Cormac Ulfada: Różnice pomiędzy wersjami

Cormac jest prawdopodobnie najbardziej znanym z dawnych zwierzchnich królów i mógł być autentyczną postacią historyczną, chociaż dużo legend przywiązało się do niego. Panowanie jego jest rozmaicie datowane, od II wieku do IV wieku n.e. Mówi się o nim, że za jego panowania w [[Tara (Irlandia)|Tarze]], siedzibie władców Irlandii, kraj zakwitnął. O bohaterze [[Fionn mac Cumhail|Fionnie mac Cumhaill]] przypuszcza się, że żył w czasach Cormaca. Większość historii cyklu Fionna, czyli osjanicznego, umieszcza go podczas panowania Cormaca.

 

Ojcem Cormaca był dawny arcykról [[Art III Aonfer|Art III mac Cuinn]], ntomiast matką była Echtach (Achtan), córka Alchataiga (Olc Achy), kowala (albo [[Druidzi|druida]]) z [[Connacht]]u. Według legendy Olc Acha ugościł Arta noc przed bitwą pod Maigh Mucruimhe. Zgodnie z proroctwem, które otrzymał kowal, że wielka godność pochodziłaby z jego linii, postanowił zaoferować arcykrólowi swą córkę na noc. Tej nocy Cormac miał być poczęty. Następnego dnia Art został pokonany i zabity w bitwie pod Magh Mucruimhe, przez siostrzeńca [[Lugaid VI MacConn|Lugaida MacConna]] i jego cudzoziemskich wojowników. Lugaid stał się nowym arcykrólem. Cormac, jako niemowlę, został zabrany przez wilczycę i wychowywany z jej młodymi. Myśliwy znalazł go i przyniósł go do jego matki. Wówczas Echtach wzięła go do Fiachry Cassána, który był dawnym opiekunem Arta.

 

Rządy [[Lugaid VI MacConn|Lugaida]] były niepopularne w Irlandii. Gdy wydał niesprawiedliwy wyrok, dom zaczął się walić. Za jego panowania trawa nie rosła na łąkach, zboże na polach i liście na drzewach. Z tego powodu niezadowoleni poddani postanowili wypędzić Lugaida. Ale Cormac był niezdolny do objęcia zwierzchniej władzy nad Irlandią. Bowiem został wyparty do [[Connacht]]u przez [[Ulaid|Ulatów]], mieszkańców [[Ulster]]u, oraz zmuszony do dania zakładników. Arcykrólem został król Ulaidu, [[Fergus II Duibdedach|Fergus III Duibdedach]]. Cormac obrażony podczas uczty zorganizowanej przez Ulatów, postanowił podąrzyć do [[Munster (Irlandia)|Munsteru]], by zaciągnąć najemników, zwanych [[fianna]]. Ich wodzem był Tadg mac Céin, dziadek [[Fionn mac Cumhail|Fionna mac Cumhaill]]. Cormac obiecał mu mu tyle ziemi na równinie zwanej Brega, ile zdoła objechać swym rydwanem przed końcem dnia, jeżeli mu pomoże w zdobyciu tronu. Cormac pomaszerował z nimi przeciw [[Fergus II Duibdedach|Fergusowi]]. W bitwie pod Crinna rozgromił z ich pomocą armię Ulatów. Tadg postanowił objedżając równinę Brega, objąć także samą [[Tara (Irlandia)|Tarę]]. Jednak był mocno zraniony i mdlał podczas objazdu. Kiedy przyszedł i poprosił swego woźnicę, czy by podjechał jeszcze do Tary. Kiedy woźnica odmówił, Tadg zabił go, przed skończeniem przez niego objazdu. Cormac natknął się na niego i rozkazał, żeby lekarze wyleczyli jego rany. Leczenie Tadga zajęło cały rok. Cormac, mając wolną drogę, objął zwierzchni tron Irlandii, zaś Tadg objął wraz ze swymi zaciężnymi osiedlił się na równinie Brega.

 

''Wygnanie Déisi'', tekst z [[VIII wiek|VIII w.]], opisuje wrogość pomiędzy Cormacem a plemieniem [[Déisi]], potomków pradziadka Cormaca, [[Fedlimid Rechtmar|Fedlimida Rechtmara]], zamieszkującym Tarę. Cellach, syn Cormaca uprowadził Forach, córkę wodza Déisi. Jej stryj Óengus Gaíbúaibthech przybył, by uratować ją. Cellach odmówił wypuszczenia jej. Wówczas Óengus pobiegł na niego ze swą „straszną włócznią”, która miała przymocowane trzy łańcuchy; te łańcuchy raniły jednego z doradców Cormaca oraz oślepiły Cormaca na jedne oko. Cormac walczył z plemieniem Déisi w siedmiu bitwach. Ostatecznie wygnał ich z Tary. Wygnańcy powędrowali częściowo do [[Walia|Walii]] południowej, częściowo do [[Leinster]]u południowego. Cormac, straciwszy oko, wyruszył do Tech Cletig na wzgórzu Achall. Bowiem, jako oszpecony, nie mógł być królem zasiadającym w Tarze. Jego obowiązki króla przejął syn [[Cairbre II Liffechair]].

 

Cormac Ulfada, po dwudziestu trzech lub czterdziestu latach panowania, zmarł w Cleitach nad rzeką Boyne. Udławił się ością [[Łosoś|łososia]], który utkwił mu w gardle. Podobno miał umrzeć jako chrześcijanin. Przed swą śmiercią dał instrukcje, dotyczące jego pochówku. Zamiast w Brugh, sławnym miejscu pochówku przedchrześcijańskich królów Irlandii, chciał być pogrzebany w Ross-na Ri [Rosnaree] w pobliżu Slane-both w [[Meath (hrabstwo)|hrabstwie Meath]]. Wyraził także życzenie zwrócenia jego twarzy ku Wschodowi — z powodu poważania jakiego żywił dla Zbawiciela Świata, o którym wiedział, że był tam urodzony oraz ukrzyżowany. Jego następcą na tronie został król [[Ulster]]u [[Eochaid XI Gonnat|Eochaid III Gonnat]] z dynastii [[Dál Fiatach]].

 

Według sagi „Melodia Domu Bucheta”, Cormac miał poślubić Eithne Tháebfotę, córkę [[Cathair Mor|Cathaira Mora]] i przybranej córki Bucheta, bogatego właściciela bydła z [[Leinster]]u, którego gościnność była tak wykorzystana, że zubożał. Jednak w innych tradycjach Eithne to żona dziadka Cormaca, [[Conn Stu Bitew|Conna Cédcathacha]]. [[Geoffrey Keating]] mówi, że przybrana córka Bucheta, którą Cormac poślubił to była inna Eithne, Eithne Ollamda, córka Dúnlainga (Dunlanga), króla [[Leinster]]u. Według Keatinga, Cormac wziął drugą żonę, Ciarnait, córkę króla ludu [[Cruithni]]. Eithne, zazdroszcząc jej piękna, zmuszała ją do mielenia dziewięciu miar ziarna dziennie. Cormac uwolnił ją od tej pracy przez zbudowanie pierwszego w kraju młyna wodnego.

 

* Grainne, żona [[Diarmuid Ua Duibhne|Diarmuida Ua Duibhne]], [[Fionn mac Cumhail|Fionna mac Cumhaill]]

 

{{familytree/start}}

{{familytree | | | | | | | CON |y| ETH | | |CON=[[Conn Stu Bitew|Conn Cédcathach]]|ETH=Eithne Táebfota}}

{{Poprzednik Następca|urząd=[[Wielcy królowie Irlandii|na wpół legendarny zwierzchni król Irlandii]]|lata=254-277|pop=[[Fergus II Duibdedach]]||nast=[[Eochaid XI Gonnat]] }}

 

* ''Annala Rioghachta Éireann. Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters'', Vol. I, ed. with translation J. O’Donovan, Second Edition, Dublin 1856, s. 110-119.

* Grzybowski S., ''Historia Irlandii'', wyd. III, Wrocław 2003, ISBN 83-04-04677-6.