Operacja Danny: Różnice pomiędzy wersjami

'''Operacja Danny''' ([[język hebrajski|hebr.]] מבצע דני, ''Mivtza Dani'') – [[izrael]]ska [[operacja wojskowa]] przeprowadzona podczas [[I wojna izraelsko-arabska 1948-1949|I wojny izraelsko-arabskiej]] w dniach 10-18 lipca 1948 roku przeciwko [[Transjordania|jordańskiej]] armii i [[Arabowie|arabskim]] [[milicja|milicjom]]. Operacja była prowadzona na wschód od [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiwu]], z przedłużeniem działań operacyjnych w kierunku strategicznego wzgórza [[Latrun]], na którym pozycje zajęli jordańscy żołnierze z [[Legion Arabski|Legionu Arabskiego]] blokując [[Żydzi|żydowską]] komunikację z [[Jerozolima|Jerozolimą]]. Celem operacji było utworzenie korytarza komunikacyjnego i wznowienie [[konwoje do Jerozolimy (1947-1948)|konwojów do Jerozolimy]]. Izraelczycy ponieśli częściowe zwycięstwo, osiągając wszystkie założone cele z wyjątkiem zdobycia Latrun.

W maju 1948 roku w [[Palestyna|Palestynie]] rozpoczęła się [[I wojna izraelsko-arabska 1948-1949|I wojna izraelsko-arabska]], która była kontynuacją [[Wojnawojna domowa w Mandacie Palestyny|Wojnywojny domowej w Mandacie Palestyny]] (1947-1948). W przeciwieństwie do wojny domowej, była to typowa wojna o charakterze konwencjonalnym, w którym zaangażowało się szereg państw [[Arabowie|arabskich]]. Na froncie centralnym większość najcięższych walk toczyła się wokół strategicznego wzgórza Latrun, które było położone w [[dolina Ajalon|Dolinie Ajalon]], na pograniczu [[Szefela|Szefeli]] i [[wyżyna Judejska|górWyżyny JudeiJudejskiej]]. Wznosi się ono nad strategiczną drogą łączącą Jerozolimę z nadmorską [[równina Szaron|równiną Szaron]]. Dodatkowo przebiega tędy druga strategicznie ważna droga, łącząca [[Strefa Gazy|Strefę Gazy]] z [[Ramallah]] w [[Samaria (kraina)|Samarii]]. Wzgórze Latrun jest położone w odległości 15 [[kilometr]]ówkilometrów na zachód od Jerozolimy i 14 km na południowy wschód od [[Ramla (Izrael)|Ramli]]. Strategiczne znaczenie tego miejsca była bardzo dobrze znane już od [[Starożytność|Starożytności]]. Rozumiejąc, że ten kto kontroluje wzgórze Latrun, kontroluje również komunikację z Jerozolimą, od pierwszych dni Wojny domowej w Mandacie Palestyny Arabowie skoncentrowali większość swoich wysiłków na zablokowaniu żydowskiej komunikacji z Jerozolimą. Na samym początku I wojny izraelsko-arabskiej, w dniu 15 maja do dawnego Mandatu Palestyny wkroczył jordański Legion Arabski. Jego 4 Regiment dowodzony przez [[Habis al-Majali]] zajął 18 maja rejon Latrun. W ten sposób żydowska komunikacja z Jerozolimą została całkowicie przerwana<ref>{{cytuj książkę | autor = Benny Morris | tytuł = 1948. A History of the First Arab-Israeli War | wydawca = Yale University Press | miejsce = New Haven | rok = 2008 | strony = 211-219 | isbn = 978-0-300-12696-9}}</ref>. Sytuacja społeczności żydowskiej w Jerozolimie stała się bardzo ciężka. Zapasy żywności, lekarstw, wody, a także uzbrojenia i amunicji, zaczęły gwałtownie maleć. W obawie, że bez dostaw zaopatrzenia Jerozolima upadnie, siły żydowskie przeprowadziły w dniach 24-25 maja [[Operacjaoperacja Bin Nun Alef|Operacjęoperację ''Bin Nun Alef'']], następnie w dniach 30-31 maja [[Operacjaoperacja Bin Nun Bet|Operacjęoperację ''Bin Nun Bet'']], w dniach 8-9 czerwca [[Operacjaoperacja Joram|Operacjęoperację ''Joram'']]. Wszystkie zakończyły się taktyczną i strategiczną klęską Izraelczyków. Jedynym sukcesem było otworzenie [[Droga Birmańska (Izrael)|Drogi Birmańskiej]], którą dostarczano zaopatrzenie do Jerozolimy<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.e-mago.co.il/Editor/history-38.htm | tytuł = Człowiek który odkrył Drogę Birmańską | data dostępu = 2011-05-20 | autor = Eli Eshed | opublikowany = 2005-05-28 | praca = E-mago | data = | język = he}}</ref>.

W okresie od 11 czerwca do 8 lipca 1948 roku w Palestynie obowiązywał [[I wojna izraelsko-arabska 1948-1949#Pierwszy rozejm (11 czerwca - 8 lipca 1948)|pierwszy rozejm]]. Pomimo utrzymania linii frontu, sytuacja Izraelczyków była trudna i niezwykle skomplikowana. Dla izraelskiego dowództwa kwestia utrzymania Jerozolimy była priorytetowym zadaniem. Szefem [[Centralne Dowództwo (Izrael)|Centralnego Dowództwa]] był generał [[Cwi Ajalon]], który bardzo dobrze zdawał sobie sprawę z trudności swego położenia. Najsłabszy odcinek izraelskiej obrony znajdował się właśnie na centralnym froncie. Górzysta Droga Birmańska była trudna do pokonania, a ilość przewożonych towarów była niewystarczająca dla Jerozolimy. Droga była zagrożona infiltracją przeciwnika i atakami arabskich milicji, które posiadały zaplecze w postaci arabskich wiosek i ich mieszkańców. Szczególnie ważne strategiczne miejsca zajmowały miasta [[Lod|Lidda]] i [[Ramla (Izrael)|Ramla]], które były położone przy skrzyżowaniu najważniejszych dróg w centralnej części [[Palestyna|Palestyny]]. Dodatkowo w Lidzie znajdował się główny węzeł kolejowy Palestyny, a na północ od miasta znajdowała się była brytyjska [[baza lotnicza Lidda]]. Dodatkowo, w rejonie Latrun znajdowały się dobrze ufortyfikowane siły Legionu Arabskiego, których ewentualny atak stanowiły bardzo poważne zagrożenie dla całego obszaru obronnego Tel Awiwu. Cwi Ajalon, zdając sobie sprawę z kruchości rozejmu, rozpoczął ze swoim sztabem przygotowywać plan działań na wypadek wznowienia walk.

Przedstawiony plan początkowo nosił nazwę Operacjioperacji ''Larlar'', od pierwszych liter miast, które miały być zajęte: '''L'''idda, '''a'''l-'''R'''amla, '''La'''trun i '''R'''amallah. Później zmieniono jej nazwę na Operacja Danny<ref name="morris">{{cytuj książkę | autor = Benny Morris | tytuł = 1948. A History of the First Arab-Israeli War | wydawca = Yale University Press | miejsce = New Haven | rok = 2008 | strony = 286 | isbn = 978-0-300-12696-9}}</ref>. W pierwszej fazie operacji zakładano zajęcie arabskich wiosek oraz miast [[Lod|Lidda]] i [[Ramla (Izrael)|Ramla]], w których znajdował się największy węzeł kolejowy Palestyny oraz [[baza lotnicza Lidda|port lotniczy Lidda]]. Miejscowa ludność miała zostać wysiedlona, aby w ten sposób pozbawić arabskie milicje zaplecza. Miasto Ramla było jedną z największych przeszkód blokujących swobodę komunikacji żydowskiej w tym rejonie. Arabskie milicje działające z Liddy i Ramli wielokrotnie zadały ciężkie straty siłom żydowskim. Stąd zajęcie tych miast wydawało się niezbędnym krokiem do osiągnięcia zamierzonych celów operacji. W drugiej fazie zakładano zajęcie fortu Latrun i kontynuowanie natarcia w kierunku na Ramallah, aby w ten sposób wyprzeć siły Legionu Arabskiego z okolic Jerozolimy. Do przeprowadzenia tej operacji wyznaczono część sił z pięciu brygad, liczące ogółem 6 tys. żołnierzy<ref>{{cytuj książkę | autor = Benny Morris | tytuł = 1948. A History of the First Arab-Israeli War | wydawca = Yale University Press | miejsce = New Haven | rok = 2008 | strony = 293 | isbn = 978-0-300-12696-9}}</ref>.

Zawieszenie broni zostało zerwane 8 lipca 1948 roku przez [[Egipt|Egipcjan]], którzy zajęli kilka ważnych strategicznie punktów na [[pustynia Negew|pustyni Negew]]. W odpowiedzi izraelskie dowództwo wydało rozkaz do rozpoczęcia Operacjioperacji ''Danny''.

Rejonu miast Lidda i Ramla broniły siły [[Arabska Armia Wyzwoleńcza|Arabskiej Armii Wyzwoleńczej]], liczące około 1 0001000 arabskich ochotników. Arabski Komitet Narodowy już przed wybuchem wojny nabył broń, prowadził szkolenia ochotników, rekwirował pojazdy i organizował usługi medyczne w obu miastach. Wielkość sił arabskich milicji działających na tym obszarze ocenia się na około 1 tys. ochotników, którzy byli uzbrojeni w [[karabin]]y, [[pistolet maszynowy|pistolety maszynowe]], 15 [[karabin maszynowy|karabinów maszynowych]], 5 [[ciężki karabin maszynowy|ciężkich karabinów maszynowych]], 25 [[armata przeciwpancerna|armat przeciwpancernych]], oraz dwa lub trzy [[samochód pancerny|samochody pancerne]] uzbrojone w karabiny maszynowe<ref name="kadish">{{cytuj stronę | url = http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-11881944_ITM | tytuł = Myths and historiography of the 1948 Palestine War revisited: the case of Lydda | data dostępu = 2011-09-04 | autor = Alon Kadish, Avraham Sela | opublikowany = 2005-09-22 | praca = Access my Library | data = | język = en|archiwum=https://archive.is/cHOt|zarchiwizowano=2012-07-19}}</ref>. Dodatkowo w Liddzie znajdowało się 125 jordańskich żołnierzy z 5 Kompanii Piechoty, a całością obrony dowodził emerytowany sierżant z Legionu Arabskiego. Arabski oficer został mianowany wojskowym gubernatorem obu miast<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.palestine-studies.org/enakba/Memoirs/Munayyer,%20The%20Fall%20of%20Lydda.pdf | tytuł = The Fall of Lydda | data dostępu = 2011-09-04 | autor = Walid Khalidi | opublikowany = | praca = Palestine Studies | data = | język = en}}</ref>.

Operacja rozpoczęła się w nocy z 9 na 10 lipca 1948 od nalotu [[Siły Powietrzne Izraela|izraelskich samolotów]] na miasta Lidda i Ramla. Bombardowanie było obliczone na wywołanie paniki wśród ludności cywilnej i obniżenie moralówmorale obrońców. Równocześnie Brygada Kiryati ostrzelała pozycje jordańskie w rejonie miasta al-Ramla i przeprowadziła kilka drobnych działań dywersyjnych, obliczonych na odciągnięcie uwagi od głównego celu operacji.

Po zajęciu Liddy i al-Ramli, dowództwo izraelskie miało płynnie przejść do realizacji drugiej fazy Operacjioperacji ''Danny''. Wszystkie oddziały znajdowały się na pozycjach wyjściowych i oczekiwały na rozkazy, aby móc kontynuować natarcie w kierunku Ramallah. Po przeciwnej stronie znajdował się Legion Arabski, którego zapasy amunicji znajdowały się na wyczerpaniu. John Bagot Glubb informował króla Abdullaha, że w przypadku kontynuowania żydowskiego natarcia, jedynym rozwiązaniem będzie rozpocząć wycofywanie wojsk za linię rzeki [[Jordan (rzeka)|Jordan]]. W przeciwnym razie, kolejne jednostki będą wyczerpywać amunicję i pod naporem wojsk żydowskich będą ulegać zniszczeniu. W obliczu całkowitej klęski czyniono rozpaczliwe próby pozyskania amunicji. [[Syria]], [[Irak]] i [[Egipt]] zobowiązały się dostarczyć pewne ilości uzupełnień, jednak z powodów logistycznych wymagało to czasu. Równocześnie jordańscy dyplomaci usiłowali wymóc na Wielkiej Brytanii dostarczenie zaopatrzenia Legionowi Arabskiemu, jednak Brytyjczycy byli nieugięci i utrzymali embargo na dostawy broni na Bliski Wschód<ref name="zaopatrzen"/>.

Sytuacja po stronie żydowskiej uległa jednak mocnej zmianie. Na froncie południowym trwała [[Operacja An-Far]] (9-15 lipca), która przekształciła się w ciężkie walki obronne toczone przez [[Brygada Givati|Brygadę Givati]]. Załamanie się linii obronnych na południu wiązałoby się z koniecznością natychmiastowego przerzucenia posiłków. Izraelczycy praktycznie nie dysponowali żadnymi rezerwami, a więc decyzja taka wiązałaby się z koniecznością uszczuplenia sił na froncie centralnym. Oznaczałoby to postawienie dużego znaku zapytania nad dalszą możliwością kontynuowania Operacji Danny. I tak tutejsze siły zostały mocno zmniejszone przez wycofanie z linii walki 8 Brygady Pancernej. W trakcie dotychczasowych walk większość czołgów 82 Batalionu doznała różnych usterek technicznych, których naprawa miała zająć około tygodnia czasu. Podjęto więc decyzję, że 89 Batalion zmechanizowany Mosze Dajana zostanie przegrupowany na front południowy. Dodatkowym poważnym problemem było pojawienie się bardzo dużego zagrożenia dla bezpieczeństwa [[Droga Birmańska (Izrael)|Drogi Birmańskiej]], będącej jedyną linią komunikacyjną łączącą Jerozolimę z pozostałą częścią kraju. Na południe od tej strategicznej drogi znajdowała się arabska wioska [[Artuf]], w której rejonie niespodziewanie pojawiła się egipska kompania ciężkiej artylerii chroniona przez ochotników z [[Bracia Muzułmańscy|Bractwa Muzułmańskiego]]. Dodatkowo Jordańczycy skierowali w ten obszar 135 swoich żołnierzy z 12 kompanii, wcześniej operującej w rejonie [[Hebron]]u. Wielkość tych sił stanowiła realne zagrożenie dla Drogi Birmańskiej, i izraelskie dowództwo musiało przegrupować Brygadę Harel. Poza ochroną Drogi Birmańskiej postawiono jej zadania poszerzenia korytarza komunikacyjnego poprzez zajęcie i wysiedlenie wiosek arabskich położonych na południe od drogi. Wszystkie te działania odciągały w czasie rozpoczęcie drugiej fazy Operacji Danny. Przy tym wszystkim izraelskie dowództwo nie posiadało żadnych wywiadowczych informacji o rzeczywistej sytuacji Legionu Arabskiego – o dyslokacji jednostek, problemach z zaopatrzeniem i trudnej sytuacji dowództwa. Wojska jordańskie przez cały czas spostrzegano jako silnego i niezwykle niebezpiecznego przeciwnika. Dawid Ben Gurion zdawał sobie przy tym sprawę, że nieuchronnie zbliża się czas narzucenia przez Radę Bezpieczeństwa ONZ kolejnego zawieszenia broni, a więc, jeśli chciano znaleźć jakieś rozstrzygnięcia, należało jak najszybciej rozpocząć działania operacyjne. Zmieniono więc cele postawione przed drugą fazą Operacji Danny, rezygnując z ofensywy na Ramallah i wyrzucenia wojsk jordańskich z Palestyny. Jigal Allon otrzymał rozkaz zdobycia fortu Latrun i sąsiedniej strategicznie położonej wioski [[Imwas]], a następnie udrożnienia tradycyjnej drogi komunikacyjnej do Jerozolimy. W tym celu rozpoczęła się dyslokacja oddziałów. Na własnych pozycjach pozostała Brygada Alexandronii, broniąca północnej flanki na styku z wojskami irackimi i jordańskimi. Irakijczycy jednak nie angażowali się w walki, ograniczając swoje działania jedynie do sporadycznego ostrzału artyleryjskiego. Jednak sama obecność dużego zgrupowania wojsk irackich wymuszała na izraelskim dowództwie utrzymywanie linii obronnych rozciągających się od moszawu [[Kfar Sirkin]] po górę [[góra Karmel|Karmel]] na północy. Brygada Harel przesunęła swoje kompanie w rejon zalesionych wzgórz położonych wokół Drogi Birmańskiej. Otrzymała ona także wzmocnienie w postaci jednego batalionu z [[Brygada Pancerna Etzioni„Ecjoni”|Brygady Etzioni„Ecjoni”]]. Główne natarcie na Latrun miały wykonać bataliony Brygady Kiryati i Brygady Jiftach.

Wykorzystując chwilową przerwę w walkach, żołnierze żydowskiej organizacji paramilitarnej [[Irgun Cwai Leumi|Irgun]] zaatakowali 14 lipca położoną na południowy zachód od Jerozolimy arabską wioskę [[al-Malha]]. Starcie przerodziło się w zaciętą walkę, w którą zaangażowano żołnierzy [[Palmach]], wchodzących w skład Brygady Etzioni„Ecjoni”. Po ciężkich walkach wioska została zdobyta 15 lipca, jednak starcia w tym rejonie trwały jeszcze przez następny dzień. Mieszkańcy al-Malhy uciekli do pobliskiego miasta [[Betlejem]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.palestineremembered.com/Jerusalem/al-Maliha/index.html | tytuł = Welcome To al-Maliha | data dostępu = 2011-12-24 | autor = | opublikowany = | praca = Palestine Remembered| data = | język = en}}</ref>. Działania te nie zmyliły jednak Jordańczyków. Dowódca wojsk jordańskich, generał John Bagot Glubb uważał, że główny nacisk kolejnej żydowskiej ofensywy będzie skierowany na wioskę [[Beit Sira]], na kierunku natarcia na Ramallah. Dlatego John Bagot Glubb wycofał z obszaru Latrun dwie kompanie 2 Batalionu (zajęły pozycje przy Beit Sira) oraz 5 samodzielną kompanię piechoty (zajęła pozycje na Wzgórzu Radarowym). Poza tym, na linii [[Biddu]] – [[Nabi Samwil]] pozycje zajmował 5 Batalion. Wzgórza na północ od [[Szaar HaGai]] zajmował 4 Batalion, natomiast obszaru samego fortu Latrun bronił 2 Batalion. W odwodzie znajdowała się jedna kompania z 1 Batalionu. Izraelczycy przygotowali plan swojego natarcia w zupełnej nieświadomości dyslokacji sił jordańskich, co zostało okupione wysokimi stratami. Jigal Allon podzielił swoje siły na dwa zgrupowania, które miały wykonać natarcia podczas dwóch kolejnych nocy. W pierwszej nocy Brygada Harel miała przeprowadzić dywersyjny atak na Wzgórze Radarowe. Natomiast Brygada Jiftach miała zająć wioskę [[Barfilija]]. Uderzenia te były obliczone na odwrócenie uwagi jordańskiego dowództwa od głównego celu natarcia. Pozostający w odwodzie 4 Batalion Brygady Harel miał utrzymać linię obronną [[al-Tira (Ramla)|al-Tira]] – [[Ben Szemen]] – [[Jimzu]] – [[al-Qubab]] – [[Khulda]]. W drugiej nocy Brygada Harel miała zaatakować fort Latrun od wschodu, natomiast Brygada Jiftach zająć wioskę Beit Sira. Batalion rezerwowy miał w kluczowym momencie bitwy wejść na pole walki i zająć wioskę [[Salbit]], w celu zamknięcia okrążenia pozycji jordańskich w Latrun<ref>{{cytuj książkę | autor = Michał Jadwiszczok | tytuł = Pierwsza wojna izraelsko-arabska 1948 roku i jej wpływ na formowanie się Izraelskich Sił Obronnych | url = https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/693/1/Jadwiszczok_PhD.pdf | wydawca = Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | miejsce = Poznań | rok = 2010 | strony = 217-218 | język = pl| data dostępu = 2011-12-24}}</ref>.

{{Przypisy|2}}