Ezoteryka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, źródła/przypisy
m MalarzBOT: Cesarstwo rzymskie przeniesiono do Cesarstwo Rzymskie
Linia 15:
'''Ezoteryka''' to słowo i idea powstałe w [[XIX wiek]]u, a po raz pierwszy użyte jako ''l’ésotérisme'' w pracy ''Histoire critique du gnosticisme et de ses influences'' w roku [[1828]] ([[Jacques Matter]] ([[1791]]-[[1864]]). Tuż po tym [[Eliphas Lévi|Eliphas Levi]] ([[1810]]-[[1875]]) rozpowszechnił użycie słów "ezoteryka" oraz "okultyzm". Terminy te stały się modne głównie jednak za sprawą [[Helena Bławatska|Heleny Pietrownej Bławatskiej]] ([[1831]]-[[1891]]) i innych członków Towarzystwa Teozoficznego, którzy używali ich w ostatniej ćwiartce XIX wieku i na początku XX. Ezoteryka odnosi się do rzeczy tajemnych, zwłaszcza takich, które są lub były trzymane w tajemnicy w obawie przed prześladowaniami i niezrozumieniem przez innych, a także w celu niedopuszczenia do ich złego użycia przez osoby niepowołane.
 
Określenie ''ezoteryczny'' pojawiło się w [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]] w okresie panowania [[Cesarstwo rzymskieRzymskie|cesarstwa rzymskiego]]. Pochodzi od greckiego słowa ''esôterikos'', od ''esôtero'' (''esô'': "wewnątrz"). Słowo to oznacza wszystko, co jest "wewnętrzne". Przeciwieństwem dla ''ezoteryczny'' jest określenie ''egzoteryczny'', od greckiego ''eksôterikos'', od ''eksôtero'' (''eksô'': "na zewnątrz").
 
[[Platon]] ([[427 p.n.e.|427]]-[[347 p.n.e.]]) w swoim dialogu ''Alcybiades'' (ok. [[390 p.n.e.]]) używa wyrażenia ''ta esô'' oznaczającego "rzeczy wewnętrzne", zaś w dialogu ''Teeteto'' (ok. [[360 p.n.e.]]) używa ''ta eksô'' co oznacza «rzeczy zewnętrzne». Prawdopodobnie pierwsze wystąpienie przymiotnika ''esôterikos'' odnaleźć można w pracy [[Lukian z Samosat|Lucjana z Samosaty]] (ok. AD [[120]]-[[180]]) pod tytułem "The Auction of Lives", § 26 (nazywaną także "The Auction of the Philosophical Schools"), która napisana była ok. roku [[166]].