Serpentynit: Różnice pomiędzy wersjami

'''Serpentynit''' – [[Skały metamorficzne|skała metamorficzna]] utworzona w strefie [[epizona|epi]] [[metamorfizm regionalny|metamorfizmu regionalnego]] niskiego stopnia, powstała w wyniku [[metasomatoza|metasomatozy]] [[procesy hydrotermalne|hydrotermalnej]]. Nazwa pochodzi od [[minerał]]ów [[serpentyny|serpentynowych]], które są głównym składnikiem tej skały. Opisana w 1823 roku przez [[Alexander von Humboldt|A. von Humbolta]] (łac. ''serpens'' – żmija, wąż – z uwagi na ich częste plamiste zabarwienie, a także żyłkową i falistą budowę).

 

[[Minerały główne|Głównymi minerałami]] serpentynitów o znaczeniu [[minerały skałotwórcze|skałotwórczym]] są [[serpentyny]] przeważnie reprezentowane przez [[chryzotyl]], [[antygoryt]] i [[lizardyt]]. [[Minerały poboczne|Pobocznie]] mogą występować także [[magnetyt]], [[garnieryt]], [[tremolit]], [[talk]], [[chromit]], [[tytanit]], [[apatyt]], [[chloryt]], [[dolomit (minerał)|dolomit]], [[syderyt]], [[brucyt]], [[grossular]], [[hematyt]], oraz [[pirokseny]] ([[diopsyd]], [[hedenbergit]], [[augit]]) i [[oliwiny]] jako relikty [[protolit]]u. Mogą zdarzyć się gniazda [[Magnezyt (minerał)|magnezytu]], oraz sieci żyłek utworzonych przez [[Chalcedon (minerał)|chalcedon]], [[sepiolit]] i wielu innych minerałów. Zdarza się mineralizacja kruszcowa jak [[arsenopiryt]] i [[lelingit|lölingit]] ze [[Złoty Stok|Złotego Stoku]] w [[Góry Złote|Górach Złotych]].

 

Barwa zielona, niebieskozielona, brunatna, czerwona, żółta, lub czarna. Jest skałą zwięzłą, kruchą, często silnie spękaną poprzecinaną licznymi żyłkami [[minerały wtórne|wtórnych minerałów]] ([[kwarc]], [[Chalcedon (minerał)|chalcedon]], [[opal]], [[sepiolit]], [[magnetyt]] i in.). Tworzy duże masywy lub niewielkie ciała w obrębie [[skały ultrazasadowe|skał ultrazasadowych]].

 

Odznacza się [[struktura skały|strukturą]] krystaliczną (blastyczną), drobno do gruboziarnistej, często włóknistą, siatkową oraz masywną i [[tekstura skały|teksturą]] bezładną lub kierunkową (laminowaną, łupkową). Serpentynit z żyłkami [[azbest]]u [[chryzotyl]]owego ułożonego prostopadle do ich powierzchni nosi nazwę żmijowca.

 

Stanowi produkt [[metamorfizm]]u [[skały magmowe|magmowych]] [[skały ultrazasadowe|skał ultrazasadowych]] [[skały ultramaficzne|ultramaficznych]], głównie [[dunit]]ów, [[Perydotyty|perydotytów]] ([[wehrlit]], [[lherzolit]], [[harzburgit]]), [[pikryt]]ów, czasami zasadowych [[Skały gabrowe|gabroidów]] i [[lamprofir]]ów, wchodzących w skład [[Ofiolit|kompleksów ofiolitowych]]. Przeobrażeniu w serpentynity ([[serpentynizacja|serpentynizacji]]) mogą ulec także inne [[skały metamorficzne]] jak [[amfibolit]]y i [[marmur]]y [[dolomit (skała)|dolomitowe]]. [[Procesy hydrotermalne]] zachodza w przedziale temperatur od 200 do 400 °C.

 

Serpentynitom często współtowarzyszą skały [[grossular]]owe, [[wezuwian]]owe → [[rodingit]]y, a także [[łupek talkowy|łupki talkowe]], [[łupek chlorytowy|chlorytowe]] i [[Szereg aktynolitu|aktynolitowe]].

 

<gallery>

Plik:Antygoryt 11.jpg

</gallery>

 

[[Plik:PL serpentynit złoża.png|thumb|left|300px|Złoża serpentynitu w Polsce]]

'''W Polsce''': [[Nasławice (województwo dolnośląskie)|Nasławice]], [[Jordanów Śląski]] (masyw serpentynitowy Gogołów-Jordanów), [[Bystrzyca Górna]], [[Klinek]] – [[Góry Sowie]]; [[Szklary (powiat ząbkowicki)|Szklary]] k. [[Ząbkowice Śląskie|Ząbkowic Śląskich]] (masyw serpentynitowy Szklary), [[Grochowa (powiat ząbkowicki)|Grochowa]], [[Mikołajów]], [[Brzeźnica (województwo dolnośląskie)|Brzeźnica]] k. [[Ząbkowice Śląskie|Ząbkowic Śląskich]] (masyw serpentynitowy Braszowice-Brzeźnica), [[Złoty Stok]].

 

Zastosowanie podobne do [[serpentyny|serpentynów]]. Z masywami serpentynitowymi związane bywają złoża [[miedź|miedzi]], [[żelazo|żelaza]], [[nikiel|niklu]], [[azbest]]u, [[talk]]u, [[Magnezyt (minerał)|magnezytu]], a także wystąpienia cennych okazów [[minerał]]ów takich jak [[chryzopraz]], [[opal]], [[spinel]], oraz główne złoża [[nefryt]]u i [[rodingit]]ów.