Duma Państwowa (Imperium Rosyjskie): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{inne znaczenia| '''izby parlamentu Imperium Rosyjskiego'''|[[Duma|inne znaczenia tego słowa]]}}
 
[[Plik:Зал заседаний государственной думы 1906-1917.jpg|thumb|300px|Sala posiedzeń Dumy 1906-19171906–1917 w [[Pałac Taurydzki|Pałacu Taurydzkim]]. Widok prezydium.]]
 
'''Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego''', ([[język rosyjski|ros.]] ''Государственная дума Российской империи'') – izba niższa [[parlament]]u<ref>Izbą wyższą była [[Rada Państwa Imperium Rosyjskiego|Rada Państwa]].</ref> [[Imperium Rosyjskie]]go w latach 1906-19171906–1917. Izbą wyższą była [[Rada Państwa Imperium Rosyjskiego|Rada Państwa]].
 
== Geneza, historia ==
Linia 9:
 
[[Plik:Opening of Duma.jpg|thumb|300px|[[Orędzie|Mowa tronowa]] [[Mikołaj II Romanow|Mikołaja II]] przy otwarciu I Dumy w 1906. [[Pałac Zimowy]], [[Petersburg|Sankt Petersburg]].]]
'''Pierwsza Duma''' zebrała się w kwietniu 1906. W skład pierwszej Dumy wchodziło 478 posłów, w tym 54 posłów polskich (36 posłów z guberni [[Królestwo KongresowePolskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]], w tym 34, którzy utworzyli [[Koło Polskie w Dumie|Koło Polskie]] i 19 posłów z [[Koło Kresowe|Koła Kresowego]]). Stosunkowo wolne wybory wprowadziły do niej wielu
posłów o poglądach socjalistycznych i liberalnych, którzy domagali się dalszych reform, m. in. prawa do mianowania ministrów. W izbie dominowała liberalna [[Partia Konstytucyjno-Demokratyczna]] która zdobyła 179 mandatów (37.4%).<ref name="rpipes">[[Richard Pipes]] ''Rewolucja rosyjska'' Warszawa 1994, ISBN 83-01-11521-1 </ref> Duma została rozwiązana przez cesarza zaledwie 10 tygodni po rozpoczęciu funkcjonowania.
 
'''Druga Duma''', zebrana 5 marca 1907, była jeszcze bardziej radykalna również trwała krótko. Druga Duma liczyła 518 posłów, w tym 46 posłów polskich (35 posłów z [[Królestwo KongresowePolskie (kongresowe)|Królestwa]] i 11 posłów z Koła Kresowego).
 
Wybory do '''Trzeciej Dumy''' odbyły się przy zmienionej [[Ordynacja wyborcza|ordynacji wyborczej]], ograniczającej poprzez [[system kurialny]] reprezentację robotników, chłopów i nierosyjskich narodowości Imperium; umożliwiły one większą reprezentację warstw społeczeństwa przychylnych absolutyzmowi monarchy. Dopiero ta Trzecia Duma, dużo bardziej konserwatywna od poprzednich, przetrwała pełną kadencję, od 1907 do 1912. W jej skład weszło 12 posłów z Królestwa Polskiego i 6 z [[Ziemie zabrane|ziem zabranych]].
 
'''Czwarta Duma''', w latach 1912-19171912–1917, była właściwie tylko klubem dyskusyjnym i oferowała bardzo ograniczoną krytykę rządów cesarza. W jej skład weszło 9 posłów z Królestwa Polskiego i 4 z ziem zabranych. W czasie [[Rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej]] Duma wyłoniła tzw. [[Komitet Tymczasowy Dumy]], który w porozumieniu z [[Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich|Radą Delegatów Robotniczych i Żołnierskich]] w [[Petersburg|Piotrogrodzie]] powołał 15 marca 1917 [[Rząd Tymczasowy (Rosja)Rosji|Rząd Tymczasowy]]. Od marca 1917 Duma nie zebrała się ani razu, choć regularnie zbierał się Komitet Tymczasowy Dumy. 8 października 1917 Duma została rozwiązana przez Rząd Tymczasowy w związku z ogłoszeniem Rosji [[republika|republiką]] i przygotowaniem do wyborów [[Konstytuanta|Zgromadzenia Konstytucyjnego (Konstytuanty)]] Rosji.
 
Miejscem obrad Dumy był [[Pałac Taurydzki]] w [[Petersburg|Sankt Petersburgu]].
Linia 23:
 
== Przewodniczący Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego ==
* I Duma: [[Sergiej Muromcew]] ([[Partia Konstytucyjno-Demokratyczna (Rosja)|kadeci]]) 1906
* II Duma: [[Fiodor Aleksandrowicz Gołowin|Fiodor Gołowin]] (kadeci) 1907
* III Duma: [[Nikołaj Chomiakow]] ([[oktiabryści]]) 1907-19101907–1910
* III Duma: [[Aleksandr Guczkow]] (oktiabryści) 1910–1911
* III Duma: [[Michaił Rodzianko]] (oktiabryści) 1911–1912
Linia 39:
* [[Roman Dmowski]] – poseł z Warszawy 1907–1909
* [[Władysław Grabski]] – poseł ziemi warszawskiej 1906–1912
* [[Jan Harusewicz]] – poseł z ziemi łomżyńskiej do I, II, III i IV Dumy (1906-19171906–1917), w IV Dumie przewodniczący [[Koło Polskie w Dumie|Koła Polskiego w Dumie]]
* [[Władysław Jabłonowski (pisarz)|Władysław Jabłonowski]] – poseł z Warszawy 1909–1912
* [[Wiktor Jaroński]] – poseł ziemi kieleckiej 1906–1917 (zobacz też: [[deklaracja Wiktora Jarońskiego]])
Linia 52:
== Bibliografia ==
* [[Richard Pipes]] ''Rewolucja rosyjska'' Warszawa 1994, ISBN 83-01-11521-1
* [[Czesław Brzoza]], Kamil Stepan ''Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906-19171906–1917, Słownik biograficzny,'' [[Wydawnictwo Sejmowe]], [[Warszawa]], [[2001]], ISBN 83-7059-506-5
 
== Linki zewnętrzne ==