Marzanka pagórkowa: Różnice pomiędzy wersjami

'''Marzanka pagórkowa''' (''Asperula cynanchica'' L.) – [[gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny z rodziny [[marzanowate|marzanowatych]].

 

Występuje głównie nad Morzem Śródziemnym oraz w zachodniej i środkowej Europie. W Polsce występuje głównie w pasie wyżyn, dość często też na na prawym brzegu Odry pomiędzy Opolem a Kędzierzynem-Koźle, mniej licznie na [[Przedgórze Sudeckie|Przedgórzu Sudeckim]]. W północnych regionach kraju podawana była tylko z okolic [[Grudziądz]]a. Na wyżynach występuje nierównomiernie. Np. na [[Wyżyna Krakowsko-Częstochowska|Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej]] najliczniejsze stanowiska znajdują się w południowej części, na [[Wyżyna Małopolska|Wyżynie Małopolskiej]] w dorzeczu [[Nida (dopływ Wisły)|Nidy]] oraz w okolicach [[Sandomierz]]a, na [[Wyżyna Lubelska|Wyżynie Lubelskiej]] na Wierzchowinie Grabowieckiej i na Pagórkach Chełmskich. W Karpatach gatunek ten jest bardzo rzadki, znany tylko z kilku stanowisk: [[Cisowce (Pieniny)|Cisowce]], Sromowce-Kąty i [[Sromowce Wyżne]] w [[Pieniny|Pieninach]], [[Maniowy]] w [[Gorce|Gorcach]] i [[Wielka Wieś (powiat tarnowski)|Wielka Wieś]] na [[Pogórze Wiśnickie|Pogórzu Wiśnickim]] (to stanowisko podane zostało w 1834 r.)<ref name=K>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6}}</ref>.

 

; [[Łodyga]]: Leżąca lub podnosząca się, o długości 10-50 cm. Jest gładka (bez zadziorków). Pod ziemią [[kłącze]], z którego oprócz licznych pędów kwitnących wyrastają również liczne pędy płonne<ref name=Szafer>{{Cytuj książkę|imię=Władysław |nazwisko=Szafer |imię2=Stanisław |nazwisko2=Kulczyński |tytuł=Rośliny polskie|miejsce=Warszawa |rok=1953 |wydawca= PWN}}</ref>.

; [[Liść|Liście]]: Dolne zebrane po 4-6 w okółkach, górne naprzeciwlegle. Mają szerokość 1-1,5 mm i nierówną długość. W czasie kwitnienia dolne liście są już zeschłe. Najwyższe [[przysadka (botanika)|przysadki]] i [[podkwiatek|podkwiatki]] lancetowate<ref name=Szafer/>.

; [[Owoc]]: Pokryty gęsto drobnymi brodawkami. Ma długość ok. 3 mm<ref name=Szafer/>.

 

[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]]. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Jest owadopylna lub samopylna. Nasiona rozsiewane przez [[epizoochoria|epizoochorię]]. Występuje na suchych i płytkich glebach, głównie na podłożu wapiennym. Preferuje stanowiska słoneczne, zwykle rosnie na miedzach, skałach, i skarpach o ekspozycji południowej lub południowo-zachodniej. Liczba chromosomów [[diploid|2n]] = 44<ref name=K/>. [[Gatunek charakterystyczny]] dla klasy (Cl.) ''[[Seslerio-Scorzoneretum]]''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Matuszkiewicz |imię= Władysław |tytuł= Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |miejsce= Warszawa |id= ISBN 83-01-14439-4}} </ref>.

 

Gatunek zróżnicowany na trzy podgatunki<ref>[http://apps.kew.org/wcsp/home.do World Checklist of Selected Plant Families] [dostęp 2013-11-10].</ref>:

* ''Asperula cynanchica'' subsp. ''cynanchica'' - występuje w całym zasięgu gatunku

* ''Asperula cynanchica'' subsp. ''pyrenaica'' (L.) Nyman - występuje w [[Pireneje|Pirenejach]]

 

W Karpatach gatunek zagrożony (kategoria EN). Stanowisko w Maniowym zostało zniszczone podczas napełniania [[Zbiornik Czorsztyński|Zbiornika Czorsztyńskiego]]. Dla pozostałych głównym zagrożeniem jest zarastanie kserotermicznych muraw w których ten gatunek występuje. Aby temu przeciwdziałać na Cisowcu pracownicy parku usunęli krzewiaste zarośla.

 

 

[[Kategoria:Marzanowate]]