Szerokość geograficzna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
:l) Znacznik: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) |
m Wycofano edycje użytkownika 93.105.142.34 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Bonio. |
||
Linia 5:
'''Szerokość geograficzna''' ([[język angielski|ang.]] ''latitude'', symbol [[Fi|φ]]) – jedna ze [[współrzędne geograficzne|współrzędnych geograficznych]], [[kąt między prostą i płaszczyzną|kąt]] pomiędzy półprostą poprowadzoną ze środka [[Ziemia|kuli ziemskiej]] i przechodzącą przez dany punkt na jej powierzchni a płaszczyzną [[równik]]a<ref>''Wprowadzenie do kartografii i topografii'', Wyd. Nowa Era, Wrocław 2006</ref>.
Wartości szerokości geograficznej rozciągają się od 0° na równiku do 90° na [[Biegun geograficzny|biegunach]]. Szerokość geograficzna może być północna ([[N]]; zobacz: [[półkula północna]]) lub południowa ([[S]]; zobacz: [[półkula południowa]]). Dla kierunku północnego oznacza się ją znakiem dodatnim (lub N), dla kierunku południowego ujemnym (lub S), czyli odpowiednio np.: +90° = 90°N oraz –90° = 90°S.
Zbiór punktów na kuli ziemskiej o tej samej szerokości geograficznej to [[równoleżnik]].
Jednostkami szerokości geograficznej ([[kąt między prostą i płaszczyzną|kąt]]) są: [[stopień (kąt)|stopień]] [°], [[minuta (kąt)|minuta]] ['] i [[sekunda (kąt)|sekunda kątowa]] ["].
* 1° = 60'
* 1' = 60"
Szerokość geograficzną w istocie mierzy się bezpośrednio na [[sfera niebieska|sferze niebieskiej]], gdzie stanowi kąt pomiędzy kierunkiem na [[Zenit (astronomia)|zenit]] a płaszczyzną [[równik niebieski|równika niebieskiego]]. Szerokością geograficzną jest również [[wysokość astronomiczna|wysokość nad horyzontem]] północnego [[biegun niebieski|bieguna niebieskiego]].
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:
* [[zwrotnik (geografia)|zwrotniki]] – [[Zwrotnik (geografia)|zwrotnik Raka]] 23°27'N oraz [[Zwrotnik (geografia)|zwrotnik Koziorożca]] 23°27'S – równoleżniki wysunięte najdalej na [[północ]] i [[południe]], nad którymi [[Słońce]] góruje w [[Zenit (astronomia)|zenicie]],
* [[koło podbiegunowe|koła podbiegunowe]]: północne 66°33'N i południowe 66°33'S – [[równoleżnik]]i, na których [[dzień]] trwa [[doba|dobę]] i za pół roku [[noc]] trwa dobę,
* [[ryczące czterdziestki]],
* [[wyjące pięćdziesiątki]],
* [[bezludne sześćdziesiątki]],
* [[końskie szerokości]].
Wraz z szerokością geograficzną zmienia się wiele zjawisk geograficznych na kuli ziemskiej (zobacz: [[strefowość]]), m.in. [[klimat]] (im bliżej równika, tym mniejsza szerokość geograficzna, jednocześnie tym cieplej), charakterystyczna [[roślinność]], [[gleba|gleby]], itp.
== Zobacz też ==
| |||