Noc Walpurgi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m dr. red.
Wipur (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 3:
| Nazwa = Noc Walpurgi
| Grafika = Valborg akalla.jpg
| Opis = Obchody Święta WalpurgiiWalpurgi na przedmieściu [[Sztokholm]]uSztokholmu
| Dzień = [[30 kwietnia]] na [[1 maja]]
| Kraje =
Linia 14:
}}
 
'''Noc Walpurgi''', noc Walpurgii<ref>{{Cytuj stronę | url = http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=13900 | tytuł = noc Walpurgi czy noc Walpurgii? | autor = Jan Grzenia | data = 2013-02-13 | opublikowany = Poradnia językowa [[Internetowa encyklopedia PWN|PWN]] | data dostępu = 2014-08-23}}</ref> (''Walpurga'', ''Walpurgis'', ''Walpurgisnacht'', gł. ''Wałpora'', dł. ''Hoparga''<ref>Wałpora, dł. Hoparga w: Adam Fischer. Etnografja Słowiańska: Łużyczanie. 1932; "Wałpora„Wałpora prenju pocpulu do żita woła"woła” (= WalpurgiaWalpurga pierwszą przepiórkę do zboża woła) [w:] Pamiętnik słowiański: czasopismo naukowe poświęcone słowianoznawstwu. t.1</ref>) – u dawnych Germanów noc zmarłych, złych [[duch (spirytyzm)|duchów]]. W [[Europa|Europie]] najczęściej kojarzona jest jako [[sabat (zlot)|sabat]] [[czarownica|czarownic]] odbywający się na górze [[Brocken]] w noc z [[30 kwietnia]] na [[1 maja]], którego obchodom przewodziła bogini śmierci [[Hel (bogini)|Hel]].
 
Nazwa tego święta pochodzi od [[Walburga (święta)|św.świętej Walburgi]], która była zakonnicą w [[Devon]] -(później pomagała potem [[Bonifacy-Winfrid|św.świętemu Bonifacemu]], który nawracał [[Niemcy]] plemiona germańskie na [[chrześcijaństwo]]) i zmarła w [[777]] roku.
 
== Góra Brocken ==
Góra [[Brocken]] jest uważananajwyższa w tradycjiniemieckich za[[Harz|Górach niezwykłe miejsceHarcu]] (dlatego1142 utożsamianometry ją z sabatamiwysokości) - jest najwyższauważana w paśmietradycji [[Harz]]za ([[Niemcy]])niezwykłe -miejsce, madlatego 1142wiązano [[metr]]y wysokościz sabatami. Jej nietypowość i magiczność polega też na tym, że w [[XVIII wiek]]u zaobserwowano tu tzw.tak zwane "[[Widmowidmo Brockenu]]". Polega ono na tym, że cień osoby stojącej na górze powiększa się, będąc nierzadko otoczonym barwnymi kręgami (gloria). Interesujące jest też zjawisko otaczania cienia głowy obserwatora pierścieniami dyfrakcyjnymi tworzącymi jakby [[aureola|aureolę]] (może ją podobno zaobserwować tylko osoba, do której należy cień). W tradycji ludowej takie zjawiska były odczytywaneuważane jakoza magiczne.
 
Po kanonizowaniu św. Walburgi, noc z 30 kwietnia na 1 maja obwołano jej świętem, jednakżejednak nie była to data przypadkowa. W noc tę przypada bowiem jedno z najważniejszych świąt pogańskich, u [[Celtowie|Celtów]] kojarzone z [[Beli|Belem]] (stąd celtyckie święto [[Beltane]]), zaś w kulturach wschodniej Europy z odpowiadającymi Belowi bóstwami. W wigilię święta gaszono wszystkie ognie i ziemię pokrywał ''duchowy mrok'' - wracał czas [[duch (spirytyzm)|duchów]] i ciemnych sił. Z nadejściem pierwszego dnia lata (1 maja) krzesano ognie na nowo, co symbolizowało powrót królestwa Słońca.
 
== Tradycja i obrządki ==
[[Plik:Uppsala plate 1 from NF 30 (1920) - Student song at Slottsbacken on Walpurgis night.jpg|thumb|300px|Tłum, głównie szwedzkich studentów (białe czapki), świętujących WalpurgięWalpurgę pieśniami przed zamkiem w [[Uppsala|Uppsali]] - ''zdjęcie ok.z około 1920 r.roku'']]
 
Przekaz o sabacie czarownic odbywającym się na Brocken jest jednak stosunkowo nowy. Podczas okresu polowań na czarownice (XV – XVII wiek) informacja o górze Brocken pojawiała się bardzo rzadko w zeznaniach, nawet tych podczas najcięższych tortur. PodobnieAnalogicznie rzecz się miała z inną górą o podobnej opinii: [[Blocksberg]] w [[Schwarzwald|Schwartzwaldzie]]. Jej nazwa pojawiła się tylko raz – było to w 1653 roku w [[Kolonia (Niemcy)|Kolonii]], gdzie żebraczka zeznała, że diabeł porwał ją i drogą powietrzną zabrał na Blocksberg<ref name="eow">{{Cytuj książkę | nazwisko =Golden | imię =Richard M. | tytuł = Encyclopedia of Witchcraft. The Western Tradition | data = 2006 | wydawca = ABC-CLIO/Greenwood | miejsce = | isbn = 978-1-57607-243-1 | strony = 1178 }}</ref>. Według zeznań również czas odbywania się sabatów nie był związany z 1 maja,; raczej miały one odbywać się cotygodniowo, głównie w czwartki.
 
Brocken, noc Walpurgi i sabat czarownic zostały po raz pierwszy połączone ze sobą w opublikowanej w 1668 roku książce [[Johannes Prätorius|Johannesa Prätoriusa]] ''Blockes-Berged Verrichtung''. Informacja ta została powtórzona przez [[Gottfried Vogt|Gottfrieda Vogta]] w ''De conventu sagarum ad sua sabbata'' z 1678, jednak do powszechnej świadomości trafiła dopiero dzięki ''[[Faust (dramat)|Faustowi]]'' [[Johann Wolfgang von Goethe|Johanna Wolfganga von Goethego]]<ref name="eow" />.
 
Tradycja ewoluowała - w Niemczech kojarzono noc Walpurgi właśnie z czarownicami, które zbierały się na Hexenplatz (Plac Czarownic), by wyruszać stamtąd na miotłach na orgie urządzane na szczycie [[Brocken]]. Tradycja nakazywała zatem rozpalanie wielkich ognisk, zwłaszcza na wierzchołkach wzniesień, by odstraszać czarownice i duchy. Takie obrządki miały miejsce w wielu miejscach Europy, między innymi w [[Szkocja|Szkocji]], [[Irlandia|Irlandii]], [[Walia|Walii]], [[Szwecja|Szwecji]], [[Czechy|Czechach]], na [[Morawy|Morawach]], w [[Saksonia|Saksonii]], [[Tyrol (region)|Tyrolu]], a także na [[Śląsk]]u, Kaszubach i Mazurach<ref>"Data ta jest charakterystyczna głównie dla Kaszub, Śląska i Warmii (str. 402). Sabaty pierwszomajowe w święto Walpurgii mają lokalizację wyraźnie północną - [[Kaszuby]], [[Warmia]] i południowo-zachodnią - [[Śląsk]]. (str. 406)" [w:] Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. 1997. str. 402-406402–406</ref><ref>"Są te zabawy nocne na pamiątkę schadzek czarownic i czarowników na sławnym Brokanie podobnie, jak u nas na [[Łysa Góra|Łysej Górze]]" [w:] Pamiętnik słowiański, PAN. 1952 t.4. str. 335</ref>.
 
Na festynach nago – najprawdopodobniej dla bezpieczeństwa – skakano przez ognie (najczęściej z drewna dębowego), prowadzono bydło między dwoma ogniskami (to miało uchronić je przed chorobami). Symbolem święta był słup majowy (kształt falliczny symbolizował boga, zaś wianek na górze - boginię), przystrojony wstążkami – białe i czerwone barwy oznaczały przejście ze stanu dziewictwa w kobiecość (Bogini-Matka). Innym obyczajem była "naprawa granic" – czyli obchodzenie gospodarstw połączone z naprawą ogrodzeń, oraz czyszczenie kominków i palenisk w przeddzień święta, aby móc w porządku przyjąć ogień rozpalany następnego dnia. Wierzono, że w tę jedyną noc, poza [[upiór|upiorami]], można było też spotkać [[Krasnoludek|skrzaty]], [[chochlik]]i, [[gnom]]y i [[rusałka|rusałki]], a jeśli ktoś spotkał takie stworzenie, to miał szansę otrzymać od niego dar nadzwyczajnej mądrości albo odwagi.