Plac Bohaterów Getta we Wrocławiu: Różnice pomiędzy wersjami

Plac Bohaterów Getta w swojej historii kilkakrotnie zmieniał nazwę, po raz pierwszy wzmiankowany był jako ''Judenplatz'' czyli plac Żydowski, w roku 1824 w okresie porządkowania przez radę miejską nazewnictwa ulic i numeracji domów w mieście nadano mu nazwę ''Carlsplatz'' – plac Karola na cześć cesarza [[Karol IV Luksemburski|Karola IV]], było to więc nawiązanie do nazwy sąsiedniej ulicy ''Carlsstrasse'', dzisiejszej Kazimierza Wielkiego, pod koniec XIX wieku zmieniono sposób pisania nazwy i zamiast litery „C” zaczęto używać „K”. Kolejna zmiana nazwy miała miejsce w roku 1929, w dniu 30 kwietnia nazwę placu przemianowano na ''Lassalleplatz'' dla uczczenia pamięci [[Ferdynand Lassalle|Ferdynanda Lassalle’a]] - założyciela niemieckiej socjaldemokracji, który urodził się przy tym placu w roku 1825 w domu pod numerem 2. Ta nazwa nie utrzymała się zbyt długo, gdyż wkrótce po objęciu władzy w Niemczech przez nazistów plac powrócił do starej nazwy ''Karlsplatz'', miało to miejsce w dniu 31 marca 19331933r. W roku 1945, gdy Wrocław znalazł się w granicach Polski zarząd miasta nadał placu polską nazwę nawiązującą do jej najstarszej historycznej postaci – ''plac Żydowski'', jednak już w roku następnym w dniu trzeciej rocznicy [[Powstanie w getcie warszawskim|powstania w getcie warszawskim]] – 19 kwietnia plac Żydowski przemianowano na ''plac Bohaterów Getta'', która to nazwa obowiązuje do dziś.

Pierwotnie plac Bohaterów Getta usytuowany w miejscu wewnętrznej linii murów miejskich był węzłem, w którym łączyło się kilka ulic i zaułków Starego Miasta: [[Ulica Kazimierza Wielkiego we Wrocławiu|Kazimierza Wielkiego]], [[Ulica Krupnicza we Wrocławiu|Krupnicza]], [[Ulica św. Antoniego we Wrocławiu|św. Antoniego]], [[Złote Koło]], [[Ulica Białoskórnicza we Wrocławiu|Białoskórnicza]], [[Ulica Psie Budy|Psie Budy]] i [[Ulica Karola Szajnochy we Wrocławiu|Szajnochy]], a po zasypaniu w roku 1866 [[Czarna Oława|Czarnej Oławy]] łączyły się ze sobą jeszcze dwie ulice powstałe w jej miejscu – [[Zaułek Ruski we Wrocławiu|Zaułek Ruski]] i ulica [[Ulica Siedmiu Kół|Siedmiu Kół]]. W połowie lat 70. XX wieku, po wybudowaniu [[Trasa W-Z (Wrocław)|Trasy W-Z]] większość powierzchni placu zajęły dwie jezdnie i torowisko tramwajowe, zachowała się jedynie północna jego część łącząca ulice Szajnochy i Psie Budy.

Przez większą część swojej historii plac Bohaterów Getta był wąskim skrawkiem ziemi pomiędzy zabudowaniami wspomnianych wyżej sąsiednich ulic, w jego wschodniej części znajdował się Młyn Siedmiu Kół. Plac nie posiadał wówczas swojej własnej nazwy a domy znajdujące się w jego otoczeniu wiązano z pobliskimi ulicami i zaułkami. W roku 1744 król pruski [[Fryderyk II Wielki]], który trzy lata wcześniej włączył Śląsk wraz z Wrocławiem do swego państwa, wydał specjalny dekret regulujący sprawy żydowskie w mieście, była w nim mowa min. o czterech zajazdach w których przybywający do Wrocławia kupcy żydowscy mogli się zatrzymywać, były to ''Pokoyhof'', ''Zajazd Pod Złotym Jelonkiem'', ''Zajazd Pod Złotym Kołem'' i ''Szkoła Szermiercza''. Wszystkie te zajazdy mieściły się przy ulicach bezpośrednio sąsiadujących z placem, toteż stał się on wkrótce skupiskiem wrocławskich i przyjezdnych Żydów. Właśnie w czasach Fryderyka II powstała pierwsza nazwa placu – ''Judenplatz''.

Po zburzeniu Młyna Siedmiu Kół w roku 1814, w jego miejscu powstały kolejne domy mieszkalne. W roku 1825 domom przy ówczesnym placu Karola nadano numery. Numerem 1 oznaczono kamienicę na rogu ulicy Psie Budy, dalej przeciwnie do ruchu wskazówek zegara oznaczono kolejnych pięć domów, ostatni – z numerem 6 stał w miejscu gdzie plac styka się z dzisiejszą ulicą Krupniczą. W XIX wieku plac Karola był ciągle znaczącym ośrodkiem życia religijnego i gospodarczego Żydów, w domu nr 3 mieściła się w latach 1832-1892 [[Synagoga Bialska we Wrocławiu (pl. Bohaterów Getta 3)|Synagoga Bialska]]. Pod koniec tegoż stulecia wyburzono część domów, dzięki czemu powierzchnia placu się zwiększyła. W latach 1887-91 we wschodniej części placu przy narożniku ulicy Szajnochy wzniesiono okazały gmach miejskiej kasy oszczędności i biblioteki miejskiej według projektu [[Richard Plüddemann|Richarda Plüddemanna]], dzisiaj mieści się w nim [[Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu|Biblioteka Uniwersytecka]].

Zabudowa placu nie przetrwała II wojny światowej, nie zachował się żaden z budynków mieszkalnych i od tej pory plac Bohaterów Getta nie posiada żadnych punktów adresowych. W dniu 19 kwietnia 1963 r. z okazji obchodów dwudziestej rocznicy powstania w getcie warszawskim w centralnej części placu uroczyście odsłonięto pomnik poświęcony pamięci powstańców walczących w getcie. Pomnik ma bardzo prosta formę, tworzą go granitowa ścina z napisem ''1943 kwiecień 1963'' oraz leżąca przed nią płyta z napisem w języku polskim i [[jidysz]] o treści ''Bojownikom Getta Warszawskiego, bojownikom za naszą i waszą wolność, społeczeństwo Wrocławia''. Projekt pomnika opracowali wrocławscy działacze [[Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce|Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów]]. W czasie budowy Trasy W-Z w latach 70siedemdziesiątych XX w. powierzchnia placu Bohaterów Getta znacznie się zmniejszyła, została zredukowana praktycznie do postaci niewielkiego skweru i deptaka pomiędzy budynkiem Biblioteki Uniwersyteckiej a kamienicami ulicy Psie Budy. Zmniejszenie powierzchni placu wiązało się też z koniecznością przeniesienia pomnika, znajduje się on dziś po środku skweru obok kamienicy Psie Budy 18-19.