Asłan Maschadow: Różnice pomiędzy wersjami

'''Asłan Alijewicz Maschadow''' ([[Język rosyjski|ros.]] Аслан Алиевич Масхадов, [[język czeczeński|czecz.]] Масхадан Али-кIант Аслан (''Masxadan Ali-khant Aslan''); ur. [[21 września]] [[1951]] w osadzie Szakoj w Kazachskiej SRR (dziś [[Kazachstan]], obwód karagandyjski) - zm. [[8 marca]] [[2005]] w [[Tołstoj-jurt]]) – były prezydent [[Czeczenia|Czeczenii]], [[partyzantka|partyzant]], polityk i zwolennik [[islamizm]]u.

Urodził się w Kazachstanie[[Kazachstan]]ie, gdzie w [[1944]] jego rodzice wraz z innymi Czeczenami zostali [[Operacja "Soczewica"|zesłani]] na rozkaz [[Józef Stalin|Stalina]]. W [[1957]] powrócił do rodzinnej Czeczenii i zamieszkał na prowincji (wieś Zebir-Jurt). W [[1968]] ukończył szkołę średnią w Nadterecznoje.

W [[1972]] ukończył Wyższą Szkołę Artylerii w [[Tbilisi]] i rozpoczął służbę w Dalekowschodnim [[Okręg wojskowy|OW]]. Do [[1978]] roku doszedł do stanowiska dowódcy dywizjonu artylerii. W tym samym roku rozpoczął studia w elitarnej Akademii Artylerii im. Kalinina w Leningradzie, którą ukończył w [[1981]] roku z wyróżnieniem. Po ukończeniu akademii został wysłany na [[Węgry]], gdzie służył w [[Południowa Grupa Wojsk|Południowej Grupie Wojsk]] i doszedł do stanowiska d-cy pułku artylerii. W [[1986]] został przeniesiony na [[Litwa|Litwę]], gdzie w [[1990]], dowodzony przez niego 379. pułk artylerii otrzymał miano najlepszego w Nadbałtyckim [[Okręg wojskowy|OW]]. W styczniu [[1991]] podczas [[Wydarzenia styczniowe|rozruchów niepodległościowych w Wilnie]] pułk Maschadowa osłaniał rosyjski garnizon na wypadek ataku buntowników. Później fałszywie przypisywano mu aktywny udział w zajściach, w tym rozkaz strzelania do zebranych pod [[Wieża w Wilnie|wieżą telewizyjną]]<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Jagielski | imię = Wojciech | tytuł = Wieże z kamienia | wydawca = [[Wydawnictwo W.A.B.]] | miejsce = Warszawa | data = 2008 |wydanie = II | seria = Terra incognita | strony = 98 | isbn = 978-83-7414-509-1}}</ref>.

Zwolniony z wojska w stopniu pułkownika na własną prośbę w [[1992]], został zastępcą, a od [[1993]] szefem sztabu czeczeńskich sił zbrojnych. Kierował [[Szturm Groznego (1994-1995)|obroną Groznego]] w czasie [[I wojna czeczeńska|I wojny czeczeńskiej]], a w [[1996]] dowodził operacją, w wyniku której odbito to miasto z rąk Rosjan. Po zakończeniu wojny został wybrany [[27 stycznia]] [[1997]] prezydentem Czeczenii (w wyborach uzyskał 59,3 proc. głosów). Pomogło mu poparcie [[Kreml]]a, dla którego nie do zaakceptowania był jego główny konkurent [[Szamil Basajew]]. Maschadow był zwolennikiem niepodległości [[Czeczenia|Czeczenii]], ale twierdził przy tym, że należy dążyć do pokojowego ułożenia stosunków z [[Rosja|Rosją]].

[[13 października]] [[1998]] Asłan Maschadow gościł w polskim parlamencie i wziął udział w III Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka. Udzielił również wywiadu [[Telewizja Polska|TVP]], który został wyemitowany wieczorem, w najlepszym czasie antenowym.

Przez pewien czas współpracował z Basajewem którego mianował wicepremierem. Nie udało mu się jednak powstrzymać rosnącej w siłę opozycji: [[wahhabizm|wahhabitów]] i innych [[islamizm|fundamentalistów islamskich]] oraz związanych z nimi lokalnych przywódców, którzy nie chcieli podporządkować się władzom w [[Grozny]]m. Kilkakrotnie podejmowano zamachy na jego życie. Maschadow stopniowo tracił kontrolę nad państwem. ChcącW odzyskać1999 popularnośćogłosił i[[szariat]] umocnićw władzęCzeczenii, wradykalne reformy wzmocniły rządania fundamentalistów którzy zadel;arpwa;o, iż domagają się wypędzenia Rosjan z [[1999Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazu]] ogłosiłi utworzenie islamskiego państwa, obejmującego oprócz Czeczenii także rosyjski [[szariatDagestan]]<ref wname="bowker">{{cytuj Czeczeniiksiążkę|tytuł=Chechnya: From Past to Future|autor=Richard Sakwa|rok=2005|strona=223–318|isbn=978-1-84331-164-5}}</ref>. Po rozpoczęciu [[II wojna czeczeńska|II wojny czeczeńskiej]] i kilkumiesięcznych otwartych starciach zbrojnych przeszedł do walki partyzanckiej. Był oskarżany przez Rosję m.in. o organizację i udział w zbrojnym buncie, organizację nielegalnych formacji zbrojnych, zabójstwa urzędników państwowych i wspieranie terroryzmu[[terroryzm]]u oraz poszukiwany przez wojska rosyjskie i prokuraturę listami gończymi.

Zginął podczas operacji specjalnej wojsk rosyjskich [[8 marca]] [[2005]]. Rosjanie odmówili wydania ciała rodzinie zgodnie z obowiązującym w Rosji wprowadzonym po zamachach terrorystycznych ustawodawstwem nakazującym potajemny pochówek zabitych separatystów. Wokół śmierci Maschadowa pojawiły się różne spekulacje. Jedna z teorii oparta na wyjaśnieniach jego podwładnego i kuzyna złożonych na procesie oraz ekspertyzie balistycznej jego broni mówi, iż został on przez niego zabity aby uniknąć schwytania żywcem. Brakuje jednak na to wyraźnych dowodów.