Hiuma: Różnice pomiędzy wersjami

'''Hiuma''' (inne nazwy [[język estoński|est]] ''Hiiumaa'', [[język szwedzki|szw]] ''Dagö'' – wyspa dnia, [[język fiński|fin]] ''Hiidenmaa'' – ziemia diabła) – należąca do [[Estonia|Estonii]] wyspa, położona na [[Morze Bałtyckie|Bałtyku]] na południe od wejścia do [[Zatoka Fińska|Zatoki Fińskiej]], otwierająca [[zatoka Ryska|zatokę Ryską]], od [[Sarema|Saremy]] oddzielona cieśniną [[Soela väin]], od stałego lądu cieśniną [[Muhu Väin]]. Powierzchnia 989 km²; ludność 11 tysięcy, 96% to [[Estończycy]]. Administracyjnie wyspa dzieli się na miasto [[Kärdla]], 2 gminy ze stolicą w miastach [[Kõrgessaare]] i [[Käina]] oraz dwie gminy wiejskie [[Gmina Emmaste|Emmaste]] i [[Gmina Pühalepa|Pühalepa]]. Na Hiumie znajduje się około 180 osad.

 

Pierwsze ślady człowieka datuje się na IV wiek p.n.e. Pierwsza wzmianka pisemna pochodzi z 1228. W 1254 wyspa została podzielona pomiędzy [[Zakon kawalerów mieczowych]] (część północna) a [[Biskupstwo Saare-Lääne]] (część południowa). W 1563 włączona do [[Szwecja|Szwecji]] pod nazwą ''Dagö''. Od 1710 do 1914 należała do [[Imperium Rosyjskie]]go. Przez ten okres część [[Szwedzi|Szwedów]] została "zestonizowana", a reszta (ponad 1000) na mocy [[ukaz]]u [[Katarzyna II Wielka|Katarzyny II]] w 1781 zesłana nad [[Dniepr]]. Przez część [[I wojna światowa|I wojny światowej]] okupowana przez [[Niemcy|Niemców]] ([[Operacja Albion]]). Od 1918 część niepodległej [[Estonia|Estonii]]. Po [[Niemcy|niemieckiej]] okupacji w latach 1941–1944 Hiuma, podobnie jak cała [[Estonia]] została włączona do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]]. Powróciła do Estonii wraz odzyskaniem przez nią niepodległości w 1991.

 

Na Hiumie znajduje się [[Kõpu (latarnia morska)|latarnia morska Kõpu]] – jedna z najstarszych nad [[Morze Bałtyckie|Bałtykiem]].

 

Najwyższy punkt (''Tornimägi '') wyspy znajduje się na półwyspie Kõpu i mierzy 68,5 m n.p.m. Rozciągłość równoleżnikowa wyspy wynosi 60 kilometrów, południkowa: 40. Długość linii brzegowej to 325 kilometrów. Lasy pokrywają 66% wyspy, obszary rolne około 11%, bagna i mokradła 3%. Największym jeziorem jest ''Tihu Suurjärv'' (około 85 [[hektar|ha]]). Klimat morski, jednak sroższy niż na [[Sarema|Saremie]]. Średnia temperatura lutego: –3,6 °C, lipca: 16,0 °C, roczna suma opadów: 620 mm.

 

<gallery>

Plik:Kõpu lighthouse 2003.jpg|<center>Latarnia morska [[Kõpu (latarnia morska)|Kõpu]]

</gallery>

 

* [http://www.hiiumaa.ee Strona oficjalna wyspy]