Masakra w Dajr Jasin: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Zobacz też: drobne merytoryczne
rozbudowa
Linia 1:
{{Zamach infobox
'''Masakra w Dajr Jasin''' – odnosi się do wydarzeń w wiosce [[Dajr Jasin]] leżącej w pobliżu [[Jerozolima|Jerozolimy]]. W dniach 9-11 kwietnia 1948 r. żydowskie [[organizacja paramilitarna|oddziały paramilitarne]] (4 Batalion [[Palmach]], [[Irgun Cwai Leumi|Irgun]] i [[Lehi]]) dokonały tam masakry arabskich mieszkańców miejscowości. Nastąpiło to w okresie wzrastających napięć arabsko-żydowskich, na około miesiąc przed wybuchem poważnego [[I wojna izraelsko-arabska 1948-1949|konfliktu]].
|nazwa = Masakra w Dajr Jasin
|grafika = JerusalemWest1943.jpg
|opis grafiki = Mapa pokazująca położenie Dajr Jasin na przedmieściach [[Jerozolima|Jerozolimy]]
|państwo = ISR
|miejsce = [[Dajr Jasin]]<br />{{państwo|PSE|Mandat Palestyny}}
|data = [[9 kwietnia]] [[1948]]
|godzina =
|liczba zabitych = ~107
|liczba rannych = 12
|typ ataku = strzelanina
|sprawca = [[Irgun Cwai Leumi|Irgun]], [[Lehi]]
|stopniN = 31 |minutN = 47 |sekundN = 08
|stopniE = 35 |minutE = 10 |sekundE = 40
|commons = Category:Deir Yassin massacre
|wikinews =
}}
'''Masakra w Dajr Jasin''' miała miejsce w dniu 9 kwietnia 1948 roku, kiedy grupa [[Żydzi|żydowskich]] bojowników z organizacji paramilitarnych [[Irgun Cwai Leumi|Irgun]] i [[Lehi]] zaatakowała [[Arabowie|arabską]] wioskę [[Dajr Jasin]], położoną na zachód od [[Jerozolima|Jerozolimy]]. Do ataku doszło podczas [[operacja Nachszon|operacji ''Nachszon'']], której celem było przełamanie blokady Jerozolimy i umożliwienie [[konwoje do Jerozolimy (1947-1948)|konwojom dotarcie do Jerozolimy]]. W trakcie ataku doszło do masakry ludności arabskiej - zginęło około 107 mieszkańców, w tym kobiety i dzieci. Do zdarzenia tego doszło podczas [[wojna domowa w Mandacie Palestyny|wojny domowej w Mandacie Palestyny]].
 
Masakra stała się kluczowym wydarzeniem w [[konflikt izraelsko-arabski|konflikcie izraelsko-arabskim]], mając poważne konsekwencje militarne i demograficzne. Zdarzenie było wielokrotnie wykorzystywane przez różne anty-izraelskie grupy, aby podważyć prawo do istnienia państwa [[Izrael]]. Również izraelska [[lewica]] oskarżyła Irgun i Lehi o złamanie zasad żydowskiej prawomyślności. Niejasny jest udział [[Hagana|Hagany]] w całym zdarzeniu. Masakra bardzo silnie wpłynęła na arabską ludność cywilną, która zaczęła masowo uciekać ze swoich miast i wiosek, będących w pobliżu walk żydowsko-arabskich. Wpłynęło to na zwiększenie liczby [[palestyńscy uchodźcy|palestyńskich uchodźców]].
== Przebieg wydarzeń ==
Zajście rozpoczęło się 9 kwietnia 1948 od ataku przez uzbrojone nieregularne oddziały [[Żydzi|żydowskie]] na osadę [[Dajr Jasin]]. Akcja została przeprowadzona równolegle z próbami przełamania oblężenia zachodniej [[Jerozolima|Jerozolimy]].
 
== Tło historyczne ==
W nocy 9 kwietnia syjoniści otoczyli wioskę, która była położona między żydowskimi osadami [[Giwat Szaul]] i [[Montefiore]]. W ataku na Dajr Jasin wziął udział 4 Batalion [[Palmach]]u oraz 132 ludzi z Irgunu i Lehi. Atak rozpoczął się około godziny 4:45 nad ranem; wtedy też nastąpiło starcie oddziału Irgunu ze strażnikami pilnującymi wsi. W następstwie ataku mieszkańcy wsi zaczęli uciekać w kierunku południowo-zachodnim ku miejscowości Ein Kerem. Jednocześnie arabska obrona początkowo powstrzymała natarcie sił żydowskich. W ciągu kolejnych kilku godzin trwały ciężkie walki, w trakcie których oddziały żydowskie używały materiałów wybuchowych w celu niszczenia faktycznych lub domniemanych punktów oporu, między innymi w domach mieszkalnych, w których zginęła duża liczba cywilów, w tym kobiet i dzieci. Walki zakończyły się około godziny 11:00.
Uchwalona 29 listopada 1947 roku [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181]] zakładała, że na terenie byłego [[Palestyna (mandat)|Mandatu Palestyny]] miały powstać dwa państwa (żydowskie i arabskie) oraz mała międzynarodowa strefa obejmująca [[Jerozolima|Jerozolimę]] i [[Betlejem]]. Strefa międzynarodowa miała pozostawać poza granicami obu państw i być zarządzana przez [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|Narody Zjednoczone]], które stawały się gwarantem bezpieczeństwa wszystkich świętych miejsc [[Chrześcijaństwo|Chrześcijaństwa]], [[Islam]]u i [[Judaizm]]u w obu miastach<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.yale.edu/lawweb/avalon/un/res181.htm | tytuł = United Nations General Assembly Resolution 181 | data dostępu = 2014-10-13| praca = The Avalon Project – Yale Law School | język = en}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://domino.un.org/maps/m0103_1b.gif | tytuł = Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP | data dostępu = 2014-10-13 | autor = | opublikowany = 1948 | praca = United Nations | język = en}}</ref>. Społeczność żydowska zaakceptowała plan podziału [[Palestyna|Palestyny]], jednak Arabowie odrzucili go i dzień później doprowadzili do wybuchu [[wojna domowa w Mandacie Palestyny|wojny domowej w Mandacie Palestyny]]. Region Jerozolimy stanowił najsilniejszy punkt sporny. Egzystencja społeczności żydowskiej w Jerozolimie była uzależniona od płynności dostaw z nadmorskiej [[równina Szaron|równiny Szaron]] i miasta [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiw]]. Utrzymanie tej komunikacji było dla jerozolimskich Żydów sprawą życia i śmierci. Izraelski dziennikarz Amos Elon argumentował w tym temacie: „''Dla wszystkich było jasnym, że [[Bitwy o Jerozolimę (1948)|bitwa o Jerozolimę]] nie zostanie rozstrzygnięta na Starym Mieście, ale na wąskim pasie asfaltu, który łączy Jerozolimę z Tel Awiwem. Ta droga decydowała o życiu miasta i bez niej nie było szans na przetrwanie''”<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Elon| imię = Amos | tytuł = Jerozolima nie wchodzi | czasopismo = | wolumin = | wydanie = | strony = | data = 1948| wydawca = | miejsce = Tel Aviv | issn = | doi =}}</ref>.
 
Od samego początku siły arabskie zaczęły atakować linie komunikacyjne prowadzące do [[Zachodnia Jerozolima|Zachodniej Jerozolimy]], dążąc do całkowitej izolacji żydowskiej części miasta{{odn|Gelber|2006|s=26}}. W odpowiedzi żydowska organizacja paramilitarna [[Hagana]] rozpoczęła organizować [[konwoje do Jerozolimy (1947-1948)|konwoje do Jerozolimy]]. Ich ochronę powierzono elitarnym kompaniom szturmowym [[Palmach]]. Zdawano sobie przy tym sprawę, że egzystencja społeczności żydowskiej w Jerozolimie jest całkowicie uzależniona od płynności dostaw z nadmorskiej równiny. Utrzymanie tej komunikacji było dla jerozolimskich Żydów sprawą życia i śmierci. Między grudniem 1947 roku a lutym 1948 roku do Jerozolimy dotarło 236 konwojów liczących ogółem 2160 ciężarówek z prawie 9 tys. ton zaopatrzenia. W okresie tym doszło do blisko 70 ataków, śmierć poniosło 37 osób i zniszczono 8 samochodów. W marcu wyruszyło już tylko 45 wypraw z 560 pojazdami, z czego do Jerozolimy dotarło jedynie 37 konwojów{{odn|Jadwiszczok|2010|s=45}}. Porażka [[konwój Chulda|konwoju Chulda]] (31 marca 1948 r.) przyniosła całkowitą blokadę miasta<ref>{{cytuj stronę | url = http://lib.cet.ac.il/Pages/item.asp?item=10845 | tytuł = Wojna Domowa - Konwój Chulda | data dostępu = 2014-10-04 | autor = | opublikowany = | praca = Haya Regev | data = | język = he}}</ref>. Dowództwo Hagany wyciągnęło z tego wniosek, że taktyka konwojów zawiodła i należy poszukiwać innej metody dostarczania zaopatrzenia do izolowanych społeczności. W rezultacie wdrożono w życie [[Plan Dalet]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/Plan_Dalet.html | tytuł = Israeli War of Independence: Plan Dalet | data dostępu = 2014-10-13 | autor = Avigail Oren | opublikowany = | praca = Jewish Virtual Library | data = | język = en}}</ref>, a pierwszymi podjętymi działaniami była rozpoczęta 5 kwietnia 1948 roku [[operacja Nachszon|operacji ''Nachszon'']]. Jej celem było przełamanie blokady i umożliwienie konwojom dotarcie do Jerozolimy. Ważną częścią tej operacji okazała się [[bitwa o Al-Kastal|bitwa o al-Kastal]], w której to wiosce w dniu 8 kwietnia zginął dowódca [[Armia Świętej Wojny|Armii Świętej Wojny]], [[Abd al-Kadir al-Husajni]]. Arabowie odbili wówczas wioskę [[al-Kastal]] i odnaleźli ciało swojego zabitego dowódcy. Następnie opuścili zniszczoną wioskę i udali się do Jerozolimy, aby zorganizować wielki pogrzeb al-Husajniego. Sytuację ponownie wykorzystali Żydzi, zajmując bez walki opuszczoną al-Kastal<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.tivon-lib.co.il/1514/ | tytuł = Kto zabił al-Husajniego | data dostępu = 2014-10-13 | autor = | opublikowany = | praca = Tivon Library | data = | język = he}}</ref>.
== Liczba ofiar cywilnych ==
Liczba zabitych mieszkańców wsi szacowana jest od 100 do 254 osób, spośród ok. 750 mieszkańców miejscowości. Pozostali uciekli lub zostali wypędzeni z osady po jej zdobyciu przez siły żydowskie. Ta druga liczba pojawiała się w pierwszych doniesieniach prasowych na temat masakry. Natomiast według wyników badań opublikowanych w 1998 r. przez [[Uniwersytet w Beir Zeit]], podczas przejmowania i okupacji osady zostało zabitych około 107-120 jej mieszkańców- głównie starców, kobiet i dzieci<ref>na podstawie "Remembering Dajr Yassin: The Future of Israel and Palestine" M. Ellis & D. McGowan</ref>.
 
W pobliżu zaatakowanej wioski al-Kastal leżała kolejna arabska wieś - [[Dajr Jasin]]. W 1948 roku liczyła ona 708 mieszkańców, którzy żyli w 144 domach<ref name=dayrjasin>{{cytuj stronę | url = http://www.palestineremembered.com/Jerusalem/Dayr-Yasin/index.html | tytuł = Welcome To Dayr Yasin | data dostępu = 2014-10-13 | autor = | opublikowany = | praca = Palestine Remembered | data = | język = en}}</ref>{{odn|Khalidi|1992|s=290}}. Wieś była położona na strategicznym wzgórzu (wysokość 800 metrów n.p.m.) górującym nad drogą prowadzącą od zachodu do Jerozolimy. Mieszkańcy wsi byli stosunkowo zamożnymi ludźmi, utrzymującymi się głównie z [[kamieniołom]]u [[wapień|wapienia]]. Nie stanowili oni zagrożenia dla żydowskich linii komunikacyjnych, a nawet 20 stycznia 1948 roku zawarli oficjalny [[rozejm]] ze swoimi żydowskimi sąsiadami z położonej po drugiej stronie [[ued|wadi]] osady [[Giwat Sza'ul]]{{odn|Jadwiszczok|2010|s=51}}. Mieszkańcy Dajr Jasin zgodzili się nawet w specjalny sposób sygnalizować Żydom z Giwat Sza'ul obecność w wiosce arabskich milicji. W takiej sytuacji za dnia wywieszano bieliznę na sznurze do suszenia (dwie białe z jedną czarną pośrodku), a w nocy zapalano w ustalonym miejscu trzy latarnie. W zamian Giwat Sza'ul gwarantował im bezpieczeństwo oraz swobodne przejście lub przejazd do Jerozolimy{{odn|Morris|2004|s=91}}. Dowódca obrony Giwat Sza'ul, Ben-Sasson Joma powiedział, że „''nie było żadnego incydentu pomiędzy Dajr Jasin a Żydami''”{{odn|Milstein|1998|s=351}}. Gdy 28 stycznia 1948 roku do Dajr Jasin wkroczył duży oddział Armii Świętej Wojny i usiłował zwerbować wieśniaków, jeden ze starszyzny udał się do Jerozolimy, gdzie złożył wyjaśnienia przed [[Najwyższy Komitet Arabski|Najwyższym Komitetem Arabskim]]. Przedstawił on arabskim przywódcom, że wioska Dajr Jasin zawarła rozejm ze swoimi żydowskimi sąsiadami i żyje z nimi w pokoju. Wysłuchano go, ale następnie poproszono, aby porozumienie o rozejmie anulować{{odn|Gelber|2006|s=308}}. W dniu 13 lutego arabska milicja przygotowywała się do ataku na osadę Giwat Sza'ul, jednak mieszkańcy Dajr Jasin dostrzegli ich i ostrzegli swoich żydowskich sąsiadów. W akcie zemsty, arabscy bojownicy zabili wszystkie [[owca domowa|owce]] we wsi. W dniu 16 marca Najwyższy Komitet Arabski polecił, aby mieszkańcy Dajr Jasin przyjęli grupę [[Syria|syryjskich]] i [[Irak|irackich]] ochotników, którzy mieli ich bronić. Wieśniacy odmówili wtedy, i ponowną odmowę dali w dniu 4 kwietnia{{odn|Morris|2004|s=97}}. Istnieją jednak poważne rozbieżności na temat opinii, że stosunki między Dajr Jasin a jej żydowskimi sąsiadami zawsze układały się spokojnie. W dniu 3 kwietnia z kierunku Dajr Jasin oddano strzały w stronę żydowskich osiedli [[Beit ha-Kerem]] i [[Jefeh Nof]]. Niektórzy historycy (np. Joav Gelber) twierdzą nawet, że ze względu na intensywność walk w innych rejonach, porozumienie o zawieszeniu broni między Dajr Jasin a Giwat Sza'ul nie obowiązywało już w kwietniu. W pierwszych dniach miesiąca doszło do kilkakrotnego ostrzelania z Dajr Jasin osiedla [[Motza]] oraz żydowskiego ruchu na drodze z Jerozolimy do równiny nadmorskiej. Lista rannych zebrana przez brytyjską policję ujawniła, że podczas bitwy o al-Kastal w dniu 8 kwietnia, wzięła udział młodzież arabska z Dajr Jasin{{odn|Gelber|2006|s=308–309}}.
Po wycofaniu się z wioski oddziałów [[Hagana|Hagany]], na miejscu pozostali bojownicy [[Irgun Cwai Leumi|IZL]] i [[Lehi|ugrupowania Stern]], którzy wymordowali 250 kobiet i dzieci, które nie zdołały uciec{{odn|Westwood|2002|s=17.}}.
 
Kiedy trwały walki o wieś al-Kastal, przywódcy dwóch radykalnych żydowskich organizacji paramilitarnych [[Irgun Cwai Leumi|Irgun]] i [[Lehi]] spotkali się z dowódcą obrony Jerozolimy, [[Dawid Shaltiel|Dawidem Shaltiel]]. Ich zdaniem Dajr Jasin stanowiła zagrożenie dla żydowskich dzielnic w [[Zachodnia Jerozolima|Zachodniej Jerozolimie]] oraz dla głównej drogi prowadzącej do wybrzeża. Shaltiel był niechętny temu planowi i wskazał wioskę [[Ein Kerem]] jako lepszy cel ataku. Dowódcy Irgunu i Lehi odrzucili taką możliwość, twierdząc, że byłoby to zbyt trudne zadanie dla nich. Shaltiel zakazał im następnie podejmowanie takiej akcji, sugerując im, że siły Irgunu i Lehi przydałyby się podczas walk o al-Kastal. Widząc niechęć ze strony swoich rozmówców, Shaltiel ostatecznie ustąpił. Postawił jednak warunek, że w wiosce mają pozostać jej mieszkańcy, aby zapobiec utworzeniu w pozostałej pustej przestrzeni nowej arabskiej bazy wojskowej{{odn|Shaltiel|1981|s=139}}. Decyzji tej sprzeciwił się oficer wywiadu [[Palmach]], Meir Pa'il. Shaltiel powiedział jednak, że nie ma siły, aby ich zatrzymać. Szef wywiadu Hagany w Jerozolimie, Icchak Levi zaproponował nawet, aby ostrzec mieszkańców Dajr Jasin - Shaltiel nie zezwolił na to<ref name=pail>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20080419084659/http://www.ariga.com/peacewatch/dy/dypail.htm | tytuł = Deir Yassin - Meir Pail's Eyewitness Accoun | data dostępu = 2014-10-13 | autor = Meir Pail, Ami Isseroff | opublikowany = 1998 | praca = Peace Middle East Dialog Group | data = | język = en}}</ref>. Ostatecznie dowódcy Irgunu i Lehi podjęli decyzję, że mieszkańcy Dajr Jasin zostaną wysiedleni, aby przestraszyć pozostałych Arabów w Palestynie. Na odprawie wydano zezwolenie żołnierzom, że mogą zabijać mężczyzn (sprzeciwił się temu [[Menachem Begin]]). Podkreślano przy tym, aby nie zabijać więźniów, kobiet i dzieci. Aby umożliwić cywilom ucieczkę, miano pozostawić otwartą drogę do pobliskiej wioski Ein Kerem{{odn|Morris|2001|s=207}}.
Oficjalnie władze izraelskie odcięły się od rzezi w Dajr Jasin. Premier [[Dawid Ben Gurion|Ben Gurion]] publicznie nazwał [[Menachem Begin|Menachema Begina]], obarczanego odpowiedzialnością za zajścia, "Menachemem Hitlerem", a Agencja Żydowska złożyła kondolencje na ręce króla [[Jordania|Jordanii]]{{odn|Westwood|2002|s=17.}}. Izraelczycy zrobili jednak wszystko, by maksymalnie wykorzystać psychologicznie efekty masakry, puszczając pogłoski o czekających Arabów dalszych rzeziach. W ten sposób wydarzenia w Dajr Jasin i kilku innych wioskach przyczyniły się do eksodusu Arabów - 750 tysięcy osób opuściło tereny Palestyny, uciekając przed wojskami izraelskimi.
 
Zgodnie z danymi Hagany, atak na Dajr Jasin przeprowadziło 120 żydowskich bojowników - 80 z Irgunu i 40 z Lehi. Większość tych ludzi była słabo wyszkolona i niedoświadczona w walce{{odn|Khalidi|1992|s=290}}. Koncentracja sił przed atakiem miała miejsce w nocy z 8 na 9 kwietnia 1948 roku. Siły Irgunu zebrały się w osiedlu Beit ha-Kerem, natomiast Lehi w Giwat Sza'ul. Nastrój wśród bojowników był podniosły. Po raz pierwszy, działający dotychczas w podziemiu bojownicy Irgunu i Lehi, mieli otwarcie przeprowadzić natarcie. Współpraca między grupami zwiększała poczucie solidarności. Jako hasło do rozpoczęcia ataku wybrano: „''Ahdut Lohemet''” (''Solidarność Bojowników'')<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.daat.ac.il/daat/english/history/lapidot/24.htm | tytuł = Deir Yassin | data dostępu = 2014-10-13 | autor = Yehuda Lapidot | opublikowany = 1992 | praca = | data = | język = en}}</ref>.
Część źródeł historycznych, ówczesnych raportów i oficjalnych komentarzy uznaje to zajście za ludobójstwo. Używanie takiego określenia w stosunku do tych zdarzeń pozostaje dyskusyjne{{doprecyzuj|Dlaczego?}}.
 
== Przebieg wydarzeńataku ==
== Bezpośrednie konsekwencje wydarzeń ==
Atak na Dajr Jasin rozpoczął się w nocy 9 kwietnia 1948 roku. Jednostka Lehi posuwała się wzdłuż drogi z Giwat Sza'ul na zachód do Dajr Jasin. Towarzyszył jej samochód opancerzony z głośnikami, przez które miano wezwać mieszkańców do opuszczenia swoich domów. W ciemnościach ciężarówka zjechała jednak z wąskiej drogi i utknęła w rowie. Jednostka Irgunu wyszła natomiast z Beit ha-Kerem i rozdzieliła się na mniejsze oddziały, które okrążyły wioskę od południa i południowego wschodu. O godz. 4:45 nad ranem arabski wartownik strzegący wsi, dostrzegł jakąś sylwetkę. Zawołał w języku arabskim: „''Mahmud?''” Jeden z nadchodzących bojowników Irgunu zrozumiał, że jest to część ustalonego hasła „''Ahdut''” i odpowiedział podając drugą część hasła: „''Lohemet''”. Wartownik zorientował się wówczas, że nadchodzą Żydzi, zaczął krzyczeć „''Jahud!''” (''Żydzi!'') i otworzył ogień{{odn|Milstein|1998|s=358}}. Z wyżej położonej pozycji we wsi, arabski snajper otworzył ogień do nadchodzących Żydów, co skutecznie zdezorganizowało natarcie. Większości Żydów brakowało doświadczenia w atakowaniu wiosek w świetle dziennym, brakowało im także jakiejkolwiek broni wsparcia. Wszystko to razem stało się przyczyną zamieszania, w wyniku którego nacierający bojownicy zaczęli biec od domu do domu, wrzucając przez okna i drzwi granaty ręczne do wnętrza. Później tłumaczyli, że obawiali się, że po otworzeniu drzwi zostaną zastrzeleni, gdyż czasami Arabowie przebierali się za kobiety i wykorzystywali sekundy zaskoczenia na oddanie strzałów{{odn|Banks|1982|s=62}}. W ogólnym zamieszaniu, bojownicy Lehi pomyłkowo postrzelili swojego dowódcę, Amosa Kejnana. O godz. 7:00 rano jednostka Irgunu skontaktowała się z siłami Lehi, przekazując wiadomość, że ze względu na arabski opór i rosnące straty własne, biorą pod uwagę możliwość odwrotu. Ranny dowódca Lehi odpowiedział, że jego ludzie są już w centrum wioski i spodziewają się szybkiego złamania oporu. Jednak dla Irgunu coraz większym problemem była duża liczba rannych. W celu ich ewakuacji wezwano z Jerozolimy ambulans. Następnie bojownicy wyjmowali z domów łóżka oraz drzwi wejściowe, kładąc na nich rannych. Arabskim kobietom i starcom rozkazano przenosić rannych bojowników do ambulansu. W trakcie tej operacji, arabski snajper postrzelił kilkoro Arabów{{odn|Milstein|1998|s=363}}. Przed południem Irgun otrzymał z Jerozolimy dostawę materiałów wybuchowych, i zaczął przy ich pomocy torować sobie drogę od domu do domu. W niektórych wypadkach, siła eksplozji niszczyła całe fragmenty domów, grzebiąc pod ruinami arabskich cywilów. Tymczasem od północy do wioski dotarły dwa pojazdy opancerzone z 4 Batalionu [[Palmach]]. Przywiozły one dwa [[moździerz]]e, których ogień skutecznie uciszył arabskiego snajpera. W ciągu jednej godziny Palmach osiągnął więcej, niż Irgun i Lehi w kilka godzin{{odn|Lorch|1981|s=450}}. Walki zakończyły się około godziny 11:00.
Mieszkańcy okolicznych arabskich wiosek Kolonia i Beit-Isla uciekli po ataku. W odwecie za masakrę, 13 kwietnia arabski oddział rozbił żydowski konwój medyczny wracający z Dajr Jasin do Jerozolimy. Zabito wtedy 75 Żydów (w tym rannych, lekarzy i kobiecy personel medyczny).
 
== Masakra ludności ==
Jednocześnie wydarzenie zostało użyte zarówno przez Arabów jak i przez Żydów w propagandowej walce o panowanie nad [[Palestyna|Palestyną]]. Między innymi rozsiewane wśród arabskiej ludności, przesadzone pogłoski na temat masakry przyczyniły się do wybuchu paniki wśród arabskiej ludności [[Palestyna (mandat)|mandatu]], a w konsekwencji ucieczki znacznej jej części.
Po wycofaniu się oddziału Palmach, w wiosce doszło do masakry ludności cywilnej. Oficer wywiadu Palmach, Meir Pa'il, obserwował przebieg wydarzeń. Przedstawił on później szczegółowy raport: „''Odstępcy z Irgunu i Lehi okradali wieś. Kradli wszystko: kurczaki, zestawy radiowe, cukier, pieniądze, złoto i wiele więcej ... Wszyscy dysydenci chodzili po wsi brudni od krwi i dumni z liczby osób, które zabili. Ich brak wykształcenia i inteligencji w porównaniu do naszych żołnierzy był oczywisty ... W jednym z domów w centrum wsi zebrali około 200 kobiet i małych dzieci. Kobiety siedziały cicho, nie odzywając się ani słowem. Kiedy przyjechałem, dowódca wyjaśnił, że zamierzają wszystkich ich zabić. Ale wieczorem usłyszałem, że kobiety zostały odtransportowane i przekazane w [[Morasza]]''”{{odn|Morris|2004|s=238}}. Około godz. 14:00 do wsi przyszli mieszkańcy sąsiedniej żydowskiej osady Giwat Sza'ul, którzy zdołali powstrzymać bojowników Irgunu i Lehi od dalszego zabijania<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.youtube.com/watch?v=PKLucDqEeKA | tytuł = Wywiad z Meir Pa'il | data dostępu = 2014-10-13 | autor = | opublikowany = 1998 | praca = BBC | data = | język = en}}</ref>. „''Tłum ludzi z Giwat Sza'ul ... większość z nich religijna, wszedł do wsi i zaczął krzyczeć: złodzieje, mordercy. Czemu ich mordujecie? Byli Żydami cheredi. Jest to jedna z najpiękniejszych rzeczy, jaką mogę powiedzieć o Żydach cheredi. Ci ludzie z Giwat Sza'ul stopniowo zbliżyli się i weszli do wioski, a ludzie z Irgunu i Legi nie mieli wyjścia, musieli się zatrzymać. To było około 14:00 lub 15:00. Następnie Irgun i Lehi zgromadzili około 250 ludzi, w większości kobiet, dzieci i osób starszych, w budynku szkolnym. Później budynek stał się Domem Chabadu. Oni debatowali, co z nimi zrobić. Było dużo krzyku. Dysydenci krzyczeli: Niech wysadzą budynek szkoły z nimi wszystkimi. A ludzie z Giwat Sza'ul krzyczeli: złodzieje i mordercy, nie róbcie tego. W końcu załadowali więźniów na cztery ciężarówki i zawieźli ich do arabskiej dzielnicy Jerozolimy, w pobliżu [[Brama Damasceńska|Bramy Damasceńskiej]] ... To było w piątek po południu. To musiało być około 16:00-17:00 po południu, ponieważ religijni ludzie zaczęli odchodzić by przygotować się na [[szabat]]''”<ref name=pail/>.
 
W rzeczywistości ciężarówki przewiozły Arabów do Zachodniej Jerozolimy, gdzie ich wyładowano i poprowadzono dalej ulicami miasta. Bojownicy Irgunu i Lehi szydzili przy tym z nich, pluli i rzucali kamieniami<ref name=historiography>{{Cytuj pismo | autor = Benny Morris | tytuł = The Historiography of Deir Yassin | czasopismo = Journal of Israeli History: Politics, Society, Culture | wolumin = 24 | wydanie = 1 | strony = 79-107 | data = 2006-08-15 | wydawca = | miejsce = | issn = | doi = 10.1080/13531040500040305}}</ref>. Meir Pa'il opisał, że widział pięciu arabskich mężczyzn prowadzonych ulicą, a potem zobaczył ich ciała w kamieniołomie niedaleko Giwat Sza'ul. Zostało to poparte raportem dr Z. Avigdori i dr A. Drujana, którzy zostali wysłani przez [[Agencja Żydowska|Agencję Żydowską]] do zbadania terenu. W dniu 12 kwietnia sprawdzili oni ruiny wszystkich domów Dajr Jasin, licząc i badając znalezione zwłoki. Ich raport mówi o znalezieniu 46 ciał zabitych od pocisków i wybuchów bomb („''wszystkie ciała były ubrane w swoje ubrania, kończyny były całe i nie widzieliśmy żadnych oznak gwałtu''”). W sąsiednim kamieniołomie znaleźli też ciała pięciu mężczyzn{{odn|Morris|2004|s=236}}. Oficer wywiadu Hagany, Mordechaj Gichon złożył następujący raport: „''Weszliśmy do wioski około 15:00 po południu ... W wiosce były dziesiątki ciał. Dysydenci ściągali je z drogi. Powiedziałem im, aby nie rzucali ciał do cystern i jaskiń, bo są to pierwsze miejsca, które należy sprawdzić.''” Opisał on także sceny bicia, grabieży pieniędzy i zdejmowania biżuterii z więźniów. Napisał on także, że początkowo rozkazano wziąć mężczyzn, kobiety i dzieci do niewoli i odesłać ich, ale został on zamieniony na rozkaz zabicia wszystkich więźniów<ref name=historiography/>. Jego szef, Icchak Levy napisał w raporcie: „''Podbój wsi został przeprowadzony z wielką brutalnością, całe rodziny z kobietami, starcami i dziećmi zostały zabite. Są stosy i stosy trupów''”<ref name=historiography/>. Grupę 55 dzieci z wioski, których rodzice zginęli, zostawiono same sobie przy [[Brama Jafy|Bramie Jafy]] w Jerozolimie. Zaopiekowała się nimi Hind Husajni, ze znanego arabskiego klanu al-Husajni. Najpierw wynajęła im dwa pokoje, i każdego dnia przynosiła jedzenie. Potem przeniosła je do klasztoru Sachjoun, a w lipcu 1948 roku uruchomiono dla nich sierociniec<ref>{{cytuj stronę | url = http://replay.waybackmachine.org/20080415125859/http://www.un.org/unrwa/48Commem/Hind_mar08.html | tytuł = The Legacy of Hind Husseini | data dostępu = 2014-10-14 | autor = | opublikowany = 2011-04-15 | praca = United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East | data = | język = en}}</ref>.
Rząd izraelski nigdy nie przeprosił za atak na Dajr Jasin<ref>[http://middle-east.yu-hu.com/peacewatch/dy/ middle-east.yu-hu.com]</ref>.
 
Wieczorem 9 kwietnia bojownicy Irgunu zaprosili amerykańskich dziennikarzy do domu w Giwat Sza'ul. Zorganizowano tam konferencję prasową, podczas której rzecznik Irgunu i Lehi wyraził ubolewanie z powodu śmierci kobiet i dzieci. Dodał, że ofiary te były nieuniknione, ponieważ walka była toczona o każdy dom<ref>{{Cytuj pismo | autor = Dana Adams Schmidt | tytuł = 200 Arabs killed, stronghold taken | url = http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9E04E4D61430E033A25753C1A9629C946993D6CF | czasopismo = The New York Times | wolumin = | wydanie = | strony = 6 | data = 1948-04-09 | wydawca = | miejsce = | issn = | doi = | język = en | data dostępu = 2014-10-14}}</ref>. Informacje te były później powtarzane i nagłaśniane przez dziennikarzy. Izraelski historyk wojskowości Uri Milstein napisał w 1998 roku, że w Dair Jasin nie doszło do masakry, chociaż podczas walk o wieś zginęły całe rodziny arabskie. Podkreślił on, że raporty wywiadu Hagany zostały celowo spreparowane przez ich autorów, aby zdyskredytować Irgun i Lehi w społeczności żydowskiej{{odn|Milstein|1998|s=366, 378, 382–388}}{{odn|Morris|2004|s=294}}.
 
Zastępca inspektora generalnego brytyjskiej policji, Richard Catling napisał kilka raportów opartych na wywiadach przeprowadzonych w [[Silwan]] z kilkoma kobietami z Dajr Jasin: „''W dniu 14 kwietnia o godzinie 10 rano odwiedziłem wioskę Silwan w towarzystwie lekarza i pielęgniarki ze szpitala rządowego w Jerozolimie i członka Unii Arabskich Kobiet. Odwiedziliśmy wiele domów w tej wsi, w których schroniło się około dwustu do trzystu osób z Dajr Jasin. Dużo rozmawiałem z kobietami w tym celu, aby zebrać informacje na temat wszelkich okrucieństw popełnionych w Dajr Jasin, ale większość z tych kobiet była nieśmiała i niechętnie dzieliły się swoimi doświadczeniami, zwłaszcza w sprawach dotyczących przemocy seksualnej i potrzebowały licznych namówień, zanim zaczęły ujawniać wszelkie informacje. Nagrywanie sprawozdań było także utrudnione przez histeryczny stan kobiet, które często wielokrotnie przerywały podczas rejestracji nagrania. Nie ma jednak wątpliwości, że atakujący Żydzi popełnili wiele okrucieństw seksualnych. Wiele młodych uczennic zostało zgwałconych, a później zamordowanych. Stare kobiety również były molestowane. Jedna historia opisuje przypadek, w którym młoda dziewczyna została dosłownie rozdarta na pół. Również wiele dzieci zostało zmasakrowanych i zabitych. Widziałem też jedną starą kobietę, której wiek oceniam na sto cztery lata, która została dotkliwie pobita kolbami po głowie. Kobietom zrywano bransoletki z rąk, pierścionki z palców, a niektóre z kobiecych uszu zostały rozerwane przy usuwaniu kolczyków''”{{odn|Collins|1972|s=276}}. Raport ten jest jednak podważany. Szef wywiadu Hagany, Icchak Levy napisał 13 kwietnia: „''Członkowie Lehi mówią o barbarzyńskim zachowaniu Irgunu wobec więźniów i zmarłych. Dotyczy to również przypadków, gdy mężczyźni Irgunu zgwałcili kilka arabskich dziewcząt i potem je zamordowali.''” Levy pisze następnie, że prawdziwość tych zarzutów nie została potwierdzona{{odn|Morris|2004|s=238}}. Historyk Joav Gelber pisze natomiast, że raport inspektora generalnego brytyjskiej policji Richarda Catlinga nie może być uważany za rzetelny, gdyż powszechnie uchodził on za „''starego i zgorzkniałego wroga''” Irgunu i Lehi. Nie jst znane również miejsca przechowywania raportów Catlinga, a powołujący się na nie Dominique Lapierre i Larry Collins w swoich książkach, odnoszą się do nich jedynie pośrednio. Twierdzą oni, że gdy pisali książkę, byli w posiadaniu kopii trzech raportów Catlinga{{odn|Gelber|2006|s=313}}.
 
Podobnie jak z przebiegiem masakry, istnieją również duże rozbieżności odnośnie ilości ofiar ataku na Dajr Jasin. Jest ona szacowana od 100 do 254 osób, spośród 708 mieszkańców (stan na 1948 r.)<ref name=dayrjasin/>. Szef delegacji [[Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża|Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża]] w Palestynie, Jacques de Reynier odwiedził wioskę 11 kwietnia 1948 roku i zaobserwował „''w sumie ponad 200 zabitych mężczyzn, kobiet i dzieci''”{{odn|Hirst|2003|s=252-253}}. Rzecznik Irgunu, podczas konferencji prasowej w Giwat Sza'ul (9 kwietnia 1948 r.) powiedział, że zginęło 240 osób. Jego słowa zostały powtórzone przez [[BBC]] i serwisy informacyjne w języku hebrajskim. I tak, amerykański dziennik [[The New York Times]] napisał 13 kwietnia 1948 roku, że w Dajr Jasin zginęło 254 Arabów{{odn|Tveit|2000|s=380-381}}. Szarif Kan'ana z arabskiego [[Uniwersytet Birzeit|Uniwersytetu Birzeit]] przeprowadził badania i w 1988 roku opublikował wyniki, podając, że w Dajr Jasin zginęło 107 wieśniaków (11 z nich było uzbrojonych), a 12 zostało rannych{{odn|Kananah|1988|s=5, 57}}. Kan'ana podaje także, że 25 mieszkańców zostało rozstrzelanych po bitwie, a ich zwłoki wrzucono do kamieniołomu{{odn|Gelber|2006|s=312}}. Pozostali uciekli lub zostali wypędzeni z wioski przez żydowskich bojowników.
 
== Reakcje i następstwa ==
Brytyjczycy byli niechętni angażowania się w całe zdarzenie, gdyż sprawcami ataki i masakry były podziemne żydowskie organizacja paramilitarne Irgun oraz Lehi, które całkowicie odmiennie funkcjonowały od Hagany. Wysoki Komisarz Palestyny Sir [[Alan Cunningham]] nalegał na wysłanie wojska do Dajr Jasin, jednak głównodowodzący brytyjskimi siłami w Mandacie Palestyny Sir [[Gordon Holmes MacMillan]] odmówił, gdyż istnieje zbyt duże ryzyko dla brytyjskich żołnierzy. Dodał przy tym, że warto ponosić takie ryzyko tylko wtedy, gdy dotyczy to brytyjskich interesów{{odn|Gelber|2006|s=316}}. W następnych dniach media informacyjne rozpętały prawdziwą burzę, że Dajr Jasin doszło do masakry ludności cywilnej, podczas której celowo zabijano mieszkańców, gwałcono kobiety i bezczeszczono zwłoki. Liczbę ofiar szacowano wtedy na około 250 zabitych. Część źródeł historycznych, ówczesnych raportów i oficjalnych komentarzy uznawało to zajście za [[ludobójstwo]]. Zmusiło to brytyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych do wydania oświadczenia. W tej sprawie odbyła się debata w [[Parlament Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej|brytyjskim parlamencie]], podczas której potępiono masakrę w Dajr Jasin nazywając ją „''okrutną i brutalną''”<ref>{{Cytuj stronę | url = http://jpress.org.il/Olive/APA/NLI_Heb/SharedView.Article.aspx?parm=2KpxKA9vdtvcOlAtOMLeaTr7v7xbxGZu0aQv%2FgncE1JN5oVBbKv%2FwnGXC1AFqsEyYw%3D%3D&mode=image&href=DAV%2f1948%2f04%2f13&page=1&rtl=true | tytuł = Wydarzenie Dajr Jesin w Izbie Gmin | data dostępu = 2014-10-14 | autor = | opublikowany = 1948-04-13 | praca = | data = | język = he}}</ref>.
 
Oficjalnie władze żydowskie odcięły się od rzezi w Dajr Jasin. [[Dawid Ben Gurion|Ben Gurion]] publicznie obarczył Menachema Begina odpowiedzialnością za masakrę. Nazwał go „''Menachemem Hitlerem''”, a Agencja Żydowska wysłała telegram kondolencyjny do króla Transjordanii [[Abd Allah I ibn Husajn|Abdullaha I]]. Zdarzenie nazwano w nim jako „''brutalne i barbarzyńskie, które jest niezgodne z duchem narodu żydowskiego, jego tradycją i dziedzictwem kulturowym''”{{odn|Westwood|2002|s=17.}}. Pomimo to, Żydzi świadomie wykorzystali psychologiczne efekty masakry, rozpuszczając plotki na jej temat. Zastraszały one i demoralizowały społeczność arabską, która coraz bardziej bała się kolejnych masakr i pogromów. Takie przesadzone pogłoski przyczyniły się do wybuchu paniki wśród palestyńskich Arabów, a w konsekwencji ucieczki znacznej ich części z Palestyny. Innym bezpośrednim następstwem bitwy o Dajr Jasin była [[masakra konwoju medycznego Hadassa]], podczas której w dniu 13 kwietnia 1948 roku zginęło 79 Żydów<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.zionism-israel.com/his/Hadassah_convoy_Massacre.htm | tytuł = The Hadassah Convoy Massacre | data dostępu = 2014-10-14 | autor = | opublikowany = | praca = Zionism and Israel Information Center | data = | język = en}}</ref>
 
== Zobacz też ==
* [[Lista bitew i operacji podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny]]
 
{{przypisy|2}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.Dajryassin.org/index1.html Strona poświęcona wydarzeniom w Dajr Jasin]
{{przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |autor nazwisko =John WestwoodBanks| imię = Lynne Reid | tytuł =The A Torn Country: An Oral History of the MiddleIsraeli EastWar Warsof Independence |miejsce=North Dighton,wydawca = MAFranklin Watts|wydawca=World Publicationsmiejsce Group,= IncNew York| rok =2002 1982 | isbn =1-57215-315-6 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Collins | imię = Larry | autor2 = Dominique Lapierre | tytuł = O Jerusalem! | wydawca = Simon and Schuster| miejsce = | rok = 1972 | isbn = 0-671-66241-4 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Gelber | imię = Yoav | tytuł = Palestine 1948 | wydawca = Sussex Academic Press | miejsce = Brighton | rok = 2006 | isbn = 978-1-84519-075-0 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Hirst| imię = David | tytuł = The Gun and the Olive Branch | wydawca = Faber and Faber | miejsce = | rok = 2003 | isbn = | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Jadwiszczok | imię = Michał | tytuł = Pierwsza wojna izraelsko-arabska 1948 roku i jej wpływ na formowanie się Izraelskich Sił Obronnych | url = https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/693/1/Jadwiszczok_PhD.pdf | wydawca = Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | miejsce = Poznań | rok = 2010 | isbn = | język = pl | data dostępu = 2014-10-04 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko= Kananah |imię= Sharif | autor2= Nihad Zaytuni | tytuł = Deir Yassin القرى الفلسطينية المدمرة (Destroyed Palestinian Villages) | wydawca = Birzeit University Press | miejsce = | rok = 1988 | isbn = | odn=tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko= Khalidi|imię=Walid | tytuł = All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948 | wydawca = Institute for Palestine Studies | miejsce = | rok = 1992 | isbn = 978-0887283062| odn=tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Lorch | imię = Netanel | tytuł = The Edge of the Sword | wydawca = Easton Press | miejsce = | rok = 1981 | isbn = | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Milstein | imię = Uri | tytuł = History of Israel's War of Independence: Out of Crisis Came Decision | wydawca = University Press of America | miejsce = | rok = 1998 | isbn = 9780761814894| odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Morris | imię = Benny | tytuł = Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881–2001 | wydawca = Vintage Books | miejsce = | rok = 2001 | isbn = 978-0679744757 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Morris | imię = Benny | tytuł = The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge| rok = 2004| isbn = 0521009677 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko= Shaltiel |imię=David | tytuł = Jerusalem 1948 | wydawca = | miejsce = Tel Aviv | rok = 1981 | isbn = | odn=tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko= Tveit |imię= Odd Karsten| tytuł = Anna's House. The American Colony in Jerusalem | wydawca = Rimal | miejsce = | rok = 2000 | isbn = 978-9963-610-40-2| odn=tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko=Westwood| imię=John |tytuł=The History of the Middle East Wars |miejsce=North Dighton, MA |wydawca=World Publications Group, Inc |rok=2002 |isbn=1-57215-315-6 | odn=tak}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj stronę | url = http://www.etzel.org.il/english/ac17.htm | tytuł = Deir Yassin | data dostępu = 2014-10-14 | autor = Yehuda Lapidot | opublikowany = | praca = Etzel website | data = | język = en}}
 
{{Wojna domowa w Mandacie Palestyny}}
 
[[Kategoria:ZamachyBitwy terrorystyczne|Dajrwojny Jasindomowej w Mandacie Palestyny|D]]
[[Kategoria:Masakry|Dajr]]
[[Kategoria:Wojna domowa w Mandacie Palestyny]]
[[Kategoria:Wydarzenia 1948]]