50px]] || [[Gotfryd z Bouillon]] || 1099 || 1114/1122<br>[[Kalikst II]] || Istnieje do dziś || Papież Innocenty VIII w 1489 roku inkorporował bożogrobców do zakonu joannitów. Oficjalnie reaktywowany w 1847. Obecnie zakon jest stowarzyszeniem duchownych i świeckich, nie związanych ślubami zakonnymi. Obecnie z siedzibą w [[Rzym|Rzymie]]
|-
| [[Templariusze]]<br>Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona<br>''Fratres Militiae Templi, Pauperes Commilitones Christi Templique Salomonis'' || [[Plik:Hughes de Payns.svg|50px]] || [[Hugues de Payns]] || 1118<ref group="uwaga" name="uwaga2">Lub, jak sądzi część historyków, w 1119, lub dopiero w 1120 roku</ref> || 1128<br>[[Honoriusz II]] || 3 kwietnia 1312 || Międzynarodowy zakon "rycerzy świątyni", wśród których dominowali rycerze z [[Francja|Francji]]; rozwiązany przez papieża [[Klemens V|Klemens V]] po zarzutach o herezję
|-
| [[Zakon Monte Gaudio]]|| [[Plik:Cross of order of mountjoy.gif|50px]] || [[Rodrigo Alvarez]] || między 1171, a 1180 || 1180<br>[[Aleksander III (papież)|Aleksander III]] || 1221 || Skupiał rycerzy z półwyspu iberyjskiego. Już w 1196 roku część rycerzy przeszła do templariuszy, a pozostali połączyli się z zakonem Calatrava w 1221 roku
|-
| [[Zakon krzyżacki|Krzyżacy]]<br> Zakon Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie<br>''Ordo fratrum domus Sanctae Mariae Theutonicorum Hierosolimitanum'' || [[Plik:Coat of arms of the Teutonic Order.svg|50px]] || mieszczanie z Bremy i Lubeki || 1191 || 1198<br>[[Celestyn III]] || Istnieje do dziś || Skupiał rycerzy pochodzenia niemieckiego. Po upadku Królestwa jerozolimskiego działał w Siedmiogrodzie, a następnie w Prusach wschodnich. Obecnie z siedzibą w [[Wiedeń|Wiedniu]]
|-
| [[Zakon św. Tomasza z Akki]] || [[Plik:Cross saint thomas 1236.png|50px]] || [[Ryszard I Lwie Serce]], król Anglii || 1192 || 1236<br>[[Grzegorz IX]] || 1538 || Skupiał rycerzy pochodzenia angielskiego. Po upadku Królestwa jerozolimskiego przeniósł się do Anglii
|-
|}
 
=== Zakony powstałe na półwyspie iberyjskim ===
Drugą grupę zakonów rycerskich stanowiły zakony utworzone na [[Półwysep Iberyjski|Półwyspie Iberyjskim]] do walki z [[Maurowie|Maurami]]. Różniły się one od zakonów z Ziemi Świętej. Walczyły one w [[Hiszpania|Hiszpanii]] i [[Portugalia|Portugalii]], mając tam główne siedziby i tam też rekrutując większość swoich członków, od początku były też silnie związane z miejscową hierarchią kościelną i władcami, często w ich szeregach można było spotkać ludzi żonatych, których małżonki również były członkami zakonu. Do iberyjskich zakonów rycerskich powstałych w okresie średniowiecza należały:
{| class="wikitable"
|-
! width="250px" | Zakon !! Herb !! Założyciel !! Data powstania !! Data zatwierdzenia<br>Papież, który zatwierdził zakon !! Data rozwiązania !! Opis i uwagi
|-
| Rycerze Chrystusowi<br>[[Zakon św. Zbawiciela z Monrealu]] || [[Plik:Cross monreal.svg|50px]] || [[Alfons I Waleczny]] i [[Gaston IV z Bearn]] || 1128 || || 1143/30 marca 1150<ref group="uwaga" name="uwaga4">1143 połączenie zakonu z templariuszami; 30 marca 1150 - data zatwierdzenia przez papieża [[Eugeniusz III|Eugeniusza III]]</ref> || Składał się z rycerzy aragońskich. Zakon połączony z templariuszami.
|-
| Kalatrawensi<br>[[Zakon Calatrava]]<br>''Militiae Calatravae Ordinis Cistercensis'' || [[Plik:Cross Calatrava.svg|50px]] || opat [[Rajmund z Fitero]] || 1158 || 1164<br>[[Innocenty III]] || Zakon istnieje do dziś w postaci orderowego bractwa rycerskiego ||
|-