Tojad mołdawski: Różnice pomiędzy wersjami

'''Tojad mołdawski''' (''Aconitum moldavicum'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny należący do rodziny [[jaskrowate|jaskrowatych]]. W Polsce występuje tylko podgatunek ''A. moldavicum'' subsp. ''hosteanum'' nazywany też '''tojadem Hosta'''.

 

Jest [[subendemit]]em karpackim występującym w całych niemal [[Karpaty|Karpatach]] (prawdopodobnie nie występuje tylko w słowackich Karpatach Zachodnich), a także na [[Wyżyna Transylwańska|Wyżynie Transylwańskiej]], na [[Roztocze (kraina)|Roztoczu]], w [[Opole|Opolu]], w [[Gołogóry (pasmo wzgórz)|Gołogórach]], [[Woroniaki|Woroniakach]], [[Miodobory|Miodoborach]], na zachodnim [[Wołyń|Wołyniu]] i południowym [[Polesie|Małym Polesiu]]. W Polsce występuje na ograniczonym obszarze; na [[Wyżyna Małopolska|Wyżynie Małopolskiej]], w [[Kotlina Sandomierska|Kotlinie Sandomierskiej]], w [[Góry Świętokrzyskie|Górach Świętokrzyskich]] i w [[Karpaty Wschodnie|Karpatach Wschodnich]] po [[Beskid Sądecki]] (na [[Rozsypaniec (pasmo graniczne)|Rozsypańcu]], Rozsypańcu 1115 m, w [[Hoczew]]iu, [[Sianki|Siankach]] i w [[Mików|Mikowie]]). Występuje też w [[Góry Sanocko-Turczańskie|Górach Sanocko-Turczańskich]] (w [[Rezerwat przyrody Góra Sobień|rezerwacie przyrody Góra Sobień]] i na górze Krzyż), oraz w [[Beskid Niski|Beskidzie Niskim]] w dolinie Roztoki. Jego występowanie w Polsce wymaga dalszych badań terenowych, a podawane stanowiska na [[Pogórze Przemyskie|Pogórzu Przemyskim]] wymagają potwierdzenia.

 

; Pokrój: Bylina osiągająca do 150 cm wysokości o wzniesionej i silnie rozgałęzionej [[łodyga|łodydze]], górą pokrytej białymi, łukowatymi włoskami

; [[Liść|Liście]]: Dłoniasto-klapowane, składające się z 3-5, wyjątkowo do 7, przeważnie 3-wrębnych, grubo ząbkowanych odcinków. Liście na górnej stronie ciemnozielone, na brzegach i na [[nerwacja|nerwach]] owłosione.

; [[Owoc]]: Owłosione lub nagie [[Mieszek (botanika)|mieszki]] z brunatnymi nasionami o oskrzydlonych krawędziach.

 

[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]]. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylany jest przez [[trzmiel]]e. Rozmnaża się przez nasiona, ale również [[rozmnażanie wegetatywne|wegetatywnie]]. Liczba chromosomów [[2n]] = 16. W [[Bieszczady|Bieszczadach]] rośnie na [[połonina]]ch i w [[ziołorośla]]ch. Występuje również w niższych położeniach górskich wzdłuż potoków w olszynce karpackiej (''[[Alnetum incane]]''). Poza Karpatami spotykany jest w wilgotnych zaroślach i lasach.

 

Jak wszystkie gatunki tojadów jest rośliną bardzo silnie trującą, jedną z najbardziej trujących rosnących u nas. Trująca jest cała roślina, a szczególnie nasiona i korzenie<ref name=A>{{Cytuj książkę |imię=Burkhard |nazwisko=Bohne |imię2=Peter |nazwisko2=Dietze |tytuł=Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących |wydawca=Bellona, Spółka Akcyjna |miejsce=Warszawa |rok=2008 |isbn =978-83-11-11088-5}}</ref>. Roślina zawiera [[akonityna|akonitynę]], która w niewielkich dawkach działa pobudzająco, przy większych powoduje paraliż nerwów ruchowych i czuciowych, w rezultacie śmierć<ref name=A/>. Może się wchłaniać także przez skórę<ref name=A/>.

 

W [[Polska|Polsce]] gatunek ten objęty jest całkowitą ochroną. Generalnie nie jest zagrożony, zagrożone są jedynie niektóre jego stanowiska na niżu i na pogórzu, znajdujące się w intensywnie użytkowanych lasach. Liczne jego stanowiska są chronione w parkach narodowych ([[Bieszczadzki Park Narodowy|Bieszczadzkim]] i [[Magurski Park Narodowy|Magurskim]] i rezerwacie przyrody Góra Sobień.

 

# {{Cytuj książkę |imię=Halina |nazwisko=Piękoś-Mirkowa |imię2=Zbigniew |nazwisko2=Mirek |tytuł=Rośliny chronione|wydawca=Multico Oficyna Wyd. |miejsce=Warszawa |data=2006 |isbn = 978-83-7073-444-2}}

# {{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6 }}