Mika Waltari: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
poprawa linków do przek., WP:SK, usunięcie zbędnych linków do dat
Linia 14:
|okres = <!-- Okres prowadzenia działalności pisarskiej -->
|gatunki =
|ważne dzieła = ''Egipcjanin Sinuhe'', ''Czarny Anioł'', ''Turms nieśmiertelny'',
|muzeum artysty =
|odznaczenia =
Linia 26:
 
== Biografia ==
Waltari urodził się w [[Helsinki|Helsinkach]]. W wieku pięciu lat stracił ojca, Toimi Armas Waltariego, [[luteranizm|luterańskiego pastora]]. W dzieciństwie był świadkiem [[Wojna domowa w Finlandii|fińskiej wojny domowej]]. Studiował na [[Uniwersytet Helsiński|Uniwersytecie Helsińskim]] [[teologia|teologię]], tak jak chciała jego matka Olga Maria Johansson, lecz wkrótce porzucił ten kierunek na rzecz [[filozofia|filozofii]], [[estetyka|estetyki]] i [[literatura|literatury]]. Studia ukończył w [[1929]] r. Podczas nich pisał już wiersze i opowiadania do różnych czasopism, natomiast pierwszą książkę wydano mu w [[1925]] r. W [[1927]] r. wyjechał do [[Paryż]]a, gdzie napisał swoją pierwszą ważniejszą powieść – ''Suuri illusioni'' (Wielka iluzja), historię cygańskiego życia. Przez jakiś czas należał do liberalnego ruchu literackiego [[Nosiciele Ognia|"Tulenkantajat"„Tulenkantajat”]], później jego poglądy polityczne i społeczne uległy zmianie na konserwatywne. Ożenił się w [[1931]] r., miał córkę [[Satu Waltari|Satu]], która także została pisarką.
 
W latach [[1930]]-[[1940]] Waltari aktywnie działał jako [[dziennikarz]] i [[krytyka literacka|krytyk]], pisał dla wielu gazet i czasopism, podróżował także wiele po Europie. Redagował magazyn ''Suomen Kuvalehti''. Równocześnie pisał [[powieść|powieści]], [[dramat]]y, [[nowela|nowele]] i scenariusze, tworząc często w bardzo zróżnicowanych stylach i [[gatunek literacki|gatunkach literackich]]. W tym czasie napięty plan zajęć i wytężona praca spowodowały [[Zaburzenia afektywne dwubiegunowe|psychozę maniakalno-depresyjną]], cierpiał też na [[bezsenność]] i [[Zaburzenia depresyjne|depresję]], często do tego stopnia, że potrzebował hospitalizacji. Waltari uczestniczył i często odnosił sukcesy w literackich konkursach – głównie dla ukazania krytykom wartości swych utworów. Jednemu z tych konkursów zawdzięczał np. zwiększone zainteresowanie jednym z jego bohaterów – inspektorem Palmu, gburowatym detektywem helsińskiej policji, który pojawił się w trzech powieściach (wszystkie sfilmowano). Był też autorem scenariusza do popularnej [[film animowany|kreskówki]] ''Kieku ja Kaiku'' oraz przewodnika dla "ambitnych„ambitnych pisarzy"pisarzy”, który miał wpływ na wielu młodszych twórców, m.in. [[Kalle Päätalo]].
 
Podczas wojny radziecko-fińskiej w latach [[Wojna zimowa (|1939-1940)|1939-40]] oraz [[Wojna radziecko-fińska 1941-1944|1941-441944]] Waltari pracował w rządowym centrum informacji. Swoje pisarskie zdolności wykorzystywał także w służbie politycznej [[propaganda|propagandy]]. W [[1945]] r. opublikował swą najbardziej znaną [[powieść historyczna|powieść historyczną]] – ''[[Egipcjanin Sinuhe]]''. Stała się ona międzynarodowym [[bestseller]]em i podstawą do nakręcenia w [[1954]] r. w [[Hollywood]] filmu o tym samym tytule.
 
Waltari napisał jeszcze siedem [[powieść historyczna|powieści historycznych]], których fabuła umiejscowiona jest w różnych okresach dziejów ; m.in. akcja ''[[Czarny Anioł|Czarnego Anioła]]'' rozgrywa się w [[Konstantynopol]]u, tuż przed upadkiem miasta. W swoich powieściach Waltari wyraża pesymizm. W [[1957]] r. pisarz stał się członkiem [[Fińska Akademia|Fińskiej Akademii]]; otrzymał także honorowy tytuł doktora uniwersytetu w [[Turku]] w [[1970]] r.
 
Waltari był jednym z najpłodniejszych fińskich pisarzy: napisał co najmniej 29 [[powieść|powieści]], 15 nowel, 6 zbiorów [[opowiadanie|opowiadań]] lub [[baśń|baśni]], 6 tomów [[poezja|poezji]] i 26 sztuk teatralnych, także scenariusze, słuchowiska radiowe, reportaże, tłumaczenia, setki recenzji i artykułów. Jest także fińskim pisarzem najbardziej znanym na świecie – jego utwory przetłumaczono na ponad 40 języków.
 
== Utwory przetłumaczone na język polski ==
Linia 48:
** ''Rzymianin Minutus'' (tłum. Kazimiera Manowska, ''Minutus roomaläinen'')
** ''Mój syn Juliusz'' (tłum. Kazimiera Manowska, ''Poikani Julius'')
*** ''Wrogowie rodzaju ludzkiego'' (tłum. Kazimiera Manowska) - wydane razem części druga i trzecia trylogii
* ''[[Karin, córka Monsa]]'' (tłum. ze szwedzkiego Zygmunt Łanowski, ''Kaarina Maununtytär'')
* ''[[Coś w człowieku]]'' (tłum. Mariola Gąsiorowska-Siudzińska, ''Jokin ihmisessä'', [[1944 w literaturze|1944]])
Linia 62:
 
{{DEFAULTSORT:Waltari, Mika}}
 
[[Kategoria:Fińscy pisarze]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1908]]