Wersja z 15:34, 1 wrz 2014 edytuj Dexbot (dyskusja \| edycje) 34 373 edycje m Bot: Removing Link GA template ← poprzednia edycja		Wersja z 00:12, 28 paź 2014 edytuj anuluj edycję MastiBot (dyskusja \| edycje) Boty 3 415 748 edycji m Bot poprawia frazę ([[WP:ZDBOT#Wyszukanie frazy z "[po]między"]]); zmiany kosmetyczne następna edycja →
Linia 42: == Historia == Pierwotna nazwa Aarhus brzmiała ''Aros'' (ujście rzeki) i pochodziło od umiejscowienia późniejszego Aarhus przy ujściu przepływającej przez osadę rzeki do zatoki. Wykopaliska archeologiczne potwierdzają, że w czasach wikingów istniała tutaj osada otoczona wałem obronnym, usytuowana na przesmyku pomiędzy morzem, a lokalną rzeką, Aarhus Å. Od 948 miasto było siedzibą [[diecezja Aarhus\|diecezji Aarhus]]. Splądrowane i spalone podczas najazdu norweskiego króla [[Harald III Surowy\|Haralda III]] w 1050 r. Od XI w. istniał tutaj ośrodek menniczy, przeniesiony w 1535 r. do [[Roskilde]]. W [[Średniowiecze\|średniowieczu]] Aarhus stał się ważnym centrum handlowym. Z roku 1441 pochodzi najstarszy znany przywilej handlowy dla miasta<ref>''Værd at se i Danmark. Seværdigheder fra A-Å'', Høst & Søn, Kopenhaga 1998, s. 282.</ref>. Rozwój miasta zahamowała [[reformacja]], po której nastąpił okres stagnacji. Wcześniej miasto zostało dwukrotnie nawiedzone przez zarazę (1487, 1529) oraz wielki pożar w 1471 r. Około 1570 r. Aarhus liczył blisko 4500 mieszkańców, lecz po zarazie w 1600 r. liczba ta spadła do ok. 4000<ref>J. P. Trap: ''Danmark. Århus Amt'', Gads Forlag 1963, s. 162.</ref>. W XVII w., podczas wojen duńsko-szwedzkich, miasto zostało okupowane i splądrowane przez wojska szwedzkie (1644). W latach 1657-1659 stacjonowały tutaj sprzymierzone z Danią wojska polskie i brandenburskie<ref>J. P. Trap: ''Danmark. Århus Amt'', Gads Forlag 1963, s. 163.</ref>. Ponowny rozwój miasto zaczęło przeżywać na przełomie XVII i XVIII w., a był on oparty w głównej mierze na handlu zagranicznym. W 1794 r. miasto otrzymało swoją pierwszą gazetę „Aarhuus Stiftstidende”. W latach 1784-1802 zarządcą miasta ([[amtmand]]) był [[Ove Høegh-Guldberg]]. W XIX w. Aarhus stał się drugim co do wielkości miastem Danii. Budowa połączenia kolejowego z resztą kraju i industrializacja w znaczący sposób wpłynęły na rozwój tego portowego miasta. W 1817 zbudowano tutaj cukrownię, a następnie zakłady odzieżowe. W [[I wojna o Szlezwik\|wojnie duńsko-pruskiej]] miejsce pomyślnej dla [[Duńczycy\|Duńczyków]] bitwy z Prusakami (którzy okupowali miasto w latach 1848-1849), stoczonej 31 maja 1849. W 1861 r. zakończono rozbudowę portu, co przyczyniło się do ożywienia lokalnej gospodarki. Podczas [[Wojna duńska 1864 roku\|wojny duńsko-pruskiej]] w 1864 r. Aarhus został okupowany przez Prusaków. W 1880 miasto liczyło 24 831 mieszkańców, w dużej części rybaków. W 1930 miasto liczyło już 101 423 mieszkańców<ref name=Aarhus>[http://www.byhistorie.dk/koebstaeder/befolkning.aspx?KoebstadID=74 Danmarks købstæder: Århus – Historiske befolkningstal].</ref>. Główne zajęcia ludności w tym czasie to handel, żegluga, przemysł stalowy (odlewnie żelaza), włókienniczy (zakłady bawełniane), spożywczy (browary, fabryki spirytusowe i tytoniowe). Modernizacja miasta postępowała od początku XX w.: w 1901 r. miasto otrzymało elektryczność, a w 1903 r. tramwaje. W 1928 założono tutaj [[Uniwersytet Aarhus\|drugi duński uniwersytet]] i powiązane z nim instytucje, co uczyniło Aarhus najważniejszym ośrodkiem naukowo-kulturalnym Jutlandii. W latach 1940-1945 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. We wrześniu 1942 r. lotnicy [[Royal Air Force\|RAF]] zbombardowali urządzenia rafinerii ropy naftowej na terenie portu w Aarhus, a w 1944 r. siedzibę [[gestapo]]. Doszło również do wielu akcji sabotażowych skierowanych przeciw interesom niemieckim. W okresie powojennym nastąpiła znacząca rozbudowa podmiejskich osiedli. W 1960 Aarhus liczył 177 234 mieszkańców, a w 1990 liczba mieszkańców przekroczyła 200 tysięcy<ref name=Aarhus />. W styczniu 2009 liczba mieszkańców wzrosła do niemal 240 tys. Linia 125: * {{Flaga\|SRB}} [[Nowy Sad]], [[Serbia]] == Urodzeni w Aarhus == '''Polityka''' * [[H. C. Hansen]] (1906–1960) - premier w latach 1955-1960 * [[Uffe Elbæk]] (ur.1954) - polityk i dziennikarz, minister kultury w latach 2011-2012 '''Nauka''' * [[Bjarne Stroustrup]] (ur.1950) - informatyk, twórca [[język programowania\|języka]] [[C++]] * [[Max Heindel]] (1865-1919) - chrześcijański okultysta, astrolog i mistyk * [[Ole Rømer]] (1644–1710) - astronom * [[Ole Worm]] (1588–1654) - lekarz, naukowiec i antykwariusz '''Sport''' * [[Martin Jørgensen]] - piłkarz * [[Henry From]] - piłkarz * [[Poul Pedersen]] - piłkarz '''Muzyka i Literatura''' * [[Ida Corr]] (ur.1977) - piosenkarka * [[Jørgen Leth]] (ur.1937) - poeta, reżyser, pisarz i dziennikarz == Zobacz też ==

Aarhus: Różnice pomiędzy wersjami