Ataman: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
D kuba (dyskusja | edycje)
dr. red.
m techn.
Linia 13:
Stanowisko atamana występowało w różnych stopniach i rodzajach władzy - oznaczało dowódcę całości wojsk, bądź tylko jednego oddziału. Mianem atamanów określano także zarządców terytorialnych. W zaporoskich oddziałach Kozaków byli atamani koszowi i kurzenni{{odn|Podhorodecki|1978|s=41}}.
{{cytatD|
''Grzegorz Iwanowicz ataman koszowy, sędzia, pisarz, asauła i my atamani wszystkich kureni i całe towarzystwo kurenne nizowe wojsko zaporozkie''|Uniwersał o cerkwi zaporoskiej z roku 1683|{{odn|Gliszczyński|1849|s=47}}}}
W [[Kozacy dońscy|oddziałach dońskich]] atamani wojskowi, polowi i marszowi wybierani byli na czas oddzielnych wypraw. Na Siczy każdy zbieg meldował się u atamana i był zapisywany do danego [[Kureń (oddział kozacki)|kurzenia]], będącego w czasach pokoju jednostką organizacyjną. Kapitan armii rosyjskiej Zarulski pisał, że „''przyjmują każdego bez badania wiary, praw, ojczyzny i przyczyn dla których porzucił dom''”{{odn|Podhorodecki|1978|s=41}}.
 
Mienie każdego kurzenia – budynki, konie, pasza, żywność, broń i kasa – było wspólną własnością zarządzaną przez atamana zwanego ''bat'kiem'' (ojcem), który organizował nawet posiłki,. aNa nadochody którego dochody ''bat'ki'' składały się „daniny celne” od towarów przywożonych na Sicz (np. wiadro wódki od każdej beczki). Otrzymywał też wynagrodzenie za prowadzone przez siebie sprawy sądowe i podarki od posłów z zagranicy. Prócz tego na Boże Narodzenie i Wielkanoc otrzymywał prezenty od [[karczma|szynkarzy]], kupców i rzemieślników, za co musiał poić ich wódką i miodem do chwili, aż sami zrezygnowali z dalszego poczęstunku. Dostawał też pewną część koni schwytanych na stepie{{odn|Serczyk|1984|s=105}}.
 
Pod panowaniem rosyjskim, po [[Konflikty zbrojne XVIII wieku#Rebelia Buławina|powstaniu Buławina]] (1707-1708) atamani wojsk dońskich byli wyznaczani przez rząd, a od roku 1723 otrzymywali nazwę atamana nakaźnego (to stanowisko znane było już w XVII wieku i odnosiło się do ludzi, których ataman koszowy wyznaczył do prowadzenia działań w polu{{odn|Serczyk|1984|s=108}}). Od 1866 roku ataman taki otrzymywał prawa [[generał-gubernator]]a i dowódcy okręgu wojskowego. Tytuł atamana mianowanego nosili generałowie gubernatorzy terytoriów, na których stacjonowały wojska kozackie, albo dowódcy okręgów wojskowych, którym te wojska były podporządkowane{{odn|PWN Leksykon|2001|s=24}}.