Bitwa pod Carrhae: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m WP:SK, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Szablon:Czy wiesz do artykułu|4}}
{{Wojna infobox
|epoka = starożytność
Linia 27:
 
== Przebieg kampanii ==
Wkrótce Krassus rozpoczął przygotowania do wyprawy partyjskiej. Jesienią 54 roku p.n.e., na czele swojej armii, przeprawił się na drugi brzeg [[Eufrat]]u zajmując kilka miast – niektóre poddały się dobrowolnie. Zostawiając kilka [[garnizon]]ów w [[Mezopotamia|Mezopotamii]] z resztą wojsk powrócił na zimowe kwatery do Syrii. Ta zwłoka w działaniach była, zdaniem [[Plutarch]]a, przyczyną późniejszych niepowodzeń Marka Krassusa{{odn|Plutarch, III, 17,4|}}. Pod koniec roku przybył do Syrii syn Krassusa, [[Publiusz Krassus]], dawny, odznaczany za odwagę, [[legat]] Cezara w [[Galia|Galii]], który przywiódł ze sobą liczący 1000 jeźdźców oddział [[Galowie|galijskiej]] [[Jazda|kawalerii]]. W styczniu 53 roku p.n.e. 39-tysięczna armia Krassusa przekroczyła Eufrat w pobliżu miasta [[Zeugma]] i w początkach maja znalazła się na terenie kontrolowanej przez Partów Mezopotamii. Składała się z siedmiu legionów, 4-tysięcznatysięcznej jazdajazdy Publiusza Krassusa oraz sprzymierzeńców{{odn|Plutarch, III, 20,1|}}{{odn|Perrett|1993|s=65-66}}. Legion rzymski w tym czasie liczył około 4800 ludzi, co daje ogólną liczbę 34 tysięcytysięce elitarnej piechoty uzbrojonej w ciężkie i lekkie oszczepy ''[[pilum]]'', i krótkie miecze ''[[gladius]]'', zaś uzbrojenie ochronne stanowiły hełmy, pancerze segmentowe i tarcze. Legioniści byli szkoleni do bezpośredniej walki wręcz, nie byli natomiast odporni na broń dalekonośną{{odn|Sampson|2008|s=114}}.
 
Po wkroczeniu do Mezopotamii do Krassusa przybyło poselstwo od króla Partów [[Orodes II|Orodesa]], który pytał o cel kampanii, skoro jego kraj nie jest w stanie wojny z Rzymem. Partowie wiedzieli, że taka wojna byłaby w Rzymie bardzo źle widziana, a poseł o imieniu Vagises miał przypuszczalnie zaoferować Krassusowi wysoki okup za wycofanie się z ich kraju{{odn|Sampson|2008|s=106}}. Rzymski wódz oznajmił jednak, że odpowiedzi na pytanie króla udzieli gdy dotrze do [[Seleucja nad Tygrysem|Seleucji]]:
{{CytatD|''...na to Vagises wybuchnął śmiechem i rzekł, wskazując na środek swej otwartej dłoni: „Krassusie, prędzej mi tu włosy wyrosną, niż ty zobaczysz Seleucję!”''{{odn|Plutarch, III, 18,2}}.}}
Tymczasem w sojusz z Krassusem wszedł naturalny (bo zagrożony przez Partów) jego sprzymierzeniec król [[Armenia|Armenii]] [[Artawazdes II]], który namawiał Krassusa, by pomaszerował na Partię przez bezpieczniejszą dla Rzymian Armenię. Krassus wybrał jednak krótszą marszrutę przez pustynny kraj w kierunku Seleucji i stolicy Partów [[Ktezyfon]]u, wobec czego Artawazdes wycofał się ze swymi czterdziestoma tysiącami{{odn|Sampson|2008|s=106-107}}. Do Rzymian dołączył natomiast na czele 6 tysięcy konnych [[Ariamnes]], wódz arabskich [[Nabatejczycy|Nabatejczyków]], który jednak okazał się sojusznikiem Partów i prowadził legiony w pułapkę, odciągając je od rzeki i prowadząc na pustynne obszary{{odn|Plutarch, III, 17,5}}.
 
Linia 36:
 
== Bitwa ==
Krassus maszerował wzdłuż Eufratu nie napotykając najmniejszego oporu, a jedynie ślady uchodzących przed nim wojsk. Wysyłał przodem zwiadowców i ci – około 35 km na południe od miasta Carrhae – zauważyli wrogą armię gotową do boju, lecz natychmiast zaatakowani, ponieśli straty{{odn|Plutarch, III, 23,2|}}. Rzymski wódz kazał swoim legionistom sformować „[[Testudo (formacja)|żółwia]]” – rzymski szyk obronny. Każdy bok szyku liczył po 12 [[Kohorta (wojsko)|kohort]] i oddział kawalerii. Skrzydłami dowodzili [[Publiusz Krassus]] i [[legat]] Kasjusz, a Marek Krassus pozostał w środku kwadratu. W takim szyku Rzymianie dotarli do strumienia Balissus (obecnie ''Balikh'') i znaleźli się na równinie wybranej przez Surena na pole bitwy{{odn|Plutarch, III, 23, 3-4}}.
 
Większość dowódców rzymskich była za założeniem obozu i pozostaniem w tym miejscu przez noc oraz zdobyciem informacji o liczebności przeciwnika. Do szybkiej akcji namawiał Krassusa jego syn. Był pewny siebie widząc wyłącznie lekkozbrojnych łuczników. Nie wiedział, że partyjski wódz nakazał swoim [[katafrakt]]om osłonić pancerze skórami i schować się za przednie linie{{odn|Sampson|2008|s=124}}. W pewnym momencie jednak, przy ogłuszającym i przerażającym dudnieniu [[taraban]]ów katafrakci zrzucili okrycia z pancerzy i przypuścili atak. Plutarch opisał ten moment tak:
Linia 42:
Gdy Suren zorientował się w głębokości rzymskiej formacji, która mogła wytrzymać impet ataku, zatrzymał szarżę ciężkozbrojnych i nakazał otoczyć wroga konnym łucznikom{{odn|Sampson|2008|s=127}}. Rzymianie przypuścili kontratak, ale zostali zatrzymani przez grad strzał, które przebijały rzymskie tarcze i pancerze. Konni łucznicy zaczęli zasypywać strzałami bezradnych, mogących się tylko chronić za tarczami Rzymian. Nieprzerwane dostawy strzał dla partyjskich łuczników zapewniało tysiąc arabskich jeźdźców na wielbłądach{{odn|Sampson|2008|s=127-128}}.
 
Marek Krassus nakazał Publiuszowi Krassusowi zaatakować szarżą oddziały partyjskie. Publiusz poprowadził do niej 1300 kawalerzystów, 500 łuczników i osiem [[Kohorta (wojsko)|kohort]] legionistów. Galijscy jeźdźcy, którzy walczyli z ogromną odwagą i determinacją, zostali jednak rozbici przez katafraktów, a Publiusz nie chcąc trafić do niewoli, odebrał sobie życie. Jego odciętą głowę zatkniętą na włóczni Partowie pokazali Rzymianom. Główne siły rzymskie były masakrowane strzałami aż do zmroku, kiedy Partowie się wycofali{{odn|Sampson|2008|s=134}}.
 
Po zapadnięciu ciemności inicjatywę przejęli legaci Krassusa, Kasjusz i Oktawiusz, którzy nadzieję przeżycia pokładali w szybkim wycofaniu się pod osłonę murów Carrhae. Przed północą do miasta dotarł oddział kawalerii, który poprzedzał wycofujące się w chaosie główne siły, na które kawalerzyści nie czekali, rejterując w kierunku [[Eufrat]]u. Dwutysięczny oddział piechoty rzymskiej, który odłączył się od głównej kolumny, został wycięty w pień, przez ścigających Rzymian Partów. Wojska Krassusa do miasta wprowadził dowódca rzymskiego garnizonu, który wyszedł na pomoc Krassusowi. Tymczasem w Carrhae nie było zapasów potrzebnych dla wytrzymania długiego oblężenia. Obrońcy nie mogli też liczyć na pomoc z zewnątrz. Przeto Krassus postanowił wyrwać się kolejnej nocy i szukać schronienia w Armenii. Jednak jego przewodnik okazał się być sympatykiem Partów, który zwodził Rzymian całą noc{{odn|Sampson|2008|s=138}}.
Linia 56:
 
== Bibliografia ==
: '''Źródła'''
* {{cytuj książkę |autor r=Plutarch z Cheronei |rozdział=Krassus |tytuł=Żywoty sławnych mężów |tom=III |seria=Arcydzieła kultury antycznej |wydawca=Zakład Narodowy im. Ossolińskich |rok=2006}}
: '''Opracowania'''
* {{cytuj książkę|tytuł=Kronika starożytnego Rzymu |autor=Aleksander Krawczuk |wydawca=Wydawnictwo Iskry |miejsce=Warszawa |rok=1994 |isbn=83-207-1432-X}}
* {{cytuj książkę|autor=Bryan Perrett|tytuł=The Battle Book: Crucial Conflicts in History from 1469 BC to the Present|wydawca=Arms and Armour|miejsce=New York|rok=1993|isbn=1-85409-125-5}}
* {{cytuj książkę|autor=Gareth C. Sampson|tytuł=The Defear of Rome in the East: Crassus, the Parthians, and the Disasterous Battle of Carrhae, 53 BC|wydawca=Casemate|miejsce=Philadelphia|rok=2008|isbn=1-932033-89-2}}
 
[[Kategoria{{DEFAULTSORT:Bitwy Partów|Carrhae]]}}
[[Kategoria:Bitwy wojen partyjsko-rzymskich|CarrhaePartów]]
[[Kategoria:Bitwy wojen partyjsko-rzymskich]]
 
{{Link FA|he}}