Wikipedia

Powiat grodziski (województwo wielkopolskie): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
gęstość zaludnienia
JDavid (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
41 890 edycji
budżet samorządu 2013, Potrzebne źródło, WP:SK
Linia 8:
| starosta = Mariusz Zgaiński
| powierzchnia_powiat = 643,72
| mail_starostwaludność_powiat = 50 971▼
| ludność_powiat = 50 919<ref name=ludnosc>[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_ludnosc_stan_struktura_30-06-2013.pdf GUS - Główny Urząd Statystyczny - „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stanu w dniu 30.06.2013 r.]</ref>
| rok = 2013
| gęstość_powiat = 79,102
| urbanizacja_powiat = 37,84
| tablice_rejestr = PGO
Linia 20:
| adres_starostwa = ul. Żwirki i Wigury 1
| kod_poczt_starostwa = 62-065
| tel_starostwa = 61 444-51-77
| fax_starostwa = 61 444-63-38
▲ | mail_starostwa =
| strona_www_powiat = http://www.pgw.pl/
}}
'''Powiat grodziski''' — powiat w zachodniej [[Polska|Polsce]], w ([[województwo wielkopolskie|województwie wielkopolskim]]. Siedzibą władz jest miasto [[Grodzisk Wielkopolski]]. Jest powiatem o najmniejszych dochodach budżetowych w województwie (2013 r.<ref name="RIO_2013_tab2"/>),. Został utworzony w [[1999]] roku w ramach [[polska reforma administracyjna (1999)|reformy administracyjnej]]. Jego siedzibą jest miasto [[Grodzisk Wielkopolski]].
 
Według danych z 31 grudnia 2013 r. powiat miał 50 971 mieszkańców<ref name="GUS_populacja_2013-12">{{cytuj książkę|tytuł=Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. (Stan w dniu 31 XII 2013 r.)|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2014-06-05|issn=1734-6118|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-stan-w-dniu-31-xii,6,12.html}}</ref>.
 
W skład powiatu wchodzą:
Linia 32 ⟶ 31:
* miasta: [[Grodzisk Wielkopolski]], [[Rakoniewice]], [[Wielichowo]]
 
Powiat grodziski istniał w latach [[1887]]-[[1932]]1887–1932, [[1941]]-[[1945]]1941–1945 i od [[1999]].
 
== Demografia ==
Linia 44 ⟶ 43:
}}
 
== Gospodarka ==
== Historia Powiatu Grodziskiego ==
W 2013 r. wydatki budżetu samorządu powiatu grodziskiego wynosiły 37,47 mln zł, a dochody budżetu 37,83 mln zł – najmniejsze dochody budżetu samorządu powiatowego w woj. wielkopolskim<ref name="RIO_2013_tab5">{{cytuj stronę |url=http://www.bip.poznan.rio.gov.pl/?a=17444 |tytuł= Działalność informacyjna » Wykonanie budżetów jst » 2013 » IV kwartał» Wydatki bieżące i majątkowe (Tab.5) | opublikowany = Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu | data dostępu = 2014-10-09}}</ref><ref name="RIO_2013_tab2">{{cytuj stronę |url=http://www.bip.poznan.rio.gov.pl/?a=17447 |tytuł= Działalność informacyjna » Wykonanie budżetów jst » 2013 » IV kwartał» Dochody bieżące i majątkowe (Tab.2) | opublikowany = Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu | data dostępu = 2014-10-09}}</ref>. Zadłużenie ([[dług publiczny]]) samorządu na koniec 2013 r. wynosiło 16,6 mln zł, co stanowiło 9,53% wysokości wykonywanych dochodów<ref name="RIO_2013_tab9">{{cytuj stronę |url=http://www.bip.poznan.rio.gov.pl/?a=17440 |tytuł= Działalność informacyjna » Wykonanie budżetów jst » 2013 » IV kwartał» Zobowiązania (Tab.9) | opublikowany = Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu | data dostępu = 2014-10-09}}</ref>.
* W początkowym okresie państwa Piastów ziemia grodziska wchodziła w skład rozległej [[kasztelania|kasztelani]] [[Zbąszyń|zbąskiej]]. Po śmierci [[król]]a [[Przemysł II|Przemysła II]] w [[1296]] roku, [[Wielkopolska|Wielkopolskę]] próbowali opanować pretendenci do korony [[Henryk I]] książę [[Głogów|głogowski]] i [[Władysław I Łokietek]] książę [[Kujawy|kujawski]]. W wyniku działań wojennych Henryk I opanował prawie całą Wielkopolskę. Jeszcze w [[1296]] roku, na mocy układu zawartego w [[Krzywiń|Krzywiniu]], książę [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]], zrzekł się swoich praw do części Wielkopolski na rzecz Henryka I. Obszar kasztelani zbąskiej dostał się pod panowanie książąt śląskich. Znaczenie, krótko wcześniej powstałego Grodziska musiało być znaczne, skoro miasto zostało [[dystrykt|'''dystryktem''']] i utworzono [[mennica|mennicę]] bijącą monety "[[kwartnik]]" na potrzeby księstwa.▼
 
== Historia ==
▲* {{fakt|W początkowym okresie państwa Piastów ziemia grodziska wchodziła w skład rozległej [[kasztelania|kasztelani]] [[Zbąszyń|zbąskiej]].|data=2014-10}} Po śmierci [[król]]akróla [[Przemysł II|Przemysła II]] w [[1296]] roku, [[Wielkopolska|Wielkopolskę]] próbowali opanować pretendenci do korony [[Henryk I]] książę [[Głogów|głogowski]] i [[Władysław I Łokietek]] książę [[Kujawy|kujawski]]. W wyniku działań wojennych Henryk I opanował prawie całą Wielkopolskę. Jeszcze w [[1296]] roku, na mocy układu zawartego w [[Krzywiń|Krzywiniu]], książę [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]], zrzekł się swoich praw do części Wielkopolski na rzecz Henryka I. Obszar kasztelani zbąskiej dostał się pod panowanie książąt śląskich. Znaczenie, krótko wcześniej powstałego Grodziska musiało być znaczne, skoro miasto zostało [[dystrykt|'''dystryktem''']]em i utworzono [[mennica|mennicę]] bijącą monety "[[kwartnik]]" na potrzeby księstwa.
Po śmierci Henryka I w [[1309]] roku, wspólne rządy nad księstwem sprawowali jego synowie.
* W [[1312]] roku, następuje podział księstwa między braci. Grodzisk dostaje się pod panowanie książąt [[Żagań|żagańskichżagań]]skich. Dalej jest '''dystryktem''' w latach [[1312]]-[[1314]] i nadal bije monety na potrzeby księstwa.
* W XV w. powstaje nowy podział administracyjny kraju, dawne kasztelanie zastępują powiaty.
* Od [[1444]] roku, (najstarsza wzmianka), aż do [[1815]] roku, Grodzisk należy do powiatu [[Kościan|kościańskiego]].
* W [[1815]] roku, zaborcze władze pruskie, tworzą nowy podział administracyjny. W wyniku czego utworzono powiat [[Buk (województwo wielkopolskie)|bukowski]], do którego przynależał Grodzisk. W [[1848]] roku, za udział mieszkańców Buku (kosynierzy bukowscy) w [[Wiosna Ludów|Wiośnie Ludów]], władze pruskie ukarały Buk przeniesieniem siedziby władz do [[Nowy Tomyśl|Nowego Tomyśla]].
* W latach [[1848]]-[[1887]], Grodzisk nadal należał do powiatu bukowskiego, z siedzibą jednak w Nowym Tomyślu.
* W [[1887]] roku, dawny powiat bukowski podzielono na dwa tworząc powiat nowotomyski i '''grodziski'''. Początkowo w granicach [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemiec]], a od [[1918]] w granicach Polski. W skład powiatu poza Grodziskiem wchodziły miasta [[Buk (województwo wielkopolskie)|Buk]] i [[Opalenica]].
[[Plik:Starostwo Powiatowe w Grodzisku Wlkp..jpg |thumb|240px|right|Starostwo powiatowe w Grodzisku]]
* W [[1932]] roku, zlikwidowano powiat grodziski, włączając go całkowicie do powiatu nowotomyskiego. Mimo, że w omawianym okresie był miastem znacznie większym i po włączeniu był największym miastem połączonego powiatu. (Grodzisk 6234, [[Zbąszyń]] 5500, Opalenica 4371, Buk 3657, Nowy Tomyśl 2576 i [[Lwówek]] 2570 osób).
Linia 60 ⟶ 62:
* W [[1954]] roku odżyła sprawa przywrócenia siedziby powiatu, zakończona niepowodzeniem. Wspólny wniosek komisji złożonej z przedstawicieli Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu i Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Tomyślu odrzucał starania Grodziska o powiat, podając " wręcz śmieszną" przyczynę, brak 35 mieszkań na przekwaterowanie lokatorów, którzy po [[II wojna światowa|wojnie]] zamieszkali w byłym starostwie.
W tymże [[1954]] roku, dokonano wielu zmian na mapie województwa poznańskiego. Z powiatu [[Powiat kępiński|kępińskiego]] wydzielono powiat [[Powiat ostrzeszowski|ostrzeszowski]], w [[1956]] wydzielono z powiatu [[Powiat jarociński|jarocińskiego]] powiat [[Powiat pleszewski|pleszewski]],a z powiatu [[Powiat wrzesiński|wrzesińskiego]], powiat [[Powiat słupecki|słupecki]].
* W [[1971]] roku, podjęto następną próbę reaktywowania powiatu grodziskiego. Społeczeństwo miało już dość rządów Nowego Tomyśla. Miasto coraz bardzie traciło na znaczeniu, poprzez stopniowe ograbianie potencjału gospodarczego. W [[1950]] r., znacjonalizowano i przekazano pod przymusowy Zarząd Państwowy - Drukarnię, a zarządcą ustanowiono Wielkopolskie Zakłady Graficzne w Poznaniu, które wkrótce przekazały drukarnię Państwowemu Przedsiębiorstwu PRO-MAG z Nowego Tomyśla <ref>"''Dzieje drukarni w Grodzisku Wlkp. od XVI do XX w."'', Andrzej Chrust, str. 52</ref>, to samo przedsiębiorstwo z Nowego Tomyśla przejęło budynki po zlikwidowanej Elektrowni Miejskiej<ref>"''Grodzisk Wielkopolski zarys dziejów''", Bogusław Polak, Grodzisk Wlkp 1990, str. 248</ref>. Nawet osławiony Browar w Grodzisku przestał być samodzielną jednostką gospodarczą w [[1950]] r., włączono go do Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich w Poznaniu, jako jeden z oddziałów. W [[1960]] zakład został rozdzielony . Słodownie zostały pod zarządem WZP w Poznaniu, natomiast browar, słodownia pszenna i rozlewnia zostały przejęte przez Zakład Przemysłu Terenowego w Poznaniu i podlegały Dyrekcji Zakładów w malutkim [[Bojanowo|Bojanowie]]. Dopiero w [[1970]] r., Browary Grodziskie znów zjednoczono, ale nadal podlegały Zakł. Piwowarskim w Poznaniu. W [[1958]] r., przeniesiono do Nowego Tomyśla Komendę Powiatowej Straży Pożarnej <ref>" ''Z dziejów Ochotniczej Straży Pożarnej w Grodzisku Wielkopolskim 1891/93-2001"'', Dariusz Matuszewski, str.64</ref> W [[1963]] r. zlikwidowano w Grodzisku więzienie i nawet dopuszczono się częściowej rozbiórki. Sąd nosił wówczas nazwę Sądu Powiatowego w Nowym Tomyślu z siedzibą w Grodzisku. Samodzielność straciły Zakłady Mięsne (powstały w [[1894]]) i podporządkowano je Okręgowemu Zarządowi Przemysłu Mięsnego w Poznaniu, częściowo Zakładom Mięsnym w Kościanie, najstarsza polska mleczarnia w Wielkopolsce (powstała w [[1894]] jako pierwsza polska mleczarnia w zaborze pruskim, konkurencyjna dla niemieckich) została zdegradowana do roli zlewni mleka<ref>''"Grodzisk Wielkopolski zarys dziejów"'', Bogusław Polak, Grodzisk Wlkp, 1990, str 248</ref>. Brak samodzielności zakładów pracy powodował między innymi, że nie było komu finansować Klubu Sportowego Dyskobolia. Największym jednak ciosem była "powiatyzacja" spółdzielni mieszkaniowej, która w krótkim czasie doprowadziła do pozbawienia miasta potencjału budowlanego ze skutkami odczuwalnymi do dziś<ref>''Grodzisk Wielkopolski zarys dziejów"''str. 249</ref>. W tym okresie takie powiatowe miasta jak: [[Kościan]], [[Września]], [[Śrem]], [[Środa]] czy o wiele mniejsze [[Wolsztyn]] i [[Nowy Tomyśl]] wzniosły całe osiedla mieszkaniowe, w Grodzisku budownictwo wielomieszkaniowe nie istniało. W [[1946]] r., Grodzisk był na 23 miejscu ze 109 obecnych miast w Województwie Wielkopolskim <ref> "''Mały Rocznik Statystyczny Województwa Poznańskiego"'', Poznań 1946</ref>, to w 1985 r. zajmował 35 pozycję. Władze powiatowe w Nowym Tomyślu dyskryminowały też Grodzisk pod względem obszaru miasta. Jeśli w latach międzywojennych uznawano obszar 8,0 km² jego terytorium za niedostatecznie zabezpieczające potrzeby rozwojowe miasta, to władze powiatowe zmniejszyły w omawianym okresie obszar miasta do 5,0 km², a w latach siedemdziesiątych XX w., nawet do 4,5 km². Stało się tak na skutek uchwały władz powiatowych, przekazujących grunty miejskie do okolicznych sołectw. Motywowano to potrzebą ochrony gruntów rolnych. Jedynym wyjątkiem w tym okresie było miasto Nowy Tomyśl do obszaru którego włączono sołectwo Paproć (m.in stacja PKP i okolice)<ref>''Klub Sportowy Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski-monografia"'', Andrzej Hojan, Poznań1997, str47.</ref>. W końcu doprowadziło to do głośnego wówczas protestu grodziszczan nazywanego "Rewolucją Grodziską".
W [[1971]] r. zostało przeprowadzono spotkanie miejscowego społeczeństwa z władzą lokalną, powiatową i wojewódzką. Podjęto szereg decyzji dotyczących życia gospodarczego i społecznego, jednak nie wydzielono miasta z terytorium powiatu, co było jednym z postulatów. W [[1972]] r., do pracy i do szkół w [[Poznań|Poznaniu]] dojeżdżało ponad 1200 osób. Stopniowe wychodzenie z 30-letniego marazmu nastąpiło dopiero po likwidacji powiatów w [[1975]] r.
* Pozytywnym elementem likwidacji powiatów było połączenie miasta z gminą, co przyniosło także samodzielność budżetową i administracyjną.
Linia 144 ⟶ 146:
|
|}
 
{{Przypisy}}▼
 
== Bibliografia ==
Linia 153 ⟶ 157:
* ''Kierunki'' nr 50 z 12 grudnia 1971
* ''Gazeta Poznańska'' z 18 grudnia 1971
 
▲{{Przypisy}}
{{Powiat grodziski (województwo wielkopolskie)}}
{{Województwo wielkopolskie}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Powiat_grodziski_(województwo_wielkopolskie)”