Wikipedia

Ewangelia: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika Rozek100 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Tarabosh.
drobne redakcyjne, WP:SK
Linia 8:
 
=== Nowy Testament ===
Ewangelie [[kanon Biblii|kanoniczne]] wchodzą w skład [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]]. Współczesne kościoły chrześcijańskie za natchnione uznają cztery Ewangelie, powstałe prawdopodobnie w następujących latach<ref group="uwaga">Szacunki dotyczące dat spisania ewangelii są mocno rozbieżne. Dowody na taką lub inną datę są nikłe. Najwcześniejsze kompletne kopie ewangelii datuje się na IV wiek; przed tym czasem są dostępne tylko fragmenty i cytowania. Podane daty odzwierciedlają poglądy większości badaczy Biblii; nie ma wśród nich jednak konsensusu co do takiego datowania.</ref>{{u|uwaga1}}:
 
* [[Ewangelia Marka|Ewangelia według św. Marka]]: ok. 68–73 r.<ref name="{{r|Brown">[[Raymond E. Brown]]. ''An Introduction to the New Testament''</ref>}} lub ok. 65-70<ref name="Harris">[[Stephen L. Harris{{r|Harris, Stephen L.]], ''Understanding the Bible''. Palo Alto: Mayfield. 1985.</ref>}}
* [[Ewangelia Mateusza|Ewangelia według św. Mateusza]]: ok. 70–100<ref name="{{r|Brown"/>}} lub ok. 80-85<ref name="{{r|Harris"/>}}. Niektórzy konserwatywni badacze utrzymują, że powstała przed rokiem 70., szczególnie ci, którzy nie uważają Ewangelii według św. Marka za pierwszą.
* [[Ewangelia Łukasza|Ewangelia według św. Łukasza]]: ok. 80–100, większość badaczy podaje rok 85<ref name="{{r|Brown"/>}} lub ok. 80-85<ref name="{{r|Harris"/>}}
* [[Ewangelia Jana|Ewangelia według św. Jana]]: ok. 90-100<ref name="{{r|Harris"/>}} lub ok. 90–110<ref>{{r|M. in. C. K. Barrett</ref>}}. Przeważa pogląd, że Ewangelia ta była pisana etapami, więc nie ma konkretnej daty opracowania całości.
 
Skład ten ukształtował się prawdopodobnie w 1 poł. II wieku. Ok. 170 r. [[Tacjan Syryjczyk|Tacjan]] napisał „Harmonię czterech Ewangelii" zwaną „[[Diatessaron]]", po nim [[harmonia Ewangelii|harmonie Ewangelii]] tworzyli też inni autorzy. W 2 poł. II wieku cztery ewangelie wymienia tzw. [[kanon Muratoriego]] oraz [[Tertulian]], a [[Ireneusz z Lyonu]] ok. [[180]] r. jest przekonany o świętości jedynie czterech Ewangelii.
Linia 23:
Istnieje wiele innych hipotez, które z grubsza można pogrupować według liczby dodatkowych dokumentów, których istnienie postulują. Te które tworzą najmniej lub nie tworzą ich wcale, nie wyjaśniają wszystkich zależności między ewangeliami synoptycznymi; te które tworzą kilka lub nawet kilkanaście takowych wchodzą w trudne do zweryfikowania spekulacje.
 
Każda z Ewangelii przeprowadza własną myśl teologiczną i liczy się z potrzebami środowiska, dla którego jest przeznaczona<ref>{{cytuj książkęr|autor=Manfred Uglorz|autor link=Manfred Uglorz|tytuł=Introdukcja do Nowego Testamentu|część=I|miejsce=Warszawa|wydawca=Chrześcijańska Akademia Teologiczna|rok=1994|strony=55|isbn=83-901296-5Uglorz1994-5s55}}</ref>, troszcząc się bardziej o objaśnienie zasad wiary chrześcijańskiej niż o historyczne szczegóły.
 
=== Apokryfy ===
Pozostałe pisma przedstawiające życie Jezusa określa się jako ''ewangelie [[apokryf]]iczne''. Spośród nich najbardziej znana jest [[Ewangelia Tomasza]]. W latach 70. XX w. w [[Egipt|Egipcie]] odnaleziony został tekst [[Ewangelia Judasza|Ewangelii Judasza]]. Rękopis, datowany metodą radiowęglową na III-IV w., został napisany w języku koptyjskim, jednej z późnych odmian języka egipskiego, którą posługiwali się egipscy chrześcijanie. Ewangelia opisuje [[Judasz Iskariota|Judasza]] jako wysłannika bożego, który miał wydać [[Jezus Chrystus|Jezusa]] na jego własne życzenie. O ewangelii tej pisał w [[II wiek]]u pierwszy biskup [[Lyon]]u, [[Ireneusz z Lyonu|święty Ireneusz]], określając ją jako fałszywą. Rękopis po odnalezieniu przez pewien czas znajdował się w Szwajcarii, potem przez 20 lat w USA. Dopiero w 2001 r. rozpoczęto jego odczytywanie.
 
== Zobacz też ==▼
{{uwagi}}
* [[Ewangeliści|Ewangelista]]▼
* [[Ewangeliarz]]▼
 
== Uwagi ==
{{przypisy}}
{{Przypisy-lista|grupa=uwaga|
<ref name="uwaga1">Szacunki dotyczące dat spisania ewangelii są mocno rozbieżne. Dowody na taką lub inną datę są nikłe. Najwcześniejsze kompletne kopie ewangelii datuje się na IV wiek; przed tym czasem są dostępne tylko fragmenty i cytowania. Podane daty odzwierciedlają poglądy większości badaczy Biblii; nie ma wśród nich jednak konsensusu co do takiego datowania.</ref>
}}
 
== Przypisy ==
{{Przypisy-lista|
<ref name="Brown">[[Raymond E. Brown]]. ''An Introduction to the New Testament''</ref>
<ref name="Harris">[[Stephen L. Harris|Harris, Stephen L.]], ''Understanding the Bible''. Palo Alto: Mayfield. 1985.</ref>
<ref name="M in C K Barrett">M. in. C. K. Barrett</ref>
<ref name="Manfred Uglorz1994-s55">{{cytuj książkę | autor = Manfred Uglorz | autor link = Manfred Uglorz | tytuł = Introdukcja do Nowego Testamentu | część = I | miejsce = Warszawa | wydawca = Chrześcijańska Akademia Teologiczna | rok = 1994 | strony = 55 | isbn = 83-901296-5-5}}</ref>
}}
 
== Wybrana bibliografia ==
* „Rozmowy o Biblii", [[Anna Świderkówna]], PWN Warszawa 2003;
 
▲== Zobacz też ==
▲* [[Ewangeliści|Ewangelista]]
▲* [[Ewangeliarz]]
 
== Linki zewnętrzne ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Ewangelia”