Apacze: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
int.
Linia 9:
 
== Historia ==
Pochodzący z dalekiej północy kontynentu, a następnie wędrujący po [[Wielkie Równiny|Wielkich Równinach]] na południe Apacze przybyli na [[Południowy Zachód (krąg kulturowy)|Południowy Zachód]] ok. 1500 r. n.e. i – inaczej niż spokrewnieni [[Nawahowie]] – pozostali ludem [[Nomada|nomadów]]. Sami Apacze – jak większość [[Indianie|Indian]] – wierzą, że na tych terenach byli "od„od zawsze"zawsze”. Ich legenda stworzenia głosi, że Wielki Stwórca ''[[Ulzen]]'' (lub ''Usen'') wysłał na Ziemię ''Ga'an'' (Tańczącego Kruka lub Ducha Gór) jako przewodnika i nauczyciela ludzi, którzy te ziemie zamieszkiwali.
 
Zajmowali się wówczas łowiectwem (w tym polowaniami na [[bizon]]y) i prymitywnym rolnictwem ale stali się znani przede wszystkim jako wojownicy. Nazwa ''Apache'' pochodzi z języka Zuni i znaczy ''wrogowie'' lub ''waleczni ludzie''. Niezasłużenie zła reputacja Apaczów uwieczniona została w świecie poprzez nazwanie ich mianem paryskich rzezimieszków ([[apasz]]e).
 
[[Plik:Apachean ca.18-century.png|300px|thumb|Apacze i Nawahowie ok. XVIII w.: Ch - Chiricahua, J - Jicarilla, L - Lipan, M - Mescalero, N - Nawahowie, Pl - Kiowa-Apacze, WA - Apacze Zachodni]]
Apacze zorganizowani byli w samodzielne ekonomicznie [[Matrylinearny system pokrewieństwa|matrylinearne]] grupy. Po rozpoczęciu [[kolonizacja|kolonizacji]] Ameryki przez Europejczyków wyróżnili się [[Wojny Indian|walkami]] najpierw z Hiszpanami, a następnie z [[Meksyk]]anami i Amerykanami. Kulminacja walk przypadła na lata przymusowych wysiedleń ([[1848]]-[[1886]]), kiedy wodzami byli [[Cochise (wódz Apaczów)|Cochise]] i [[Geronimo (wódz Indian Chiricahua)|Geronimo]]. Wojny Apaczów z białymi i okres [[Nomada|koczowniczego]] trybu życia plemienia skończyły się z chwilą poddania się Geronima (1886). Rozpoczął się trudny okres adaptacji do nowych warunków życia w [[Rezerwat Indian|rezerwatach]], dezintegracji tradycyjnych struktur i asymilacji.
 
== Współczesność ==