Czosnek pospolity: Różnice pomiędzy wersjami

Czosnek pospolity dzielony jest na grupy [[kultywar|odmian uprawnych]] w oparciu o charakterystyki morfologiczno-fizjologiczne dobrze weryfikowane testami [[biochemia|biochemicznymi]]. Problem z identyfikacją kultywarów występuje na obszarach skąd czosnek pochodzi (centralna Azja i [[Kaukaz (łańcuch górski)|Kaukaz]]), gdzie zmienność morfologiczna jest minimalna<ref name=prota>{{cytuj stronę |url=http://database.prota.org/PROTAhtml/Allium%20sativum_En.htm |rok=2004 |tytuł=Allium sativum L. | autor = Messiaen, C.-M. & Rouamba, A. |opublikowany=Grubben, G.J.H. & Denton, O.A. (Editors). PROTA 2: Vegetables/Légumes. [CD-Rom]. PROTA, Wageningen, Netherlands. | data dostępu=7 lutego 2008|język=en}}</ref>. Na bazie różnic cech morfologicznych, [[fizjologia roślin|fizjologicznych]], biochemicznych, [[filogeneza|filogenetycznych]] i [[genetyka|genetycznych]] gatunek (w szerokim ujęciu) podzielony został na 4 grupy odmian: grupę Sativum, Ophioscorodon, Longicuspis i subtropikalną (Subtropical)<ref>Maass, H. & Klaas, M., 1995. Intraspecific differentiation of garlic (Allium sativum L.) by isozyme and RAPD markers. Theoretical and Applied Genetics 91: 89-97.</ref>. W sumie znanych jest około 600 odmian uprawnych<ref name=polonian>{{cytuj stronę |url=http://web.archive.org/web/20080304124908/http://www.polonianecho.com/Dec2006/czosnek.htm |rok=2004 |tytuł=O czosnku jesienną porą |autor=Chris M.Klimiuk |opublikowany=Polonian Echo | data dostępu=8 lutego 2008 |język=pl}}</ref>. Grupa Longicuspis zawierająca odmiany wytwarzające nasiona i uprawiane w Azji Środkowej uważana jest za pierwotną i wyjściową dla pozostałych. Grupa Sativum jest bardzo zróżnicowana i często dzielona na dalszych 5 podgrup. W wąskim ujęciu systematycznym tylko ona uważana jest za czosnek pospolity ''sensu stricto'' (''Allium sativum s.str.''), w szerszym opisywana bywa jako odmiana ''A. sativum var. sativum''. Grupa Ophioscorodon obejmuje odmiany opisywane często jako odrębny gatunek -– [[czosnek rokambuł]], zwany też wężowym (''Allium ophioscorodon'' G. Don)<ref>{{cytuj książkę|imię=Zbigniew| nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |imię3=Adam |nazwisko3=Zając |imię4=Maria |nazwisko4=Zając |rok=2002 |tytuł=Vascular plants of Poland -– a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski |wydawca=IB PAN |isbn = 83-85444-83-1

}}</ref>, ew. wymieniane jako odmiana -– ''A. sativum var. ophioscorodon'' (Link) Döll. Rośliny te uprawiane są głównie w Europie Wschodniej. Grupa subtropikalna obejmuje liczne odmiany uprawiane w [[strefa międzyzwrotnikowa|strefie międzyzwrotnikowej]]<ref name=prota/>.

Odmiany niestrzałkujące dzielą się na górskie i nizinne. Górskie mają rozłożysty pokrój i szerokie blaszki liściowe, nizinne są wzniesione, mają wąskie liście z silnym nalotem woskowym<ref name=hobby>{{cytuj książkę |nazwisko= |imię= |tytuł=Działka moje hobby |rok=1977 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa}}</ref>. Podział na odmiany [[Rośliny ozime|ozime i]] [[rośliny jare|jare]] jest bardzo umowny, ponieważ w zasadzie każdą odmianę można zahartować<ref name=polonian/>. Ponieważ główki odmian strzałkujących gorzej przechowują się przez zimę -– przeważnie uprawia się jako ozime (sadzone jesienią)<ref name=hobby/> i w naszych warunkach klimatycznych właśnie takie odmiany mają większe znaczenie komercyjne.

:* 'Mega 2' – odmiana wczesna, posiada główkę dużą o masie ok. 100 g z ok. 5 dużymi ząbkami, łuska okrywająca główkę i ząbki biała, wysoka zawartość substancji czynnych, plon wysoki -– od 7-9 t/ha,

Czosnek został udomowiony i zaczął być uprawiany ok. 5 tysięcy lat temu<ref name=ania>{{cytuj stronę |url=http://www.ania.it/aero_trasp/attivita/MANUALE_2005_DEFINITIVO_INGL.pdf |rok=2005 |tytuł=Alimentary products | autor = ANIA Commision |opublikowany= | data dostępu=8 lutego 2008 |język=en}}</ref>. Dużą popularność zyskał już w starożytności. Uprawiali go [[Starożytny Rzym|Rzymianie]], [[Asyria|Asyryjczycy]], [[Starożytni Egipcjanie|Egipcjanie]], [[Grecy]], [[Hebrajczycy]] i [[Arabowie]]<ref name=lutomski>{{cytuj książkę|imię=Jerzy |nazwisko=Lutomski |tytuł=Czosnek znany i nieznany |miejsce=Warszawa |rok=1989 |wydawca=Wydawnictwo Spółdzielcze |strony=5-7 |isbn = 83-209-0721-7}}</ref>. Wymienia go biblijna [[Księga Liczb]]<ref name=rb>{{Cytuj książkę |nazwisko= Włodarczyk|imię= Zofia |tytuł=Rośliny biblijne. Leksykon |wydawca=Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN |miejsce= Kraków|rok=2011 | |isbn= 978-83-89648-98-3}}</ref>. Gdy w Egipcie ok. 1600 r. p.n.e. robotnicy przy budowie [[piramida|piramidy]] nie otrzymali czosnku -– wybuchł bunt. Egipski [[manuskrypt]] z tego czasu zawiera 800 preparatów leczniczych, z których 22 tworzone na bazie czosnku<ref>{{cytuj książkę|imięname=Jerzy |nazwisko=Lutomski |tytuł=Czosnek znany i nieznany |miejsce=Warszawa |rok=1989 |wydawca=Wydawnictwo Spółdzielcze |strony=5-7 |isbn = 83-209-0721-7}}lutomski</ref>. Z ok. 450 roku p.n.e. pochodzi indyjska "pieśń o czosnku", w której opiewany jest on jako środek przedłużający ludzkie życie o setki lat. Żydowski [[Talmud]] zaleca używanie czosnku ponieważ ''"zadowala i rozgrzewa ciało, rozpromienia oblicze, zwiększa ilość spermy i usuwa pasożyty jelit"''<ref name=hlava>{{cytuj książkę |nazwisko=Hlava |imię=B. |nazwisko2=Lánská |imię2=D. |tytuł=Rośliny przyprawowe |rok=1983 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa}}</ref>. Rzymianie wierzyli, że zwiększa sprawność bojową żołnierzy. Wpływ czosnku na sprawność bojową zaobserwowały i zmierzyły wojska amerykańskie (wyliczono wzrost sprawności o 11%) podczas [[Wojna koreańska|wojny koreańskiej]]<ref name=lutomski/>. Dla "podniecenia odwagi" karmiono też czosnkiem koguty przygotowywane do walk<ref name=nehring>{{cytuj książkę| autor=Nehring Edward|tytuł=Cebula, czosnek, pory |miejsce=Warszawa |rok=1939 |wydawca=Księgarnia Rolnicza |strony=64-68}}</ref>. [[Hipokrates]] i [[Galen]] polecali go jako lekarstwo w schorzeniach [[układ pokarmowy|układu pokarmowego]], [[układ oddechowy|oddechowego]], jako środek moczopędny i antytoksyczny. [[Pliniusz Starszy]] skatalogował 61 leków czosnkowych. Zarówno Rzymianie jak i Grecy uprawiali czosnek w specjalnych ogrodach czosnkowych<ref name=lutomski>{{cytuj książkę|imię=Jerzy |nazwisko=Lutomski |tytuł=Czosnek znany i nieznany |miejsce=Warszawa |rok=1989 |wydawca=Wydawnictwo Spółdzielcze |strony=5-7, 32 |isbn = 83-209-0721-7}}</ref>. Starożytni Grecy i [[Słowianie]] uważali, że czosnek chroni przed ukąszeniami [[Żmije właściwe|żmij]] i ich skutkami<ref name=czikow>{{cytuj książkę |nazwisko=Czikow |imię=P. |nazwisko2=Łaptiew |imię2=J. |tytuł=Rośliny lecznicze i bogate w witaminy |rok=1987 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa |isbn = 83-09-00523-7}}</ref>. Na ziemie polskie czosnek trafił w średniowieczu, przywieziony przez [[Tatarzy|Tatarów]] lub kupców<ref name=malachowski/>. W późniejszych wiekach czosnek był uniwersalnym lekiem i pokarmem warstw ubogich (określenie ''zjadacz czosnku'' znaczyło to samo co nędzarz)<ref>{{cytuj książkę|imię=Jerzy |nazwisko=Lutomski |tytuł=Czosnek znany i nieznany |miejsce=Warszawa |rok=1989 |wydawca=Wydawnictwo Spółdzielcze |strony=8-9 |isbn = 83-209-0721-7}}</ref>. W medycynie polskiej wsi czosnek był stosowany głównie przy chorobach układu oddechowego (podawany często z mlekiem, niekiedy z miodem), ale także przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego (szczególnie przy robaczycy), przy chorobach zakaźnych (np. [[Żółtaczka (medycyna)|żółtaczka]], [[Dur brzuszny|tyfus]]), przy bólach zębów i dziąseł, a nawet przy chorobach serca i naczyń, bólach głowy, reumatyzmie itd. Czosnek był stosowany także w weterynarii ludowej (m.in. leczono nim [[zołzy]] i kaszel u koni, a kurom podawano czosnek ze słoniną, aby je uchronić od [[pypeć|pypcia]])<ref name=Paluch>{{Cytuj książkę | nazwisko= Paluch | imię=Adam | inni= | tytuł=Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej | data=1988 | wydawca=Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego | miejsce=Wrocław | isbn=83-229-0254-9 | strony=22-23}}</ref>. Odkrycia naukowe w XX wieku potwierdziły wiele z właściwości leczniczych czosnku i ugruntowały jego pozycję jako rośliny leczniczej i przyprawowej.

; Działanie: Główną substancją aktywną jest [[alliina]], która przez [[enzymy|enzym]] [[alliinaza|alliinazę]] rozkładana jest za pośrednictwem produktu niestabilnego do [[allicyna|allicyny]] (w materiałach przetworzonych jest to często główny składnik). Kolejne metabolity to [[ajoen]]y będące m.in. [[inhibitor]]ami agregacji [[trombocyt|płytek krwi]] (wydłużają czas krwawienia, działają przeciwzakrzepowo)<ref name=wyk/>. Czosnek zwiększa wydzielanie [[sok żołądkowy|soku żołądkowego]], chroniąc równocześnie przed [[zgaga|zgagą]]<ref name=kathi>{{cytuj książkę |nazwisko=Keville |imię=Kathi |tytuł=Zielona apteka |rok=2002 |wydawca=Świat Książki |miejsce=Warszawa |isbn = 83-7311-386-X}}</ref>, działa żółciopędnie i przeciwskurczowo, wpływa korzystnie na drogi oddechowe, reguluje florę bakteryjną i sprzyja lepszemu ukrwieniu naczyń wieńcowych<ref name=hlava/>. Działa jak łagodny [[antybiotyki|antybiotyk]] – ma właściwości przeciwbakteryjne, antygrzybicze i przeciwrobacze<ref name=kathi/>. Najbardziej wrażliwe na olejek czosnkowy są szczepy bakterii beztlenowych z rodzaju ''[[Bacteroides]], [[Prevotella]], [[Fusobacterium]]'' i ''[[Actinomyces]]''<ref name=kedzia/>. Działa także na [[paciorkowce]] ''Streptococcus'', poza tym [[gronkowce]] ''Staphylococcus'', [[Mycobacterium tuberculosis complex|mikobakterie]] wywołujące [[gruźlica człowieka|gruźlicę]] i bakterie [[okrężnica (anatomia)|okrężnicy]]<ref name=malachowski/>. Najmniejszą wrażliwość na olejek wykazują szczepy z rodzaju ''[[Veillonella]]'' i ''[[Porphyromonas]]''. Olejek eteryczny występujący w czosnku działa skutecznie w niskich stężeniach na bakterie beztlenowe uczestniczące w zakażeniach jamy ustnej i górnych dróg oddechowych<ref name=kedzia>Anna Kędzia, 2000, Postępy Fitoterapii – (1/2000);Działanie olejku czosnkowego na bakterie beztlenowe wyodrębnione z jamy ustnej i górnych dróg oddechowych.</ref>. Zwalcza [[zakażenie|infekcje]] dróg moczowych. Aktywność przeciwgrzybiczą przypisuje się zdolności hamowania syntezy [[lipidy|lipidów]] w [[grzybnia|grzybni]]<ref name=wyk/>. Ekstrakt z czosnku zalecany jest jako dodatek do past do zębów lub płynów do płukania jamy ustnej<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18007101?dopt=Abstract |rok=2007 |tytuł=''Inhibitory activity of garlic (Allium sativum) extract on multidrug-resistant Streptococcus mutans'' |nazwisko=Fani |imię=MM. |nazwisko2=Kohanteb |imię2=J. |nazwisko3=Dayaghi |imię3=M. |opublikowany=J Indian Soc Pedod Prev Dent. 2007 Oct-Dec;25(4):164-8.| data dostępu=7 lutego 2008 |język=en}}</ref>. Czosnek działa profilaktycznie i leczniczo także przy zatruciach [[ołów|ołowiem]]<ref name=korczikow/>. Stosowany zewnętrznie do [[lewatywa|lewatywy]] w leczeniu [[owsica|owsicy]] i [[irygacja (medycyna)|irygacji]] przy [[rzęsistek pochwowy|rzęsistkowym]] zapaleniu [[Pochwa człowieka|pochwy]]. Świeży sok hamuje także rozwój wirusów [[grypa|grypy]]. Działa napotnie, obniża [[gorączka|gorączkę]] i [[ciśnienie tętnicze|ciśnienie krwi]]. Redukuje [[zapalenie|zapalenia]]. Jest [[przeciwutleniacze]]m chroniącym [[wątroba|wątrobę]]. Obniża poziom [[prostaglandyny]] PG2 zmniejszając ból w czasie [[Menstruacja|miesiączki]]. Opisywany także jako środek przeciwmiażdżycowy, obniżający poziom [[cholesterol]]u we krwi<ref name=kathi/><ref name=zielnik>{{cytuj książkę |nazwisko=Kiljańska |imię=I. |nazwisko2=Mojkowska |imię2=H. |tytuł=Zielnik polski |rok=1988 |wydawca=Wydawnictwo Interpress |miejsce=Warszawa |isbn = 83-223-2319-0}}</ref>. Ta ostatnia właściwość dowiedziona została w testach przeprowadzanych na zwierzętach<ref>Sovova M, Sova P. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=15218732&dopt=Abstract Pharmaceutical importance of Allium sativum L. 5. Hypolipemic effects in vitro and in vivo]. Ceska Slov Farm. 2004 May;53(3):117-23.</ref><ref>Durak A, Ozturk HS, Olcay E, Guven C. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=15277094&dopt=Abstract Effects of garlic extract supplementation on blood lipid and antioxidant parameters and atherosclerotic plaque formation process of cholesterol-fed rabbits]. ''J Herb Pharmcother''. 2002;2(2):19-32.</ref>, a także opisywana z badań nad ludźmi<ref>Durak I, Kavutcu M, Aytac B, et al. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=15157944 Effects of garlic extract consumption on blood lipid and oxidant/antioxidant parameters in humans with high blood cholesterol]. ''J Nutr Biochem''. 2004 Jun;15(6):373-7.</ref>, nie została jednak potwierdzona przez kompleksowe badania prowadzone w Stanach Zjednoczonych<ref>[http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/extract/167/4/325 Garlic -– What We Know and What We Don't Know] Retrieved 27 February 2007</ref><ref>[http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/167/4/346 Effect of Raw Garlic vs Commercial Garlic Supplements on Plasma Lipid Concentrations in Adults With Moderate Hypercholesterolemia -– A Randomized Clinical Trial] Retrieved 26 February 2007</ref>. Zakrojone na szeroką skalę badania i przegląd źródeł naukowych nie potwierdzają, ani nie zaprzeczają celowości stosowania czosnku w leczeniu klinicznym [[nadciśnienie tętnicze|nadciśnienia tętniczego]], a ich wyniki są sprzeczne<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20594781 |rok=2010 |tytuł=''Aged garlic extract lowers blood pressure in patients with treated but uncontrolled hypertension: a randomised controlled trial'' | autor = Ried K, Frank OR, Stocks NP |opublikowany=Maturitas. 2010 Oct;67(2):144-50. Epub 2010 Jul 1.| data dostępu=12 stycznia 2012 |język=en}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17918163?dopt=Abstract |rok=2007 |tytuł=''Clinical effectiveness of garlic (Allium sativum)'' | autor = Pittler MH, Ernst E. |opublikowany=Mol Nutr Food Res. 2007 Nov;51(11):1382-5| data dostępu=7 lutego 2008 |język=en}}</ref>. Czosnkowi przypisuje się także działanie antysklerotyczne<ref name=malachowski/>.

[[Plik:Allium sativum - Garlic - 01.jpg|mały|250px|Warkocze czosnku -– popularny sposób przechowywania]]

; Znaczenie w kuchniach świata: Czosnek jest charakterystycznym elementem wielu potraw kuchni basenu [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] i wschodnioazjatyckich. W [[kuchnia arabska|kuchni arabskiej]] ma długą tradycję stosowania przejętą od dawnych Egipcjan (np. w [[Tunezja|Tunezji]] używany jest obficie przy przyrządzaniu potraw [[objabilmerguez]] i [[harissa]]). Jadany jest powszechnie w [[kuchnia francuska|kuchni francuskiej]], gdzie wchodzi np. w skład tzw. [[bouquet garni]] -– głównej przyprawy do [[zupa|zup]], a w [[Prowansja|Prowansji]] stosowany jest do tworzenia popularnej potrawy ludowej -– majonezowego sosu czosnkowego [[ailloli]]. We [[Włochy|Włoszech]] dodawany jest m.in. do [[pizza|pizz]] i [[bruschetta|bruschetty]] (pieczywa czosnkowego). Używany jest także często w [[kuchnia hiszpańska|kuchni hiszpańskiej]] i (w konsekwencji) także w [[kuchnia latynoamerykańska|latynoamerykańskiej]] (np. w meksykańskiej [[Salsa (potrawa)|salsie]] i kreolskiej [[jambalaya]]). W [[kuchnia turecka|kuchni tureckiej]] i bałkańskiej czosnek jest stałym niemal dodatkiem do potraw mięsnych i sosów (np. [[ajwar]], [[lutenica]], [[pindżur]]). Używany jest w [[kuchnia indyjska|kuchni indyjskiej]], [[kuchnia rosyjska|rosyjskiej]] i [[kuchnia kaukaska|kaukaskiej]] (tu stosowane są liczne gatunki czosnku, w tym dziko rosnące, czosnek jest ważnym składnikiem np. [[adżika|adżiki]]). W [[kuchnia angielska|kuchni angielskiej]] dużo czosnku używa się zwłaszcza w [[Kornwalia|Kornwalii]]. W [[kuchnia niemiecka|kuchni niemieckiej]] nie jest popularny ze względu na zapach<ref name=hlava/>. Czosnek jest charakterystycznym składnikiem [[kuchnia tajska|kuchni tajskiej]], [[kuchnia indyjska|indyjskiej]] (np. w wypiekach [[naan]] i [[masala dosa]] oraz sosie [[chutney]]) i [[kuchnia koreańska|koreańskiej]] (np. [[kimchi]], [[bulgogi]], [[samgyeopsal]]). W krajach wschodniej Azji dodawany jest często do potraw smażonych i pieczonych, złożonych poza tym z mięsa, warzyw i jaj. W [[kuchnia chińska|kuchni chińskiej]] młode ząbki czosnku marynuje się w mieszaninie cukru, soli i przypraw. Sporadycznie czosnek stosowany jest w [[kuchnia japońska|kuchni japońskiej]]. W kuchniach środkoweuropejskich, w tym polskiej i regionalnych kuchniach polskich czosnek jest ważnym składnikiem stosowanym przy [[ogórek kiszony|kiszeniu ogórków]], przyrządzaniu [[czosnianka|czosnianki]], [[wodzionka|wodzionki]], przygotowywaniu potraw mięsnych i zup (zwłaszcza [[grochówka|grochówki]] i [[zupa fasolowa|zupy fasolowej]]).

Czosnek poddany był planecie [[Mars]] (podobnie jak [[siarka]] i [[gorczyca]]), dzięki czemu miał mieć moc ochrony przed złymi mocami, zwłaszcza ludzi wędrujących w noce [[przesilenie|przesilenia]]. W [[Europa|Europie]] [[Średniowiecze|średniowiecznej]] wierzono, że czosnek to najlepsza ochrona przed [[czarna magia|czarną magią]] i [[wampir]]ami. Wieszany był nad drzwiami by strzec domostwo przed czarownicami<ref name=biggs>{{cytuj książkę |nazwisko=Biggs |imię=Matthew |nazwisko2=McVicar |imię2=Jekka |nazwisko3=Flowerdew |imię3=Bob |tytuł=Wielka księga warzyw, ziół i owoców |rok=2007 |wydawca=Dom Wydawniczy Bellona |miejsce=Warszawa |isbn=83-11-10578-2}}</ref>. Według tradycji arabskiej, niezwykłe właściwości czosnku wynikać miały stąd, że jego cebulkę (według źródła "ziarno"?) wyniósł na swoim kopycie [[szatan]] wygnany z [[Eden (raj)|raju]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Balicka |imię=B. |nazwisko2=Górnicka-Kaczorowska |imię2=Z. |tytuł=Łaskawe ziele -– mity, symbolika i fakty |rok=2003 |wydawca=Studio Astropsychologii |miejsce=Białystok |isbn = 83-7377-033-X}}</ref>. W [[Czechy|Czechach]] czosnek dodawany był [[bydło|bydłu]] do paszy, by uchronić je od złego, a na Nowy Rok wkładano go psom pod obrożę, aby przez cały kolejny rok dobrze czuwały<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Mowszowicz |imię=Jakub |tytuł=Z dziejów roślin uprawnych |rok=1950 |wydawca=Książka i Wiedza |miejsce=Warszawa}}</ref>. W polskich wsiach czosnek był powszechnie uważany za ziele odpędzające złe duchy i chroniące przed działaniami czarownic<ref name=Paluch/>.

; Wymagania: Czosnek rośnie w różnych warunkach klimatycznych w [[strefa umiarkowana|strefie umiarkowanej]] i [[strefa międzyzwrotnikowa|międzyzwrotnikowej]], sięgając do 50° szerokości geograficznej na obu półkulach<ref name=prota/>. Uprawiany jest jako roślina jednoroczna lub wieloletnia (w klimacie łagodnym), najczęściej jako roślina dwuletnia (zwłaszcza w klimacie chłodniejszym). W tym drugim przypadku sadzony jest jesienią, minimum 6 tygodni przed mrozami (czas potrzebny do rozwoju korzeni). Jest wytrzymały na niskie temperatury, ale cechuje się dużymi wymaganiami glebowymi. Preferuje bogatą, wysoce organiczną, świeżą i ciepłą glebę<ref name=ozarowski/>. Należy unikać gleb ciężkich, gliniastych do uprawy<ref>{{cytuj stronę |url=http://rosliny.wymarzonyogrod.pl/baza-roslin/warzywa/czosnek-pospolity-czosnek-zwyczajny,17_1087/ | tytuł=Czosnek zwyczajny | opublikowany=Murator S.A. | data dostępu=2013-04-24 | autor = Magdalena Michalak | rok=2013 | język=en}}</ref>. Toleruje pH w granicach od 5,5 do 8,5, ale preferuje pH w granicach 6–7,5. Dobrze reaguje na nawożenie obornikiem i nawozami mineralnymi<ref name=ozarowski>{{cytuj książkę|imię=Aleksander|nazwisko=Ożarowski |imię2=Antonina |nazwisko2=Rumińska |imię3=Krystyna |nazwisko3=Suchorska |imię4=Zenon |nazwisko4=Węglarz |tytuł=Leksykon roślin leczniczych |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne| miejsce= Warszawa| rok=1990|id=83-09-01261-6}}</ref>. W glebie nazbyt bogatej w azot czosnek szybko zaczyna pleśnieć<ref name=prota/>. Preferuje miejsca słoneczne, ale radzi sobie również w półcieniu. Unikać należy zarówno nadmiernego przesuszenia jak i podlewania (bulwy gniją przy nadmiarze wody)<ref name=autonazwa1>{{cytuj stronę|url=http://zielnik.herbs2000.com/ziola/czosnek.htm |rok= |tytuł=Czosnek Allium sativum |opublikowany=Zioła -– ziółka -– ziółeczka | data dostępu=22 stycznia 2008|język=pl}}</ref>. W okresach suszy ograniczeniu ulega wzrost cebul. Optymalna wielkość opadów w okresie wzrostu to, w zależności od warunków glebowych, od 25 mm (gleby ciężkie) do 50 mm (gleby piaszczyste) na tydzień<ref name=ontario>{{cytuj stronę |url=http://www.omafra.gov.on.ca/english/crops/facts/97-007.htm |rok=1997 |tytuł=''Garlic production'' |imię=J. |nazwisko=Bodnar |imię2=B. |nazwisko2=Schumacher |imię3=J. |nazwisko3=Uyenaka |opublikowany=Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs, Ontario |data dostępu=7 lutego 2008 |język=en}}</ref>. Największe zapotrzebowanie na wodę wykazuje w maju i czerwcu<ref name=dzienia>{{cytuj książkę |nazwisko=Dzienia |imię=Stanisław |nazwisko2=Piskier |imię2=Tomasz |tytuł=Przewodnik do ćwiczeń z uprawy roli i roślin |rok=1994 |wydawca=Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie |miejsce=Szczecin |isbn =83-86521-45-7}}</ref>. Wrażliwy jest na zanieczyszczenie gleby [[Glin|aluminium]]<ref name=prota/>. Źle rośnie przy braku mikroelementów w glebie, a zwłaszcza [[mangan]]u, [[miedź|miedzi]], [[bor]]u i [[cynk]]u.

; Rozmnażanie: Ponieważ czosnek pospolity nie wytwarza nasion -– rozmnaża się poprzez sadzenie cebulek (ząbków) z główki podziemnej lub cebulek powietrznych z kwiatostanu. Cebulki powietrzne rosną wolniej i zwykle potrzebują dwóch lat uprawy do wytworzenia cebuli o odpowiednio dużych rozmiarach. Ząbki używane do sadzenia należy oddzielić od cebuli możliwie późno (przechowywane osobno szybko tracą zdolności do kiełkowania). Cebulki wysadza się wczesną wiosną lub późną jesienią. Sadzi się je spiczastym końcem do góry, na głębokości ok. 4–8 cm, w rozsadzie 7–15 cm (głębokość i rozsada zależna od wielkości cebuli danej odmiany). Sadzone jesienią muszą mieć czas, by ukorzenić się przed nadejściem mrozów (potrzebują na to ok. 6 tygodni). Uważać należy na zbyt wczesne wysadzenie czosnku, ponieważ nadmiernie rozwinięty jest bardziej wrażliwy na niską temperaturę. Tradycją ludową jest wysadzanie czosnku najkrótszego dnia w roku<ref name=polonian/>. Sadzenia wiosenne wykonuje się możliwie wcześnie, optymalnie już w marcu<ref name=hobby/>. Do wysadzania nie należy stosować czosnku importowanego z Chin (powszechnego obecnie w ofercie handlowej), ponieważ nie jest on przystosowany do naszych warunków klimatycznych<ref name=haslo/>.

; Pielęgnowanie: Czosnek wymaga starannej uprawy gleby. Nie należy sadzić czosnku w glebę zeskorupioną. W uprawie polowej przed sadzeniem konieczna jest orka i bronowanie gleby (w uprawie ogrodowej -– przekopanie gleby)<ref name=dzienia/>. Źle znosi konkurencję innych roślin i dlatego jego uprawy należy pielić, zwłaszcza we wcześniejszych okresach rozwoju roślin<ref name=prota/>. Usuwanie zawiązków kwiatostanów zwiększa plony cebul. Podczas podlewania należy unikać zraszania roślin<ref name=hobby/>.

; Zbiór i przechowywanie: Czosnek posadzony jesienią zbiera się w [[lipiec|lipcu]], sadzony wiosną -– w [[sierpień|sierpniu]] lub [[wrzesień|wrześniu]]. Dojrzałość cebul rozpoznać można po żółknięciu łodygi i liści oraz przełamywaniu się liści. Zbioru dokonuje się, gdy około połowa liści zżółknie lub przełamie blaszkę liściową. Przy dłuższym oczekiwaniu na zbiór, łuski okrywające główkę pękają, a ząbki się rozpadają. Po wykopaniu cebul suszy się je w przewiewnym pomieszczeniu lub (przy sprzyjającej pogodzie) na polu. Średni plon wynosi od 5 do 13 t/ha. Znaczny wpływ na plon poza warunkami siedliskowymi i klimatycznymi, ma wielkość ząbków użytych do sadzenia (im większe, tym większy plon)<ref name=malachowski/>. Wysuszone cebule z odmian "miękkołodygowych" przechowuje się zwykle związane w tzw. warkocze. Odmiany "twardołodygowe" wiąże się w pęczki lub trzyma luzem. W warunkach domowych przechowywać czosnek należy w miejscu suchym i przewiewnym, w temperaturze powyżej 18&nbsp;°C. Niższe temperatury lub wilgotne powietrze (np. w kuchni) powodują gnicie, gorzknienie lub mogą zapoczątkować [[kiełkowanie]] cebul. Surowiec komercyjny przechowuje się w temperaturze 0&nbsp;°C. Cebule mogą być przechowywane przez 5-8 miesięcy w zależności od odmiany<ref name=ontario/><ref name=ania/>. Dłużej przechowują się cebule dojrzałe, dobrze wysuszone i osłonięte co najmniej trzema warstwami łusek okrywających<ref name=malachowski/>.

Czosnek jest rośliną generalnie odporną na choroby i szkodniki. W Polsce choroby rzadko powodują straty gospodarcze. Gdy jednak czosnek ulegnie [[zakażenie|infekcji]], to z powodu rozmnażania wegetatywnego choroby łatwo się przenoszą wraz z materiałem siewnym<ref name=mazur>{{cytuj stronę |url=http://www.ho.haslo.pl/article.php?id=1299 |rok=2003 |tytuł=''Choroby czosnku i ich zwalczanie'' |autor=Stanisław Mazur |opublikowany=Hasło Ogrodnicze 9 |data dostępu=2 kwietnia 2008 |język=pl}}</ref>. Czosnek ulega chorobom grzybowym takim jak: zgnilizna podstawy piętki (zglinizna cebuli) -– powodowana przez grzyby z rodzaju ''Fusarium'', [[alternariozy]] – powodowane przez ''Alternaria porri'', [[różowa zgnilizna]] korzeni -– powodowana przez ''Pyrenochaeta terrestris'', [[Zgnilizna korozyjno-destrukcyjna|biała zgnilizna]] – wywoływana przez ''Sclerotium cepivorum'', zielona zgnilizna czosnku -– wywoływana przez grzyby z rodzaju ''Penicillum'' (zwłaszcza ''P. verrucosum var. cyclopium''), zgnilizna szyjki – powodowana przez gatunki z rodzaju ''Botrytis'', rdza -– powodowana przez grzyby z rodzaju ''Puccinia''. Zapadalności na choroby grzybowe sprzyja ciepła i wilgotna pogoda<ref name=mazur/>. Przeciwdziałać chorobom grzybowym można stosując zaprawy grzybobójcze oraz odpowiedni [[płodozmian]] – w miejscach zakażonych nie uprawiać czosnku przez 5–8 lat<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.nasiona-warzyw.pl/cebulachoroby.htm |rok= |tytuł=''Cebula -– choroby i szkodniki'' |opublikowany=Nasiona doskonałe |data dostępu=7 lutego 2008 |język=pl}}</ref>, najlepiej w ogóle nie uprawiać czosnku rok po roku w tym samym miejscu lub po innych warzywach cebulowych<ref name=haslo/>. Poza tym problemem dla młodych roślin mogą być [[ślimaki]], a cebule bywają atakowane też przez [[nicienie]] ''Ditylenchus dipsaci''<ref name=prota/>. Szkodnikiem czosnku sadzonego jesienią jest [[błoniszka czosnkówka]] (''Sillia lurida'' Meig.) z rzędu [[muchówki|muchówek]] (''Diptera''), rodziny [[błoniszkowate|błoniszkowatych]] (''Helomizidae''). Owady dorosłe zimują i wczesną wiosną składają jaja na łodygach czosnku tuż nad ziemią. Larwy drążą chodniki w dół rośliny powodując obumieranie roślin<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Kochman |imię=J. |nazwisko2=Węgorek |imię2=W. |tytuł=Ochrona roślin |rok=1997 |wydawca=Platntpress |miejsce=Kraków |isbn = 83-85982-21-3}}</ref>. Szkody powodują też larwy [[śmietka cebulanka|śmietki cebulanki]] (''Delia antiqua'' Meig.). Wylęgają się z jaj złożonych u podstawy rośliny i wgryzają w cebulę powodując żółknięcie i zamieranie roślin<ref name=biggs/>.