Gatunkowa ochrona zwierząt: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne |
duża rozbudowa i aktual. |
||
Linia 1:
'''Gatunkowa ochrona zwierząt''' – jedna z form
▲'''Gatunkowa ochrona zwierząt''' – jedna z form ochrony przyrody przyjęta w [[Ustawa o ochronie przyrody|ustawie o ochronie przyrody]]. W stosunku do dziko występujących [[Zwierzęta|zwierząt]] objętych [[Ochrona gatunkowa|ochroną gatunkową]] wprowadzone są następujące zakazy: zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, posiadania żywych zwierząt, posiadania zwierząt martwych lub ich części, niszczenia [[siedlisko (biologia)|siedlisk]] i [[ostoja (ekologia)|ostoi]], wybierania, posiadania oraz przechowywania [[jajo (biologia)|jaj]] i inne.
== Polska ==
W Polsce jest to jedna z form ochrony przyrody przyjęta w [[Ustawa o ochronie przyrody|ustawie o ochronie przyrody]] wprowadzona w stosunku do dziko występujących [[Zwierzęta|zwierząt]].
=== Historia ===
W [[Historia Polski (1918–1939)|okresie międzywojennym]] obejmowano w Polsce ochroną gatunkową pojedyncze gatunki zwierząt. Były to [[żółw błotny]], objęty ochroną na podstawie rozporządzenia [[Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego|ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego]] z 1935 roku{{r|rozp1935}} oraz [[żubr]] objęty ochroną na podstawie rozporządzenia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1938 roku{{r|rozp1938}}. W 1949 roku wydana została ustawa o ochronie przyrody, a jej pierwszym aktem wykonawczym było rozporządzenie [[Ministerstwo Leśnictwa|ministra leśnictwa]] z 4 listopada 1952, które wprowadzało gatunkową ochronę zwierząt i uchylało poprzednie akty z 1935 i 1938 roku dotyczące żółwia i żubra. Rozporządzenie to wymieniało 128 chronionych [[takson]]ów: były to głównie gatunki, ale także całe rodzaje (np. [[Carabus|biegacz]]), podrodziny (np. [[jaskółki (podrodzina)|jaskółki]]) czy rodziny (np. [[sikory (ptaki)|sikory]]). Ponadto akt ten zabraniał niszczenia mrowisk w lasach i wprowadzenia nowych dla fauny krajowej zwierząt niełownych bez każdorazowej zgody ministra leśnictwa{{r|rozp1952}}. Akt ten uchylony został 1 lutego 1984 roku i tego samego dnia weszło w życie Rozporządzenie [[Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego|Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego]] z dnia 30 grudnia 1983, które na liście chronionych wymieniało 72 taksony zwierząt. Ponadto wprowadziło ono ochronę stanowisk 10 gatunków ptaków{{r|rozp1983}}. 1 kwietnia 1995 roku akt ten został uchylony, a w życie weszło Rozporządzenie [[Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa|Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa]] z dnia 6 stycznia 1995. Na liście chronionych znalazło się w nim 125 taksonów zwierząt. 20 gatunków zwierząt (ptaków i gadów) objętych było specjalną ochroną miejsc ich rozrodu i stałego przebywania polegającą na zakazie wprowadzania zmian w środowisku w odległości 200 m w ciągu całego roku, a 500 m w okresie 1 luty–31 sierpień takich jak wycinanie drzew i krzewów czy prowadzenie prac melioracyjnych. Rozporządzenie to zostało uchylone 2 sierpnia 2001 roku{{r|rozp1995}}, a 15 listopada weszło w życie rozporządzenie [[Ministerstwo Środowiska|ministra środowiska]] z 26 września 2001{{r|rozp2001}}, które z kolei zastąpione zostało 26 października 2004 roku kolejnym aktem prawnym: Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004. Rozporządzenie to obejmowało ścisłą ochroną gatunkową 326 taksonów zwierząt, a kolejne 23 ochroną częściową. Ponadto 5 gatunków bezkręgowców znalazło się na liście gatunków objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane z wyszczególnieniem sposobów ich pozyskiwania{{r|rozp2004}}. Ze względu na błąd legislacyjny, od 15 listopada 2008 do 22 listopada 2011 r. ochrona gatunkowa zwierząt formalnie w Polsce nie obowiązywała, gdyż dotychczasowe rozporządzenie Ministra Środowiska w tej sprawie było sprzeczne z upoważnieniem ustawowym{{fakt|data=2014-10}}. 23 listopada 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, które ochroną ścisłą obejmowało 319 taksonów, a ochroną częściową 23. Ponadto 5 gatunków bezkręgowców znalazło się na liście gatunków objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane z wyszczególnieniem sposobów ich pozyskiwania, a 4 gatunki na liście dziko występujących ptaków, które mogą być sprzedawane, transportowane i przetrzymywane w celach handlowych, jeśli zostały legalnie upolowane. Rozporządzenie to uchylone zostało 2 października 2014 roku{{r|rozp2011}}.
=== Obecnie ===
8 października 2014 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Lista zwierząt objętych ochroną podzielona została w nim na dwa załączniki. W załączniku I znalazło się 589 taksonów zwierząt objętych ochroną ścisłą, natomiast w załączniku II 202 taksony zwierząt objętych ochroną częściową. Wśród gatunków objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane z wyszczególnieniem sposobów ich pozyskiwania znalazły się tylko [[ślimak winniczek]] i [[bóbr europejski]]. 30 gatunków zwierząt umieszczono na liście wymagających ustalenia stref ochrony, miejsc rozrodu i regularnego przebywania oraz wielkości stref ochrony{{r|rozp2014}}.
Niektóre gatunki chronione znalazły się także w rejestrze gatunków rzadkich i zagrożonych (''[[Polska Czerwona Księga Zwierząt]]'', ''[[Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce]]'').
== Irlandia ==
W [[Irlandia|Irlandii]] na mocy różnych aktów prawnych ochroną gatunkową objętych jest 226 gatunków zwierząt{{r|ci}}.
== Wielka Brytania ==
Prawodawstwo [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] obejmuje ochronę gatunkową na mocy kilku aktów. Zgodnie z ''The Conservation of Habitats and Species Regulations 2010'' ochronie podlega 29 taksonów zwierząt. ''The Wildlife and Countryside Act 1981'' obejmuje ochroną 80 gatunków ptaków, przy czym zezwala na polowanie na niektóre gatunki za pomocą określonych metod w określonym sezonie, jak również na ich kontrolę przez odpowiednie osoby za pomocą określonych metod. ''Schedule 5 of the Wildlife and Countryside Act 1981'' chroni określone gatunki przed okaleczaniem, zabijaniem, zabieraniem ze środowiska naturalnego, a także obejmuje ochroną miejsca w których chronią się te zwierzęta, zabezpieczając przed ich niepokojeniem. Obejmuje ponad 100 taksonów zwierząt dzieląc je na różne poziomy ochrony. ''Protection of Badgers Act 1992'' chroni [[borsuk]]i przed złym traktowaniem, w tym niszczeniem ich schronień{{r|psgb}}.
== Zobacz też ==
Linia 13 ⟶ 25:
** [[Polska Czerwona Księga Zwierząt - Kręgowce]]
** [[Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce]]
{{Przypisy|przypisy=
<ref name=rozp1935>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19350800498 | tytuł = Dz.U. 1935 nr 80 poz. 498 Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 16 października 1935 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych o uznaniu żółwia za gatunek chroniony | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp1938>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19380840568 | tytuł = Dz.U. 1938 nr 84 poz. 568 Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 12 października 1938 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych o uznaniu żubra za gatunek chroniony | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp1952>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19520450307 | tytuł = Dz.U. 1952 nr 45 poz. 307 Rozporządzenie Ministra Leśnictwa z dnia 4 listopada 1952 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony zwierząt | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp1983>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19840020011 | tytuł = Dz.U. 1984 nr 2 poz. 11 Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 grudnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony zwierząt | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp1995>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19950130061 | tytuł = Dz.U. 1995 nr 13 poz. 61 Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6 stycznia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp2001>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20011301456 | tytuł = Dz.U. 2001 nr 130 poz. 1456 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp2004>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20042202237 | tytuł = Dz.U. 2004 nr 220 poz. 2237 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp2011>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20112371419 | tytuł = Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1419 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=rozp2014>{{cytuj stronę | url = http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140001348 | tytuł = Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt | data dostępu= 2014-10-08}}</ref>
<ref name=psgb>{{Cytuj stronę | url = http://www.naturalengland.org.uk/Images/ProtectedSpeciesLists_tcm6-25123.pdf | tytuł = Protected Species Lists | praca = Natural England | data dostępu = 2014-10-11 }}</ref>
<ref name=ci>{{Cytuj stronę | url = http://www.conserveireland.com/species-list.php | tytuł = Protected Species Database | praca = Conserve Irleand. A guide to Irleand protected habitats and species | data dostępu = 2014-10-11}}</ref>
}}
== Linki zewnętrzne ==
| |||