Rentgenografia strukturalna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Removing Link GA template |
m drobne redakcyjne, drobne techniczne |
||
Linia 3:
== Zasada działania ==
[[Plik:Myoglobin.png|thumb|200px|Trójwymiarowa struktura mioglobiny, z zaznaczonymi kolorem [[helisa alfa|helisami alfa]]]]
W obu przypadkach metoda ta opiera się na rejestracji obrazów [[dyfrakcja|dyfrakcyjnych]] [[promieniowanie rentgenowskie|promieni rentgenowskich]], powstających na skutek subtelnych interakcji tego promieniowania z chmurami [[elektron]]owymi atomów, tworzących analizowany kryształ. Na podstawie rejestracji obrazów dyfrakcyjnych promieniowania X, przechodzącego przez kryształ pod różnymi kątami, korzystając z [[prawo Bragga|prawa Bragga]], wyznacza się trójwymiarową mapę gęstości elektronowej w komórce elementarnej kryształu. Dalsza, matematyczna analiza tej mapy umożliwia m.in.:
Linia 13 ⟶ 12:
=== Wykonywanie pomiaru ===
Do wykonania analizy potrzebny jest [[monokryształ]] danego związku chemicznego o możliwie jak najbardziej regularnym kształcie i posiadający jak najmniej [[Defekty sieci krystalicznej|defektów]]. Kryształ ten umieszcza się w [[dyfraktometr]]ze i niekiedy schładza przy pomocy par ciekłego [[azot]]u do temperatury rzędu 100 [[Kelwin|K]] (przy użyciu par [[hel (pierwiastek)|helu]] nawet do kilku K), aby zmniejszyć niedokładności wynikające z termicznych drgań atomów. Kryształ naświetla się silną, monochromatyczną wiązką promieni X, zmieniając stopniowo kąt jej padania na kryształ (poprzez jego obrót) i rejestrując zmiany w obrazie dyfrakcyjnym po przejściu promieni przez kryształ. Obecnie do rejestracji obrazów dyfrakcyjnych używa się kamer CCD
Oprócz próbek monokrystalicznych w rentgenografii strukturalnej bada się także [[polikryształ|próbki polikrystaliczne]] (proszki). Do ich badania stosuje się tzw. metodę proszkową – badana próbka jest rozcierana na proszek, a następnie umieszczana w specjalnej kuwecie, mocowanej w uchwycie [[goniometr]]u dyfraktometru.
=== Zastosowania ===
Metoda ta jest podstawowym narzędziem w [[chemia organiczna|chemii organicznej]], [[związki metaloorganiczne|metaloorganicznej]] i [[biochemia|biochemii]] do ustalania rzeczywistych struktur złożonych związków chemicznych. Metoda ta umożliwiła m.in. wyznaczenie dokładnej struktury [[mioglobina|mioglobiny]] przez [[Max Perutz|Maxa Perutza]] i [[John Kendrew|Johna Cowdery Kendrewa]] w [[1958]], za co w roku 1962 otrzymali oni [[Nagroda Nobla|Nagrodę Nobla]]
Nie można jej stosować dla ustalania struktury cząsteczek w [[gaz|fazie gazowej]] i [[Ciecz|ciekłej]], która często może być inna od tej, jaką przyjmują te same cząsteczki w fazie krystalicznej.
Linia 42 ⟶ 41:
[[Kategoria:Chemia analityczna]]
[[Kategoria:Krystalografia]]
| |||