Kacwin: Różnice pomiędzy wersjami

'''Kacwin''' ([[słow.]] ''Kacvín'', [[węg.]] ''Szentmindszent'', [[język niemiecki|niem.]] ''Katzwinkel'' – koci zakątek) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona na [[Spisz]]u w [[województwo małopolskie|województwie małopolskim]], w [[powiat nowotarski|powiecie nowotarskim]], w [[Łapsze Niżne (gmina)|gminie Łapsze Niżne]]. [[podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo nowosądeckie|województwa nowosądeckiego]].

 

Znajduje się na [[Pogórze Spiskie|Pogórzu Spiskim]] w etnograficznym regionie zwanym [[Zamagurze]]m<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko=Kondracki |imię=Jerzy|tytuł=Geografia regionalna Polski |wydawca=Wyd. Naukowe PWN |miejsce=Warszawa |rok= 1998| |isbn=83-01-12479-2}}</ref>. Miejscowość położona jest w dolinie potoku [[Kacwinianka]] i na zboczach otaczających je wzniesień: [[Tylki Hawiarskie]] (783 m), [[Kunia Góra]]<ref>{{SgKP|IV|876|Kunia góra}}</ref> (756 m), [[Serwoniec (Magura Spiska)|Serwoniec]] (787 m), [[Hajszyna]] (731 m), [[Majowa Góra]] 741 m). Przez granicę ze [[Słowacja|Słowacją]] sąsiaduje z [[Wielka Frankowa|Wielką Frankową]]. Do miejscowości dochodzi szosa z [[Niedzica (województwo małopolskie)|Niedzicy]] (4 km)<ref>{{cytuj stronę|url=http://maps.geoportal.gov.pl/webclient/Default.aspx|tytuł=Geoportal|data dostępu=2010-07-15}}</ref> i planowane jest przedłużenie jej przez granicę do Wielkiej Frankowej.

 

Jedna z najstarszych miejscowości Spiszu, wymieniana w dokumentach historycznych już w 1320 tu cytat z zachowanych dokumentów:

''W tym roku Magister Kokosz sprzedał bratu swemu Janowi i jego synowi Michałowi ziemie: Frydman, Niedzicę, Kacwin i Frankową''.

Wiadomość o tym czerpiemy z dokumentu odnoszącego się do Rużbach – ''W 1303 Henryk, sołtys z Podolinca, zawiera umowę z siostrą swoją Hildegundą i jej mężem Henrykiem w sprawie objęcia sołectwa w Rużbachach i rozciągnięcia kolonizacji na dalsze lasy naprzeciwko Czorsztyna. Sołtys podoliniecki nazywa lasy dziedzictwem swoim''.

 

Nazwa miejscowości Kacwin wywodzi się od niemieckiego Katzwinkel, co oznacza Koci Zakątek. Nieopodal wsi znajduje się wzgórze, które kacwinianie nazywają Koci Zomek, Udokumentowana historia 84-łano-wej wsi (dla porównania: Niedzica 60 łanów, Frydman 60 łanów) lokowanej na prawie niemieckim sięga I poł. XIV w. (1320 r.), kiedy to Kokosz Berzewiczy, właściciel obszaru Magury Spiskiej, dokonał sprzedaży wsi swemu bratu Janowi. Wieś dzieliła koleje losu Polskiego Spisza, znajdują­cego się w rękach możnych rodów węgierskich – Berzewiczych, Horwathów i Salamonów. Jednak po I wojnie światowej Kacwin pozostaje w granicach państwa polskiego. Natomiast w latach 1939-1945 wieś zostaje włączona do Słowacji, by na powrót być przywrócona Polsce po zakończeniu działań wojennych.

 

Kacwin pozostawał przez długi czas własnością panów klucza dunajeckiego, którzy około 1400 r. ufundowali w miejscowości [[Kościół (budynek)|kościół]] p. w. Wszystkich Świętych. W 1431 r. świątynia została sprofanowana przez [[Husyci|husytów]], oblegających wówczas spiskie miejscowości. Natomiast w XVII w. wieś, uzależniona od religii wyznawanej przez panów na zamku Dunajec, znalazła się pod wpływem prądów [[Protestantyzm|protestanckich]]. Kościół kacwiński pozostawał w rękach luteranów prawdopodobnie do roku 1666, gdyż właśnie wtedy we wsi pojawił się katolicki kapłan Bartłomiej Rozmus<ref>A. Skorupa ''Zabytkowe kościoły Polskiego Spisza'', Kraków 2001, s. 44</ref>. Zachowane z tego okresu księgi metrykalne (z 1679 r.) podają łacińską nazwę miejscowości: Kacvinensis lub Kaczvinkensis. Ostatni taki zapis pojawia się jeszcze w roku 1919 (wpisu dokonał ks. Pataky).

 

* zimą w Kacwinie funkcjonuje otwarty w 2006 wyciąg narciarski;

* dawne spichlerze, młyn sprzed dwustu lat;

* wodospady;

 

Region Spisza posiada wyraźnie wyodrębnioną autentyczną i żywą kulturę lokalną, na którą składa się [[folklor]] śpiski; m.in. [[gwara śpiska]]{{fakt|data=2011-07}}, będąca w ogóle nie rozpoznawalna w Polsce, a zazwyczaj uznawana za mowę podhalańską. Charakterystyka folkloru widoczna jest dodatkowo w kuchni, rękodziele ludowym, a także muzyce, tańcu i oryginalnym stroju śpiskim, w odmianie zwanej kacwińską{{fakt|data=2011-07}}.

 

 

* [http://kacwin.com kacwin.com – nieoficjalna strona o Kacwinie]

* {{SgKP|III|650|Kacwin}}