Bitwa pod Carrhae: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Klęska: int. |
Emptywords (dyskusja | edycje) m WP:SK, drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
{{
{{Wojna infobox
|epoka = starożytność
Linia 27:
== Przebieg kampanii ==
Wkrótce Krassus rozpoczął przygotowania do wyprawy partyjskiej. Jesienią 54 roku p.n.e., na czele swojej armii, przeprawił się na drugi brzeg [[Eufrat]]u zajmując kilka miast – niektóre poddały się dobrowolnie. Zostawiając kilka [[garnizon]]ów w [[Mezopotamia|Mezopotamii]] z resztą wojsk powrócił na zimowe kwatery do Syrii. Ta zwłoka w działaniach była, zdaniem [[Plutarch]]a, przyczyną późniejszych niepowodzeń Marka Krassusa{{odn|Plutarch, III, 17,4|}}. Pod koniec roku przybył do Syrii syn Krassusa, [[Publiusz Krassus]], dawny, odznaczany za odwagę, [[legat]] Cezara w [[Galia|Galii]], który przywiódł ze sobą liczący 1000 jeźdźców oddział [[Galowie|galijskiej]] [[Jazda|kawalerii]]. W styczniu 53 roku p.n.e. 39-tysięczna armia Krassusa przekroczyła Eufrat w pobliżu miasta [[Zeugma]] i w początkach maja znalazła się na terenie kontrolowanej przez Partów Mezopotamii. Składała się z siedmiu legionów, 4-
Po wkroczeniu do Mezopotamii do Krassusa przybyło poselstwo od króla Partów [[Orodes II|Orodesa]], który pytał o cel kampanii, skoro jego kraj nie jest w stanie wojny z Rzymem. Partowie wiedzieli, że taka wojna byłaby w Rzymie bardzo źle widziana, a poseł o imieniu Vagises miał przypuszczalnie zaoferować Krassusowi wysoki okup za wycofanie się z ich kraju{{odn|Sampson|2008|s=106}}. Rzymski wódz oznajmił jednak, że odpowiedzi na pytanie króla udzieli gdy dotrze do [[Seleucja nad Tygrysem|Seleucji]]:
{{CytatD|''...na to Vagises wybuchnął śmiechem i rzekł, wskazując na środek swej otwartej dłoni: „Krassusie, prędzej mi tu włosy wyrosną, niż ty zobaczysz Seleucję!”''{{odn|Plutarch, III, 18,2}}.}}
Tymczasem w sojusz z Krassusem wszedł naturalny (bo zagrożony przez Partów) jego sprzymierzeniec król [[Armenia|Armenii]] [[Artawazdes II]], który namawiał Krassusa, by pomaszerował na Partię przez bezpieczniejszą dla Rzymian Armenię. Krassus wybrał jednak krótszą marszrutę przez pustynny kraj w kierunku Seleucji i stolicy Partów [[Ktezyfon]]u, wobec czego Artawazdes wycofał się ze swymi czterdziestoma tysiącami{{odn|Sampson|2008|s=106-107}}. Do Rzymian dołączył natomiast na czele 6 tysięcy konnych [[Ariamnes]], wódz arabskich [[Nabatejczycy|Nabatejczyków]], który jednak okazał się sojusznikiem Partów i prowadził legiony w pułapkę, odciągając je od rzeki i prowadząc na pustynne obszary{{odn|Plutarch, III, 17,5}}.
Linia 36:
== Bitwa ==
Krassus maszerował wzdłuż Eufratu nie napotykając najmniejszego oporu, a jedynie ślady uchodzących przed nim wojsk. Wysyłał przodem zwiadowców i ci – około 35 km na południe od miasta Carrhae – zauważyli wrogą armię gotową do boju, lecz natychmiast zaatakowani, ponieśli straty{{odn|Plutarch, III, 23,2|}}. Rzymski wódz kazał swoim legionistom sformować „[[Testudo (formacja)|żółwia]]” – rzymski szyk obronny. Każdy bok szyku liczył po 12 [[Kohorta (wojsko)|kohort]] i oddział kawalerii. Skrzydłami dowodzili [[Publiusz Krassus]] i [[legat]] Kasjusz, a Marek Krassus pozostał w środku kwadratu. W takim szyku Rzymianie dotarli do strumienia Balissus (obecnie ''Balikh'') i znaleźli się na równinie wybranej przez Surena na pole bitwy{{odn|Plutarch, III, 23, 3-4}}.
Większość dowódców rzymskich była za założeniem obozu i pozostaniem w tym miejscu przez noc oraz zdobyciem informacji o liczebności przeciwnika. Do szybkiej akcji namawiał Krassusa jego syn. Był pewny siebie widząc wyłącznie lekkozbrojnych łuczników. Nie wiedział, że partyjski wódz nakazał swoim [[katafrakt]]om osłonić pancerze skórami i schować się za przednie linie{{odn|Sampson|2008|s=124}}. W pewnym momencie jednak, przy ogłuszającym i przerażającym dudnieniu [[taraban]]ów katafrakci zrzucili okrycia z pancerzy i przypuścili atak. Plutarch opisał ten moment tak:
Linia 42:
Gdy Suren zorientował się w głębokości rzymskiej formacji, która mogła wytrzymać impet ataku, zatrzymał szarżę ciężkozbrojnych i nakazał otoczyć wroga konnym łucznikom{{odn|Sampson|2008|s=127}}. Rzymianie przypuścili kontratak, ale zostali zatrzymani przez grad strzał, które przebijały rzymskie tarcze i pancerze. Konni łucznicy zaczęli zasypywać strzałami bezradnych, mogących się tylko chronić za tarczami Rzymian. Nieprzerwane dostawy strzał dla partyjskich łuczników zapewniało tysiąc arabskich jeźdźców na wielbłądach{{odn|Sampson|2008|s=127-128}}.
Marek Krassus nakazał Publiuszowi Krassusowi zaatakować szarżą oddziały partyjskie. Publiusz poprowadził do niej 1300 kawalerzystów, 500 łuczników i osiem [[Kohorta (wojsko)|kohort]] legionistów. Galijscy jeźdźcy, którzy walczyli z ogromną odwagą i determinacją, zostali jednak rozbici przez katafraktów, a Publiusz nie chcąc trafić do niewoli
Po zapadnięciu ciemności inicjatywę przejęli legaci Krassusa, Kasjusz i Oktawiusz, którzy nadzieję przeżycia pokładali w szybkim wycofaniu się pod osłonę murów Carrhae. Przed północą do miasta dotarł oddział kawalerii, który poprzedzał wycofujące się w chaosie główne siły, na które kawalerzyści nie czekali, rejterując w kierunku [[Eufrat]]u. Dwutysięczny oddział piechoty rzymskiej, który odłączył się od głównej kolumny, został wycięty w pień, przez ścigających Rzymian Partów. Wojska Krassusa do miasta wprowadził dowódca rzymskiego garnizonu, który wyszedł na pomoc Krassusowi. Tymczasem w Carrhae nie było zapasów potrzebnych dla wytrzymania długiego oblężenia. Obrońcy nie mogli też liczyć na pomoc z zewnątrz. Przeto Krassus postanowił wyrwać się kolejnej nocy i szukać schronienia w Armenii. Jednak jego przewodnik okazał się być sympatykiem Partów, który zwodził Rzymian całą noc{{odn|Sampson|2008|s=138}}.
Linia 56:
== Bibliografia ==
: '''Źródła'''
* {{cytuj książkę |autor r=Plutarch z Cheronei |rozdział=Krassus |tytuł=Żywoty sławnych mężów |tom=III |seria=Arcydzieła kultury antycznej |wydawca=Zakład Narodowy im. Ossolińskich |rok=2006}}
: '''Opracowania'''
* {{cytuj książkę|tytuł=Kronika starożytnego Rzymu |autor=Aleksander Krawczuk |wydawca=Wydawnictwo Iskry |miejsce=Warszawa |rok=1994 |isbn=83-207-1432-X}}
* {{cytuj książkę|autor=Bryan Perrett|tytuł=The Battle Book: Crucial Conflicts in History from 1469 BC to the Present|wydawca=Arms and Armour|miejsce=New York|rok=1993|isbn=1-85409-125-5}}
* {{cytuj książkę|autor=Gareth C. Sampson|tytuł=The Defear of Rome in the East: Crassus, the Parthians, and the Disasterous Battle of Carrhae, 53 BC|wydawca=Casemate|miejsce=Philadelphia|rok=2008|isbn=1-932033-89-2}}
[[Kategoria:Bitwy
[[Kategoria:Bitwy wojen partyjsko-rzymskich]]
{{Link FA|he}}
|