Judea: Różnice pomiędzy wersjami

'''Judea''' ([[Język hebrajski|hebr.]] יהודה, ''Yāhūdhā'', [[Język arabski|arab.]] ''Jahuza'', [[grekajęzyk klasycznagrecki klasyczny|gr.]] Ιουδαία, [[łacina|łac.]] ''Iudaea'') – górzysta [[Państwo (ujednoznacznienie)|kraina]] geograficzna położona w historycznej środkowej części [[Izrael]]a. Obecnie terytorium to jest podzielone pomiędzy [[Izrael]]em a [[Autonomia Palestyńska|Autonomią Palestyńską]]. Judea to nazwa [[Królestwo Judy|Judy]] używana od [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] po przejęciu władzy nad Judą przez [[Grecy|Greków]].

Judea to górzysty rejon, który można scharakteryzować jako kamienistą [[pustynia|pustynię]]. [[Wyżyna Judzka|Góry Judzkie]] dochodzą do wysokości 1020 [[metr|m]] [[n.p.m.]] (góra Hebron na południu). Wzgórza obniżają się w kierunku południowym dochodząc do wysokości 400 [[metr|m]] [[n.p.m.]]

Na południu Judea przechodzi w [[Pustynia Negew|pustynię Negew]], na której dominują nagie skaliste szczyty oraz potężne płaskowyże poprzecinane głębokimi kanionami.

Głównymi miastami Judei są: [[Jerozolima]], [[Beitar Illit|Betar Illit]], [[Betlejem]], [[Efrata]], [[Gusz Ecjon]], [[Jerycho]] i [[Hebron]].

Między [[X wiek p.n.e.|X]] a [[VI wiek p.n.e.|VI w. p.n.e.]] istniało tu [[królestwo Judy]] ze stolicą w [[Jerozolima|Jerozolimie]]. Powstało po śmierci króla [[Salomon (król Izraela)|SalomonSalomona]]a i rozpadzie [[zjednoczone królestwo Izraela|Izraela]] (ok. 930 p.n.e.) na królestwo północne ([[Królestwo Izraela (państwo północne)|Izrael]]) ze stolicą w [[Samaria|Samarii]] i południowe (Judę). Juda została podbita została przez władcę babilońskiego Nabukadnezara II ([[Nabuchodonozor II|Nabuchodonozora II]]) w [[586 p.n.e.]], a znaczna część jej ludności została uprowadzona do [[Babilon]]u ([[niewola babilońska]] [[IzraeliciŻydzi|Żydów]]). Po podbiciu państwa babilońskiego przez [[StarożytnaStarożytny PersjaIran|Persów]] Juda została przekształcona w perską prowincję Jehud o dużym stopniu autonomii. Po jej zajęciu przez [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Macedońskiego]] w roku [[IV wiek p.n.e.|332 p.n.e.]] upowszechniła się grecka nazwa Judy, Judea.

Po [[powstanie Machabeuszów|powstaniu Machabeuszów]] w [[II wiek p.n.e.|II w. p.n.e.]] Judea odzyskała niezależność pod władzą [[Machabeusze|Machabeuszów]]. W połowie [[I wiek p.n.e.|I w. p.n.e.]] (pomiędzy [[63 p.n.e.]] a [[55 p.n.e.]]) dostała się w sferę wpływów [[starożytny Rzym|rzymskich]]. Początkowo Rzymianie zarządzali Judeą przy pomocy podległych lokalnych władców (Machabeusze, [[Herod I Wielki|Herod]]). Od [[6]] r. n.e. obszar Judei, [[Samaria|Samarii]] i [[Galilea|Galilei]], czyli cała [[Palestyna]], stał się, pod nazwą Judea, częścią [[prowincje rzymskie|rzymskiej prowincji]] [[Syria (prowincja rzymska)|Syrii]].

W odległości około 11 [[Kilometr|km]] na południe od [[Jerozolima|Jerozolimy]] król [[Herod Wielki|Herod I Wielki]] wybudował na wzgórzu swój pałac i fortecę [[Herodion]]. U podnóża góry powstało miasto, w którym król został pochowany.

* [[Wyżyna Judzka|Góry Judzkie]]