Patrice Lumumba: Różnice pomiędzy wersjami

Lumumba urodziłUrodził się pod nazwiskiem Elias Okit'Asombo<ref>Hagendorens, MGR J (1975). Dictionnaire ɔtɛtɛla-français. Bandundu: Ceeba Publications. s. 275–76.</ref> w rodzinie rolnika Françoisa Tolenga Otetshima i jego żony, Julienne Wamato Lomendja w [[Onalua]] prowincji [[Kasai (prowincja)|Kasai]] na terenie [[Kongo Belgijskie|Konga Belgijskiego]]<ref>Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. s. 76. ISBN 9782748333435.</ref>. Był członkiem grupy etnicznej Tetela. PierwotneJego nazwiskopierwotne Lumumbynazwisko oznaczało "przeklętego dziedzica" i pochodziłapochodziło od słów, okitɔ ("spadkobierca, następca") i asombó ("przeklęci lub zaczarowani ludzie, którzy umierają szybko")<ref>Hagendorens, MGR J (1975). Dictionnaire ɔtɛtɛla-français. Bandundu: Ceeba Publications. s. 309, 371.</ref>. Miał trzech braci (Charles Lokolonga, Émile Kalema i Louis Onema Pene LumumbyLumumba) i jednego brata przyrodniego (Tolenga Jean)<ref>Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. s. 76. ISBN 9782748333435.</ref>. Wychowywany w rodzinie [[katolicyzm|katolickiej]], ukończył szkołę podstawową prowadzoną przez [[protestantyzm|protestantów]], naukę kontynuował w szkole prowadzonej przez misjonarzy. W wieku 14 lat po przejściu rocznego szkolenia urzędniczego z wyróżnieniem rozpoczął pracę urzędnika pocztowego i dziennikarza w Leopoldville (obecnie [[Kinszasa]]) oraz Stanleyville (obecnie [[Kisangani]]) a okazjonalnie sprzedawał piwo. W 1951 roku ożenił się z Pauliną Opangu. W 1955 wstąpił do Belgijskiej Partii Liberalnej, w której pracował w redakcji dystrybuującej literaturę [[liberalizm|liberalną]]. 1956 wydał książkę pt. "Le Congo, terre d’avenir, est-il menace?" w której postulował utworzenie "wspólnoty belgijsko-kongijskiej"{{r|ZAL}}<ref>Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. s. 76. ISBN 9782748333435.</ref>.

Po odbyciu trzytygodniowej podróży po [[Belgia|Belgii]] jeszcze w tym samym roku został aresztowany pod rzekomym zarzutem defraudacji. Jego dwuletni wyrok złagodzono do dwunastu miesięcy, jak się następnie okazało Lumumba oddał jednak powierzone mu fundusze i w rezultacie został on wypuszczony z więzienia. Po zwolnieniu w 1958 współtworzył [[Kongijski Ruch Narodowy]], której to organizacji został następnie przewodniczącym. Celem organizacji było "zjednoczenie i zorganizowanie mas kongijskich w walce o poprawę ich losu, likwidację reżimu kolonialnego i wyzysku człowieka przez człowieka". Ruch nie zaliczałmiał się do ruchucharakteru rewolucyjnego, był onlecz [[pacyfizm|pacyfistyczny]] i niepodległościowy, a swoje założenia opierał na [[Deklaracja Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych|Deklaracji Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych]]. Ruch Narodowy rywalizował z partią ABAKO reprezentującą interesy plemienia Bakongo (czyli ''Stowarzyszenia Bakongo dla zjednoczenia, ekspansji i obrony języka Kikongo'') zorganizowaną przez niedoszłego duchownego [[Joseph Kasavubu|Josepha Kasavubu]]. ABAKO postulowało utworzenie w Kongu federacji, co zostało odrzucone przez LumumbyLumumbę który uważał że doprowadzi to do rozpadu państwa<ref>Kanyarwunga, Jean I N (2006). République démocratique du Congo : Les générations condamnées : Déliquescence d'une société précapitaliste. Paris: Publibook. s. 76. ISBN 9782748333435.</ref>{{r|ZAL}}.

Pod koniec października 1959, jako przywódca organizacji, został aresztowany za podżeganie do antykolonialnych zamieszek w Stanleyville w trakcie których zginęło 30 osób. Został skazany na 69 miesięcy więzienia. Data rozpoczęcia rozprawy a mianowicie 18 stycznia 1960 była również pierwszym dniem konferencji okrągłego stołu w [[Bruksela|Brukseli]] zmierzającej do ustabilizowaniuustabilizowania sytuacji w Kongu Belgijskim. Pomimo że Lumumba przebywał w więzieniu, Ruch Narodowy zwyciężył w wyborach lokalnych z grudnia. Został zwolniony i dopuszczony do udziału w konferencji na skutek presji ze strony delegatów. Konferencja zakończyła w dniusię 27 stycznia zogłoszeniem deklaracjądeklaracji niepodległości Konga, kraj stał się niepodległy 30 czerwca. W maju odbyły się natomiast wybory. któreWygrał wygrałje Ruch Narodowy który tym samym zdobył prawo do utworzenia rządu. 23 czerwca 34-letni Lumumba został pierwszym premierem Konga w historii, prezydentem został natomiast Kasavubu.

Zgodnie z konstytucją, w dniu 24 czerwca nowy rząd uchwalił wotum zaufania i został ratyfikowany przez kongijską Izbę i Senat. Dzień Niepodległości obchodzono w dniu 30 czerwca w ceremonii z udziałem wielu osobistości, w tym belgijskiego króla [[Baldwin I Koburg|Baldwina I Koburga]] i zagranicznej prasy<ref>"Independence Day Speech". Africa Within.</ref>. W swoim przemówieniu król pochwalił mające jego miejscedokonany w okresie [[kolonializm]]u postępypostęp społecznespołeczny i odniósł się do "geniuszu" jego pradziadka [[Leopold II Koburg|Leopolda II Koburga]], odpowiedzialnego za dokonanie w Kongu (ówczesne [[Wolne Państwo Kongo]]) [[ludobójstwo|ludobójstwa]]<ref>Adam Hochschild, King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa, 1999, Mariner Books, ISBN 0-618-00190-5, ISBN 978-0-618-00190-3.</ref>. Prezydent podziękował królowi,. Lumumba z koleijednak skrytykował Belgię i kolonializm<ref>Kamalu, Chukwunyere. The Little African History Book – Black Africa from the Origins of Humanity. s. 115.</ref>, w swoim przemówieniu mówiłpowiedział o cierpieniucierpieniach Kongijczyków pod rządami kolonialnymi i o "niesprawiedliwości, ucisku i wyzysku", jakijakie miałmiały wówczas miejsce. Wspomniał też, że wolność otrzymanouzyskano przedegłównie wszystkim przezdzięki walkęwalce a nie z łaski kolonizatorów{{r|ZAL}}.

W mediach zachodnich został on za to ostro skrytykowany, media afrykańskie nie odnotowały natomiast rzekomego nieprawidłowego charakteru wypowiedzi<ref>A History of the Modern World, Johnson P, Weidenfeld, London, (1991)</ref>. Według jednej z wersji swoje przemówienie Lumumba zakończył okrzykiem, który wykonałskierowanym do króla - "Nie jesteśmy już twoimi małpami", odnosząc się przy tym do rasistowskiego określenia "slur" używanego przez Belgów. Słowa te nie zostały jednak zarejestrowane na nagraniach prasowych ani w jego tekstach pisanych<ref>Ludo De Witte, The Assassination of Lumumba, Trans. by Ann Wright and Renée Fenby, 2002 (Orig. 2001), London; New York: Verso, ISBN 1-85984-410-3.</ref><ref>"Marred: Lumumba's offensive speech in King's presence". London: Guardian Unlimited.</ref>.

Podczas uroczystości zaprzysiężenia jako premiera Lumumba ostro skrytykował politykę kolonialną byłej metropolii, co delegacja belgijska odebrała jako zniewagę majestatu króla Belgów. Ponieważ pierwszy premier [[Demokratyczna Republika Konga|DR Konga]] wyrażał chęć prowadzenia neutralnej i niezależnej od zachodnich mocarstw polityki zagranicznej i ekonomicznej, został odebrany z nieufnością nie tylko w Brukseli ale i w [[Waszyngton]]ie, gdzie jego wizytę zignorowano.

Kilka dni po Kongo zdobyciu niepodległości przez Kongo, Lumumba podjął brzemienną w skutkach decyzję, aby podnieść płace wszystkich pracowników rządowych zaz wyjątkiem wojska. Wiele jednostek armiiwojskowych dowodzonych przez białych dowódców (cała kadra oficerska pozostała biała) sprowokowanych przez Belgów, sprzeciwiło się wobectym tych zamiarówplanom. Bunty wojska szybko rozprzestrzeniły się w całym kraju, co doprowadziło do ogólnego załamania porządku a rozwój szabrownictwa doprowadził do wyjazdu z kraju wielu Europejczyków<ref>Larry Devlin, Chief of Station Congo, 2007, Public Affairs, ISBN 1-58648-405-2</ref>. Wykorzystując zamieszanie najbogatsza prowincja kraju, [[Katanga]] ogłosiła niepodległość 11 lipca 1960 rokuniepodległość, a jej premierem został regionalny przywódca [[Moise Czombe]]. Separatyści uzyskali wsparcie ze strony rządu Belgii i górniczych firm tj. Union Minière<ref>Longman History of Africa, Snellgrove L. and Greenberg K., Longman, London (1973)</ref>. Konflikt doprowadził do interwencji zbrojnej Belgii. Lumumba ostro sprzeciwił się temu i zwrócił się z prośbą o rozwiązanie kryzysu do [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]]. Pomimo przybycia wojsk ONZ konflikt nadal trwał. Lumumba zwrócił się o pomoc do [[Stany Zjednoczone|USA]] wo transporcieprzysłanie wojska dow celu stłumieniastłumenia secesjirebelii. Kiedy otrzymał odmowę, skierował prośbę do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], który odpowiedział pozytywnie i przysłał samoloty transportowe, broń, żywność, materiały medyczne i ciężarówki mające przewozić kongijskich żołnierzy do Katangi. Zdecydowane działania Lumumby zaniepokoiły jego współpracownika i prezydenta Joseph Kasavubu, którzyktóry bylibył zwolennikamizwolennikaiem bardziej umiarkowanego podejścia<ref>Johnson. P, ibid</ref>.

We wrześniu 1960 Lumumba został usuniętypozbawiony z rządustanowiska przez prezydenta Kasavubu. 14 września, wspierany przez Kasavubu, [[pułkownik]] Joseph Mobutu przejął władzę i aresztował swojego poprzednika. Przy pomocy przyjaciół udało się Lumumbie uciec z aresztu domowego jednak został schwytany przez żołnierzy Mobutu na początku grudnia [[1960]] w okolicach [[Port Francqui]] został schwytany przez żołnierzy Mobutu. Następnie był przetrzymywany w więzieniu wojskowym w [[Mbanza-Ngungu|Thysville]]. W styczniu 1961 Lumumba i jego dwaj współpracownicy, Maurice Mpolo i Joseph Okitowas, zostali przewiezieni do [[Likasi|Jadotville]] na terenie [[Katanga (państwo)|Katangi]]. Tam został stracony przez katangijskich żandarmów na rozkaz belgijskich oficerów służących w armii [[Katanga (państwo)|Katangi]]. Ciało zostało poćwiartowane, a resztki spalone i rozpuszczone w kwasie. W roku 1966 Mobutu ogłosił goLumumbę bohaterem narodowym.