Zawołanie: Różnice pomiędzy wersjami

'''Zawołanie''' ([[Łacina|łac.]] ''proclamatio'', od ''clamare'' -– krzyczeć) werbalny element polskiego [[herb]]u szlacheckiego, nie występuje nigdzie poza [[heraldyka|heraldyką]] polską{{fakt|data=2011-10}}.

Wywodzi się jeszcze z czasów organizacji plemienno-rodowych i stanowiło prawdopodobnie rodzaj hasła identyfikującego członków [[Ród|rodu]], stosowanego w systemie mobilizacji oddziałów zbrojnych oraz w bitwie. Hasłem pomocy zwoływano rodowców do bitwy ([[wici]]). Niewykluczone, że wykształcenie się w Polsce zawołania ma związek z innym, lżejszym typem uzbrojenia defensywnego wojów słowiańskich. Zakuci w stal rycerze zachodnioeuropejscy walczący w otwartym polu, w ogłuszającym hałasie bitewnym, dysponowali praktycznie tylko zmysłem wzroku. Nic więc dziwnego, że sposobem identyfikacji stał się tam znak graficzny -– herb. Wojownicy polscy zaś, uzbrojeni lekko, walczący pieszo i w terenie zalesionym, posługiwać się mogli werbalnym sposobem identyfikacji, czyli właśnie zawołaniem.

# Zawołania osobowe -– stanowiące najliczniejszą grupę wśród polskich proklam, wywodzące się od nazwy pojedynczego człowieka, przyjęte następnie przez cały ród, dzielące się z kolei na:

## odimienne -– będące w istocie imieniem, najprawdopodobniej [[senior]]a rodu, czy jego najwybitniejszego ówcześnie przedstawiciela, np. Grzymała;

## przezwiskowe -– czyli wywodzące się de facto od pierwotnej formy [[Nazwisko|nazwiska]], czy to jednostki czy też całego rodu. Przezwisko, zgodnie ze zwyczajem, urabiano najczęściej od cech fizycznych bądź też charakterologicznych, np. Junosza;

## etniczne -– wskazujące na pochodzenie rodu, przy czym wskazanie to odnosić się może do dużej jednostki etnicznej, lub również „małej ojczyzny”, czyli terenu „gniazda” rodu: np. Prus, Sas.

# Zawołania topograficzne -– mające podobny walor informacyjny jak i zawołania etniczne, wskazują jednak raczej na terytorium, niż na grupę etniczną. Wskazując na miejsce pochodzenia czy osiedlenia mogą czynić to mniej lub bardziej precyzyjnie, określając:

## ziemię (Do podgrupy pierwszej zaliczyć wypada; także zawołania z nazwami hydrograficznymi -– na przykład „Jeziora” czy „Śreniawa” -– traktując je -, zgodnie z zasadami osiedlania się człowieka -, jako określenia terytorium zajmowanego przez ród i związanego z rzeką jako szlakiem komunikacyjnym.);

# Zawołania o charakterze okrzyku bojowego -– najmniej liczne spośród zawołań, służące prawdopodobnie jako hasła zwołujące ród (wici), jako bojowy okrzyk rodu mający dodawać wojennego animuszu, lecz przede wszystkim identyfikujący poszczególnych wojowników w boju, np. Wali Uszy, Nagody.

Do pewnego stopnia podobny element, o tej samej bojowej genezie, występuje w [[Heraldyka szkocka|heraldyce szkockiej]]. Jednym z wyróżników przynależności [[Klany szkockie|klanowej]] jest, prócz [[tartan klanowy|tartanu]], [[Godło|godła]] i herbu -– [[Zawołanie bojowe klanów szkockich|zawołanie bojowe]]. Jest ono wspólne wszystkim współklanowcom, zarówno herbowym jak i nieherbowym. Członkowie klanu posiadający prawo używania herbu umieszczają zawołanie bojowe nad [[klejnot herbowy|klejnotem]] , w odróżnieniu od zwykłych [[dewiza herbowa|dewiz herbowych]] umieszczanych poniżej tarczy. Klanowe zawołanie może funkcjonować również bez pełnego herbu, np. często jest umieszczane w otoku [[Godło|godła]] klanowego.