Émile Zola: Różnice pomiędzy wersjami

| Imię i nazwisko = Émile Zola

| Grafika = Emile Zola 2.jpg

| Podpis = [[Plik:Autograf, Zola, Nordisk familjebok.png|center|170px|center]]

| link_do_zdjęcia =

| Pełne imię i nazwisko = Émile Zola

| Data i miejsce urodzenia = [[2 kwietnia]] [[1840]]<br />[[Paryż]]

| Data i miejsce śmierci = [[29 września]] [[1902]]<br />[[Paryż]]

| Narodowość = [[Francja|Francuz]]

| Dziedzina sztuki = [[pisarz]], [[Krytyka|krytyk]]

| Styl = [[powieść]]

| Ważne dzieła = cykl ''[[Rougon-Macquartowie]]'' ''[[Teresa Raquin]]'',<br />trylogia ''[[Trzy miasta]]''

| Muzeum artysty =

| commons = Émile Zola

| source = Émile Zola

| quote = Émile Zola

| e-teatr_id = <!-- dla aktorów teatralnych -->

| www =

Zola urodził się w rodzinie włoskiego inżyniera, wychowywał się i uczył w szkole średniej w [[Aix-en-Provence]], razem ze sławnym później malarzem [[Paul Cézanne|Paulem Cézanne'emCézanne’em]]. Od najmłodszych lat fascynował się literaturą [[Romantyzm|romantyczną]], przede wszystkim dramatem [[Victor Hugo|Wiktora Hugo]]. Po śmierci ojca sytuacja materialna jego rodziny dramatycznie pogorszyła się; Emil razem z matką przeniósł się do Paryża, gdzie imał się różnych zajęć, zostając wreszcie pracownikiem słynnego wydawnictwa [[Hachette|Librairie Hachette]].

Zachęcony do podjęcia pracy literackiej, próbował początkowo swoich sił w dramacie, pisząc ''Teresę Raquin'' i ''Spadkobierców pana Rabourdin''. Utwory te nie zyskały jednak uznania odborców, w pierwszym przypadku z powodu przesadzonej, przejaskrawionej atmosfery grozy w duchu przebrzmiałego już gotycyzmu, w drugim -– z powodu zbyt ostrej krytyki stosunków panujących w burżuazyjnej rodzinie.

Zola postanowił skupić się na tworzeniu powieści, które według jego zamysłu miały tworzyć jeden wielki cykl analizujący w sposób naukowy stosunki społeczne epoki II Cesarstwa. Tak powstał 20-tomowy cykl ''[[Rougon-Macquartowie|Rougon-Macquartowie. Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa]]'' opublikowany w latach [[1871]]-[[1893]]. Przedstawia on rozległą panoramę francuskiego społeczeństwa i stanowi ważny dokument tamtych czasów. Cały cykl utrzymany był w duchu naturalizmu, którego podbudowę teoretyczną Zola przedstawił w studium ''Powieść eksperymentalna'' (''Le roman expérimental'', [[1880 w literaturze|1880]]). Mimo przedstawionych tam przez siebie założeń absolutnej obiektywności narratora i porzucenia romantycznego rozmachu w kreacji bohaterów i opisie miejsc, Zola zachował iście romantyczną wyobraźnię, która pozwalała mu kreślić fascynujące opisy najbardziej prozaicznych miejsc. Natomiast wnikliwe badania warunków życia robotników i chłopów oraz działalności Kościoła katolickiego we Francji wywołały u niego sympatie [[socjalizm|socjalistyczne]] i [[antyklerykalizm|antyklerykalne]].

Te ostatnie widać wyraźnie w drugim cyklu powieściowym Zoli, trylogii ''Trzy miasta'', w której poddał druzgocącej krytyce skomercjalizowany kult cudów i objawień, skostniałe i zamknięte wobec wiernych struktury hierarchii kościelnej, a wreszcie nieczułość Kościoła na problemy społeczno-polityczne. W konsekwencji jego książki zostały umieszczone na [[Indeks ksiąg zakazanych|Indeksie ksiąg zakazanych]]. Pisarz wytykał także obojętność rządów Francji i Europy wobec ludobójstwa [[Ormianie|Ormian]] po masakrach dokonanych w sułtańskiej Turcji w latach 1894-1896. W artykułach poświęconych sztuce bronił natomiast malarzy [[impresjonizm|impresjonistów]] przed krytyką zwolenników akademizmu.

W roku [[1898]] Zola zaangażował się w obronę francuskiego oficera niesłusznie oskarżonego o zdradę -– [[Alfred Dreyfus|Alfreda Dreyfusa]], publikując na pierwszej stronie paryskiego dziennika ''L'Aurore''„L’Aurore” artykuł [[J'Accuse...!|''J'AccuseJ’Accuse'']] (''Oskarżam!''). Miał on formę listu otwartego do prezydenta [[Félix François Faure|Félixa Faure]] i zawierał ostrą krytykę francuskiego rządu. Pisarz zarzucał władzom antysemityzm i niezgodne z prawem skazanie i uwięzienie Dreyfusa.

Zola zmarł w 1902 r. na skutek zatrucia tlenkiem węgla. Okoliczności jego śmierci do dziś budzą poważne wątpliwości. Choć oficjalnie uznano zgon pisarza za nieszczęśliwy wypadek (wadliwa konstrukcja piecyka), istniały poważne przesłanki, że mogło być to morderstwo na tle politycznym. Rząd [[III Republika Francuska|Trzeciej Republiki]] nie angażował się jednak zbytnio w wyjaśnienie tej sprawy.

* {{Wolnelektury-autor|Émile'aÉmile’a Zoli|emil-zola}}