Edward Said: Różnice pomiędzy wersjami

Do 12 roku życia żył "pomiędzy„pomiędzy dwoma światami"światami” przebywając w [[Jerozolima|Jerozolimie]] oraz [[Kair]]ze. Edward Said pobierał naukę w Victoria College w [[Aleksandria|Aleksandrii]]. Z uwagi na problemy jakie sprawiał w [[1951]] roku przeniesiony został przez rodziców do Mount Hermon School -– prywatnej szkoły w [[Massachusetts]] w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. Mimo że czuł się tam wyobcowany wyróżniał się w nauce (w grupie około 160 wychowanków uzyskiwał zwykle najlepsze lub drugie z rzędu wyniki w nauce).

Władając biegle językiem angielskim, francuskim i arabskim Said uzyskał w [[1957]] roku licencjat na [[Princeton University]], a magisterium i doktorat odpowiednio w [[1960]] i [[1964]] roku na [[Harvard University]]. W roku [[1963]] uzyskał posadę akademicką na [[Columbia University]] gdzie do końca życia był profesorem anglistyki i [[komparatystyka|komparystyki]] (literaturoznawstwa porównawczego).

Zmarł w [[2003]] roku na [[białaczka|białaczkę]].

Said był [[lewica|lewicowym]] intelektualistą, uznawanym za głównego rzecznika [[Palestyńczycy|Palestyńczyków]] w [[Stany Zjednoczone|USA]]. Przez wiele lat był członkiem władz [[Organizacja Wyzwolenia Palestyny|Organizacji Wyzwolenia Palestyny]], od czasu [[porozumienia z Oslo|porozumień z Oslo]] krytykował [[Jaser Arafat|Jasera Arafata]] i władze [[Autonomia Palestyńska|Autonomii Palestyńskiej]]. Porozumienia z Oslo uznawał za nieproporcjonalnie korzystne dla [[Izrael]]a. Był przeciwnikiem dwupaństwowego rozwiązania [[konflikt izraelsko-palestyński|konfliktu izraelsko-palestyńskiego]], wypowiadając się na rzecz ustanowienia państwa dwunarodowego.

Said jest autorem szeregu [[książka|książek]] i [[esej]]ów. Najbardziej znaną pozycją książkową Edwarda Saida pozostaje ''Orientalizm'', w którym analizuje [[dyskurs]]y akademickie, tworzące w świecie zachodnim obraz [[Orient]]u, prezentując wielowątkową perspektywę [[historia|historyczną]], [[filologia|filologiczną]], [[hermeneutyka|hermeneutyczną]] itd. Said dekonstruuje je jako wiedzę służącą panowaniu i dominacji, inkorporującą w swe ciało [[mit]]y i nie służącą harmonii międzycywilizacyjnej. Człowiek Orientu jawi się w nich jako istota bierna, irracjonalna i zarazem przedmiot szczególnego zainteresowania człowieka [[Cywilizacja zachodnia|Zachodu]].

Said położył w sposób spektakularny podstawy pod [[Postkolonializm|teorię studiów postkolonialnych]] swym ''Orientalizmem'' z [[1978]] roku. Palestyńczyk, profesor literatury, chrześcijanin mieszkający w USA, podjął problematykę sposobu przedstawiania Orientu w dyskursie zachodnim. Doszedł do wniosku, iż w pracach występuje głęboko zakorzeniony i powtarzający się obraz Innego, wyrażający zachodni styl dominacji, który nosi w sobie piętno władzy i przewagi nad Orientem, jest to więc obraz fałszywy. Dyskurs zachodni zasadza się na optyce zewnętrznej i Said pokazuje, w jaki sposób „obiektywizował” on rzeczywistość Orientu poprzez sztukę, literaturę, nauki społeczne. Mechanizmy te wyrażają się w formule [[Rudyard Kipling|Kiplinga]]: Wschód jest Wschód, Zachód jest Zachód. Said poddaje rekonstrukcji pojęcie orientalizmu, także polską jego odmianę (na przykładzie [[Adam Mickiewicz|Mickiewicza]]). Orientalista, mianowicie, opisuje Wschód całkowicie na potrzeby Zachodu. Badacz właściwie nie jest zainteresowany poznaniem, a jedynie wskazaniem cech odróżniających od ustalonych formuł. Przedstawia tendencyjnie, jednostronnie, zewnętrznie. „Produktem zewnętrznego spojrzenia” nazywa Said sztukę [[Ajschylos]]a, ''Persowie'', gdzie autor oswaja Orient, wprowadzając zachodnich bohaterów.

Błędem dyskursu było charakteryzowanie Orientu, jako czegoś irracjonalnego, upadłego w przeciwieństwie do rozumnego, dojrzałego i normalnego Zachodu. To Zachód nadawał tożsamość Orientowi, sam tworzył jego obraz i brał go za realny. Orientalizm to zaś zespół ograniczeń, zawężenie myśli, narzucone przez europocentryzm. Said równocześnie zdefiniował orientalizm na kilka sposobów:

* jako sposób myślenia oparty na ontologicznym i epistemologicznym rozróżnieniu Wschodu i Zachodu,

* jako system myślenia prowadzący do dyskursywnego wykluczenia Wschodu,

* jako korporacyjny system popularyzowania Wschodu.

== Tłumaczenia prac na j.język polski ==

* ''Orientalizm'', wyd I: tł. Witold Kalinowski, wstęp Zdzisław Żygulski jun., Warszawa 1991, [[Państwowy Instytut Wydawniczy|PIW]], s. 471, seria ''[[Biblioteka Myśli Współczesnej]]'', ISBN 83-06-01974-1; wyd II: tł. Monika Wyrwas-Wiśniewska. Poznań 2005, [[Zysk i S-ka|Wydawnictwo Zysk i S-ka]], s. 512, ISBN 83-7298-647-9 (''Orientalism'' [[1978]])

* ''Za ostatnim niebem. Palestyńczycy'', tł. Michał Lipszyc, Warszawa 2002, [[Wydawnictwo Aletheia]], ISBN 83-87045-92-6 (''After the last sky. Palestinian lives'' [[1986]])

* ''Kultura i imperializm'', tł. Monika Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009, [[Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego]], 396 s., seria [[Cultura (seria wydawnicza)|''Cultura'']], ISBN 978-83-233-2732-5 (''Culture and imperialism'' [[1993]])

* (z [[Daniel Barenboim|Danielem Barenboimem]]) ''Paralele i paradoksy. Rozmowy o muzyce i społeczeństwie'', tł. Aleksander Laskowski, Warszawa 2007, [[Państwowy Instytut Wydawniczy|PIW]], s. 159, seria ''[[Biblioteka Myśli Współczesnej]]'', ISBN 978-83-06-03151-5 (''Parallels and Paradoxes. Explorations in Music and Society'' [[2002]])

* Nieprzynależny; Myśli o wygnaniu; O przegranych sprawach; [z Imre Salusinszky] Teoria literatury w sferze publicznej (rozmowa), ''[[Literatura na Świecie]]'' nr 09-10/2008 (446-447), sss. 5-39; 40-58; 59-91; 92-119

* [http://www.edwardsaid.org/ Archiwum Edwarda Saida] (j. ang.)]{{lang|en}}