Kruszyna pospolita: Różnice pomiędzy wersjami

Status gatunku we [[flora Polski|florze Polski]]: [[gatunek autochtoniczny|gatunek rodzimy]].

 

Gatunek występuje na obszarze od północno-zachodniej [[Afryka|Afryki]] (północna część [[Maroko|Maroka]], [[Algieria|Algierii]] i [[Tunezja|Tunezji]]), poprzez całą [[Europa|Europę]], [[Azja Mniejsza|Azję Mniejszą]], północną część [[Syria|Syrii]], [[Irak]]u, [[Iran]]u po północną i środkową Azję ([[Kazachstan]], [[Sinciang]]). Gatunek zawleczony i inwazyjny w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] (w szeregu stanów uznany za chwast) oraz w [[Kanada|Kanadzie]]<ref name=grin/>. W Polsce roślina pospolita na niemal całym obszarze, rzadsza jedynie w rejonie [[Podhale|Podhala]] i w wyższych partiach gór<ref>{{cytuj książkę|imię=Adam |nazwisko=Zając |imię2=Maria (red.) |nazwisko2=Zając |tytuł=Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce |edycja= |miejsce=Kraków |rok=2001 |wydawca=Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego |isbn = 83-915161-1-3}}</ref>. Najwyższe stanowisko podawane jest z [[Bieszczady Zachodnie|Bieszczadów Zachodnich]] z wysokości 870 m n.p.m.<ref name=piekos>{{cytuj książkę |nazwisko=Piękoś-Mirkowa |imię=Halina |nazwisko2=Mirek |imię2=Zbigniew |tytuł=Rośliny chronione |rok=2006 |wydawca=MULTICO Oficyna Wydawnicza |miejsce=Warszawa |isbn = 83-7073-444-8}}</ref>

 

; Pokrój: [[Krzew]], rzadziej niewysokie [[drzewo|drzewko]] o wysokości do 5, rzadko 7 m. Brak cierni na gałązkach różni kruszynę od podobnego gatunku – [[szakłak pospolity|szakłaka pospolitego]].

 

; [[Owoc]]: Kulisty [[pestkowiec]], wielkości [[groch]]u, zawierający 2–3 jajowate [[nasiono|nasiona]]. Owoce są początkowo zielone, później czerwone i fioletowo-czarne, w końcu prawie czarne. Ponieważ nie dojrzewają równocześnie, w czasie owocowania na roślinie owoce są różnokolorowe<ref name=drzewo/>.

 

[[Fanerofity|Nanofanerofit]]. Występuje w [[podszyt|podszycie]] rozmaitych [[zbiorowisko roślinne|zbiorowisk]] [[las|leśnych]] od suchych [[las iglasty|borów iglastych]], poprzez różne [[las mieszany|lasy mieszane]] i [[las liściasty|liściaste]], do bagiennych [[ols]]ów. Rośnie także na [[torfowisko|torfowiskach]] i mokrych [[łąka]]ch. Na niektórych siedliskach (np. w [[acydofilny las brzozowo-dębowy|acydofilnym lesie brzozowo-dębowym]]) rośnie często bardzo licznie. Preferuje miejsca wilgotne i kwaśne, choć spotykana jest na glebach o różnym odczynie od pH 3,5 do 8,0<ref name=piekos/>. Dobrze znosi ocienienie<ref name=drzewo/>. [[Przedprątność|Przedprątne]] kwiaty kwitną od maja do września. [[zapylenie|Zapylana]] jest przez owady (lub jest [[samopylność|samopylna]])<ref name=A>{{cytuj książkę|imię=Olga |nazwisko=Seidl |imię2=Józef |nazwisko2=Rostafiński |tytuł=Przewodnik do oznaczania roślin |miejsce=Warszawa |rok=1973 |wydawca= PWRiL}}</ref>. [[rośliny miododajne|Roślina miododajna]]. Owoce dla ludzi niesmaczne i trujące, jednak stanowią przysmak wielu ptaków. Roślina jest przejściowym żywicielem [[rdza owsa|rdzy owsa]]<ref name=A/>.

 

; [[Rośliny trujące|Roślina trująca]]: Owoce zjedzone w większych ilościach powodują u ludzi wymioty i silną [[biegunka|biegunkę]]. Preparaty ziołowe z kory ze względu na uboczne działanie (powodują przekrwienie miednicy małej) nie mogą być stosowane przez kobiety w ciąży, podczas [[menstruacja|miesiączki]], po operacji, przy [[guzki krwawnicze|hemoroidach]], w stanach zapalnych narządów jamy brzusznej.

 

Polska nazwa zwyczajowa pochodzi od kruchych, podatnych na złamanie [[gałąź|gałęzi]]. Dawniej krzew nazywano kruszyną lub w związku z zaliczaniem do rodzaju [[szakłak]] – szakłakiem kruszyną (''Rhamnus frangula'' L.)<ref name=drzewo/>.

 

Roślina objęta częściową [[Ochrona gatunkowa roślin|ochroną gatunkową]] w Polsce na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin ({{Dziennik Ustaw|rok=2012|numer=0|pozycja=81}})</ref>. Ochrona ma na celu zabezpieczenie zasobów gatunku wobec intensywnego pozyskiwania kory kruszyny do celów leczniczych<ref name=piekos/>.

 

Roślina podatna na chorobę [[rdza koronowa owsa]] wywoływaną przez [[grzyby|grzyb]] z rodziny [[Rdzowate|rdzowatych]] [[Puccinia coronata]] (Corda, (1837))<ref>Encyklopedia Ochrony Roślin, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne – Warszawa: 1963, s. 907</ref>

 

* [[Rośliny ozdobne|Roślina ozdobna]]: uprawiana czasami w parkach.

* [[Rośliny lecznicze|Roślina lecznicza]]:

* Dawniej stosowano korę z kruszyny do wyrobu węgla do [[proch|prochu strzelniczego]].

 

 

# {{cytuj książkę|imię=Jindřich|nazwisko=Krejča|imię2=Jan |nazwisko2=Macků |tytuł=Atlas roślin leczniczych|wydawca=Zakł. Nar. im. Ossolińskich|miejsce=Warszawa |rok=1989 isbn = 83-04-03281-3}}

# {{cytuj książkę|imię=W.|nazwisko=Kulesza |tytuł=Klucz do oznaczania drzew i krzewów|miejsce=Warszawa |rok=1955 |wydawca=PWRiL}}