Andrzej Orwid-Eljaszewicz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
to nie cytat, a haseł nie piszemy archaizowaną polszczyzną |
m poprawa linków do ujedn. i przek., WP:SK, poprawa linków |
||
Linia 23:
|commons =
}}
'''Andrzej Sławomir Orwid-Eljaszewicz''' [[pseudonim]] „Ala”, „Waszkiewicz” (ur. [[14 sierpnia]] [[1911]] w [[Byszów (obwód kijowski)|Byszowie]], zm. [[20 lutego]] [[1944]] w [[Radom
== Biogram ==
Urodził się 14 sierpnia 1911 r. w Byszowie ([[Gubernia kijowska|Gubernia Kijowska]]) w rodzinie inteligenckiej, szlacheckiej. Jego matka Stefania z d. Jaksa Plewkiewicz h. [[Gryf (herb szlachecki)|Gryf]] wywodziła się z wielkiego rodu generała [[Arnold Byszewski|Arnolda Byszewskiego]] posła na [[Sejm Czteroletni]] odznaczonego [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]] i hrabianki Katarzyny Skórzewskiej h. [[Ogończyk (herb szlachecki)|Drogosław]], ojciec Andrzeja – Władysław Jan Orwid-Eljaszewicz był również [[
20 września 1934 został skierowany do [[Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie|Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie]]. Dywizyjny Kurs Podchorążych Piechoty przy [[18 Pułk Piechoty (II RP)|18 pp]] w [[Skierniewice|Skierniewicach]] ukończył w czerwcu 1935 r. ze stopniem podchorążego rezerwy, po czym otrzymał przydział do pułku piechoty, z jednoczesnym zwolnieniem do rezerwy i awansem do stopnia plutonowego. W 1937 r. został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty. We wniosku nominacyjnym podano: ''Bardzo dobry, zdolności kierownicze i wychowawcze posiada bardzo dużo. Posiada talent taktyczny w stopniu wystarczającym zupełnie do szczebla plutonu. W działaniach bojowych energiczny pewny siebie, sumienny, obowiązkowy''. Podobną opinię nadesłano z Samodzielnego Referatu Informacyjnego przy Dowództwie Okręgu Korpusu VIII. Jako absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Zambrowie otrzymał przydział do [[64 Grudziądzki Pułk Piechoty|64 pp]] w [[16 Pomorska Dywizja Piechoty|16. Dywizji Piechoty]] w [[Grudziądz]]u. W 1937 r. podjął pracę w Urzędzie Frachtowym w Gdyni.▼
▲Urodził się 14 sierpnia 1911 r. w Byszowie ([[Gubernia kijowska|Gubernia Kijowska]]) w rodzinie inteligenckiej, szlacheckiej. Jego matka Stefania z d. Jaksa Plewkiewicz h. [[Gryf (herb szlachecki)|Gryf]] wywodziła się z wielkiego rodu generała [[Arnold Byszewski|Arnolda Byszewskiego]] posła na [[Sejm Czteroletni]] odznaczonego [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]] i hrabianki Katarzyny Skórzewskiej h. [[Ogończyk|Drogosław]], ojciec Andrzeja – Władysław Jan Orwid-Eljaszewicz był również [[szlachcic]]em h. [[Giejsz|Geisz]]. [[Patriotyzm]] – miał zatem zaszczepiony od dziecka. Jako 7-letni chłopiec przyjechał wraz z rodziną i siostrą Ireną w 1918 r. do [[Warszawa|Warszawy]], a w 1920 r. przeniósł się do [[Poznań|Poznania]]. W tymże roku wstąpił do Korpusu Kadetów, gdzie uczył się do 1926 r. W 1932 r. ukończył Liceum Handlowe w Poznaniu, później Instytut Handlu Morskiego i Techniki Portowej w [[Gdynia|Gdyni]]. Instytut ukończył 24 maja 1933 r., będąc od 1931 r. zatrudniony w Przedsiębiorstwie Gdynia – Ameryka Line (GAL). Po ukończeniu tej ekskluzywnej uczelni, która znajdowała się pod protektoratem prezydenta Rzeczypospolitej – [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]], kontynuował pracę w Przedsiębiorstwie Żeglugowym GAL, pływając jako oficer Marynarki Handlowej na niemal wszystkich statkach tego armatora w owym czasie, jak: s/s "Kościuszko", s/s "Warszawa", s/s "Polonia", s/s"Puławski". W 1935 r. wypłynął w pierwszą podróż z Gdyni do [[Nowy Jork|Nowego Jorku]] na statku m/s "Piłsudski". Pływał z takimi kapitanami, jak: [[Eustazy Borkowski]], [[Mamert Stankiewicz]], E. Pacewicz, czy [[Zdenko Knötgen|Zdenko Knoetgen]].
▲20 września 1934 został skierowany do [[Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty|Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie]]. Dywizyjny Kurs Podchorążych Piechoty przy [[18 Pułk Piechoty|18 pp]] w [[Skierniewice|Skierniewicach]] ukończył w czerwcu 1935 r. ze stopniem podchorążego rezerwy, po czym otrzymał przydział do pułku piechoty, z jednoczesnym zwolnieniem do rezerwy i awansem do stopnia plutonowego. W 1937 r. został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty. We wniosku nominacyjnym podano: ''Bardzo dobry, zdolności kierownicze i wychowawcze posiada bardzo dużo. Posiada talent taktyczny w stopniu wystarczającym zupełnie do szczebla plutonu. W działaniach bojowych energiczny pewny siebie, sumienny, obowiązkowy''. Podobną opinię nadesłano z Samodzielnego Referatu Informacyjnego przy Dowództwie Okręgu Korpusu VIII. Jako absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Zambrowie otrzymał przydział do [[64 Grudziądzki Pułk Piechoty|64 pp]] w [[16 Pomorska Dywizja Piechoty|16. Dywizji Piechoty]] w [[Grudziądz]]u. W 1937 r. podjął pracę w Urzędzie Frachtowym w Gdyni.
=== Kampania wrześniowa ===
Zmobilizowany 26 sierpnia 1939, wziął udział w [[kampania wrześniowa|wojnie obronnej 1939 r.]] w składzie 16 DP wraz z dowodzoną przez gen. [[Władysław Bortnowski|Władysława Bortnowskiego]] [[Armia
▲Zmobilizowany 26 sierpnia 1939, wziął udział w [[kampania wrześniowa|wojnie obronnej 1939 r.]] w składzie 16 DP wraz z dowodzoną przez gen. [[Władysław Bortnowski|Władysława Bortnowskiego]] [[Armia Pomorze|Armią "Pomorze"]] w morderczej [[bitwa nad Bzurą|bitwie nad Bzurą]]. Unikając wzięcia do niewoli niemieckiej, przedarł się do Gdyni, gdzie nawiązał kontakty konspiracyjne, a następnie wraz z wysiedloną rodziną wyjechał do [[Włocławek|Włocławka]], a potem do Warszawy w celu dalszego działania w konspiracji [[ZWZ]]-[[AK]].
Aresztowany przez gestapo 2 listopada 1939 za działalność antyhitlerowską, został skazany na śmierć. Po ujawnieniu w śledztwie, że uczestniczył podczas jednego z rejsów w "GAL"-u w ratowaniu załogi tonącego niemieckiego statku "Horst Wessel" – zamieniono mu wyrok śmierci na 6 miesięcy więzienia na ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie, gdzie spotkał się m.in. z [[Bolesław Piasecki|Bolesławem Piaseckim]] z [[Ruch Narodowo-Radykalny Falanga|Ruchu Narodowo-Radykalnego "Falanga"]]. Tam też zorganizował siatkę konspiracyjną, utrzymując łączność ze światem zewnętrznym i z organizacją poprzez strażnika więziennego p. Dąbrowskiego oraz swoją siostrę Irenę Eljaszewicz (Irena Rett-Wilczkowiak) ps. "Iskierka" (przez krótki czas związana była z ZWZ w Warszawie, gdzie kolportowała prasę konspiracyjną m.in. [[Biuletyn Informacyjny|"Biuletyn Informacyjny"]]).
=== Konspiracja ===
Po wyjściu z więzienia 3 maja 1940 natychmiast nawiązał kontakty z dawnymi członkami [[Obóz Narodowo-Radykalny|Obozu Narodowo-Radykalnego]] (z organizacją tą związany był jeszcze przed wojną na terenie [[Poznań|Poznania]] lub Gdyni), gdzie zapoznał się z tworzonymi przez nich strukturami Związku Jaszczurczego. Do organizacji tej wciągnął go [[Mieczysław Dukalski]] – p.o. kmdta ZJ na Pomorzu. W początkach sierpnia 1940 r. Andrzej Orwid-Eljaszewicz został skierowany do Gdyni z poleceniem zorganizowania pracy podziemnej komórki ZJ oraz siatki Wydziału Zachodniego Oddziału II KG ZJ (Ekspozytura "Z"). Jako długoletni mieszkaniec Gdyni znał środowisko, dzięki czemu udało mu się zwerbować wielu zaufanych i nastawionych patriotycznie ludzi do pracy w tej organizacji. Do działalności wywiadowczej wciągnął zasłużone rodziny gdyńskie: Helenę, Czesława, Bernarda i Stefana Henslów, Halinę i Stanisława Strzeleckich, Helenę Barczak, Franciszka Gburka (z [[Tajny Hufiec Harcerzy|Tajnego Hufca Harcerzy]]), Irenę Piotrowską, Leona Schulza, kpt. rez. Antoniego Wiensa-Wiśniewskiego (z wywiadu ZWZ-AK) i innych.
Linia 57 ⟶ 54:
== Upamiętnienie ==
W 49 lat po bohaterskiej śmierci Andrzeja Orwid-Eljaszewicza, 23 maja 1993 władze w Białobrzegach, kościół parafialny pw. Świętej Trójcy i niestrudzony w swych działaniach poświęconych pamięci współtowarzyszy broni poległych za Ojczyznę, redaktor Janusz Skalski – dokonali odsłonięcia i poświęcenia pomnika przez biskupa radomskiego Edwarda Materskiego i biskupa Bronisława Dembowskiego, ordynariusza diecezji włocławskiej.
| |||