Kryzys irański (1946): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Przenoszę linki interwiki (17) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q1132835 |
drobne merytoryczne |
||
Linia 4:
Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] szach Iranu [[Reza Szah Pahlawi]] prowadził politykę proniemiecką. Po [[atak Niemiec na ZSRR|ataku Niemiec na ZSRR]] [[25 sierpnia]] [[Armia Czerwona]] od północnego zachodu, a od zachodu i południa wojska brytyjskie dokonały [[Interwencja w Iranie 1941|uderzenia na Iran]]. Skutkiem radziecko-brytyjskiej interwencji było osadzenie na tronie proalianckiego [[Mohammad Reza Pahlawi|Mohammada Rezy Pahlawiego]]. ZSRR zabezpieczył sobie dostawy sprzętu i broni przez terytorium Iranu. W podpisanym w styczniu [[1942]] roku traktacie trójstronnym Iran otrzymał gwarancję swojej suwerenności i integralności terytorialnej oraz zapewnienie wycofania wojsk radzieckich i brytyjskich w terminie 6 miesięcy od zakończenia wojny. We wrześniu [[1943]] Iran wypowiedział wojnę [[III Rzesza|III Rzeszy]].
Po zakończeniu działań wojennych w [[1945]] roku Brytyjczycy wycofali się z Iranu, natomiast wojska radzieckie opóźniały swój powrót do kraju. [[Józef Stalin|Stalin]] starał się o uzyskanie dla ZSRR koncesji na wydobywanie [[ropa naftowa|ropy naftowej]] w 5 północnych prowincjach Iranu. Jednocześnie Sowieci usiłowali zapewnić sobie bazę polityczną w Iranie, współpracując z
Zaniepokojone ekspansywną polityką radziecką rządy [[Stany Zjednoczone|USA]] i [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] zdecydowały się na dyplomatyczną konfrontację i ostatecznie wymogły na Stalinie podpisanie [[26 marca]] [[1946]] układu na mocy którego wojska radzieckie ostatecznie opuściły Iran. Politycy partii Tude zostali usunięci z rządu, parlament irański odrzucił ustawę przyznającą ZSRR naftowe koncesje, a separatystyczne republiki Azerów i Kurdów zostały zlikwidowane przez irańskie wojsko.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Historyczna Świata. Tom X| wydawca = Wydawnictwo Opres| miejsce = Kraków| rok = 2002| strony = | isbn = 83-85909-72-9}}
| |||