Waldemar Szwiec: Różnice pomiędzy wersjami

|jednostki = [[15 Wielkopolska Dywizja Piechoty]],<br />[[Armia „Pomorze”]],<br />[[10 Brygada Kawalerii Pancernej (PSZ)]],<br />[[4 Brygada Kadrowa Strzelców ]], <br />[[1 Samodzielna Brygada Spadochronowa]],<br />[[Związek Odwetu]],<br />[[Kedyw (wojsko)]] [[Okręg Radom-Kielce AK|Okręgu Radom-Kielce AK]],<br />

'''Waldemar Szwiec''' vel Ignacy Zaciętowski vel Ignacy Szczerbak [[Pseudonim|pseudps.]] „Jakub”, „Robot”, „Dal”, „Ryś” (ur. [[13 sierpnia]] [[1915]] w [[Chicago]], zm. [[14 października]] [[1943]] w [[Wielka Wieś (powiat konecki)|Wielkiej Wsi]], powiat [[Końskie]]) – [[Cichociemni|cichociemny]], ppor. rez. artylerii.

Waldemar Mariusz Szwiec urodził się w USA. Jego ojciec, Józef był działaczem polonijnym. Brał udział w walkach o wyzwolenie Polski pod dowództwem gen. [[Józef Haller|Józefa Hallera]]<ref name="cztery">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=9}}</ref>. Po wygranej [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]] sprowadził rodzinę do Polski. W 1922 r. osiedli w [[Toruń|Toruniu]], gdzie założyli kawiarnię "Pomorzanka"„Pomorzanka”<ref name="cztery" />. Jej współwłaścicielem został w następnych latach Waldemar. Na razie jednak rozpoczął naukę w istniejącym do dziś [[Gimnazjum Akademickie w Toruniu|Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika]]<ref name="cztery" /> (obecnie w murach szkoły znajduje się tablica poświęcona Szwiecowi). W ramach zajęć pozaszkolnych został Mistrzem Pomorza w pływaniu. Uprawiał także żeglarstwo, hokej oraz jazdę na nartach. W 1935 r. rozpoczął studia na [[Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego|Wydziale Prawa]] [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]]. W trakcie nauki akademickiej odbył jednoroczną<ref name="cztery" /> służbę wojskową w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii Przeciwlotniczej w [[Warszawa|Warszawie]] oraz w 8 dywizjonie artylerii przeciwlotniczej w Toruniu.

We wrześniu 1939 r. pchor. Szwiec walczył w składzie [[Grupa Operacyjna Wschód|GO „Wschód”]]<ref name="cztery0">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=10}}</ref>, 15 baterii artylerii przeciwlotniczej 15 Dywizji Piechoty w ramach [[Armia Pomorze|Armii "Pomorze"„Pomorze”]] gen. dyw. [[Władysław Bortnowski|Władysława Bortnowskiego]]. Brał udział w obronie [[Bydgoszcz]]y, w [[bitwa nad Bzurą|bitwie nad Bzurą]], w [[Bitwa pod Łomiankami|boju pod Łomiankami]]<ref name="cztery0" /> oraz w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy dostał się 29 września do niemieckiej niewoli. Zbiegł z niej już 4 października 1939 r. Tu rozpoczął się jego tajemniczy kurierski szlak na trasie Polska – Węgry w ramach tworzących się struktur [[Służba Zwycięstwu Polski|Służby Zwycięstwu Polski]] (informują o tym fakcie tylko nieliczne zapiski w pozostałych po nim dokumentach i korespondencji). Po kilkukrotnym przejściu górskich szlaków przez polską granicę, został internowany na Węgrzech.

Ponownie wydostał się i przez Rumunię oraz Włochy dotarł do Francji<ref name="cztery0" />. Wstąpił tam do [[10 Brygada Kawalerii Pancernej we Francji|10 Brygady Kawalerii Pancernej]] gen. bryg. [[Stanisław Maczek|Stanisława Maczka]], z którą przeszedł kampanię francuską na szlaku od Marny do Dijon<ref name="cztery0" />. Odznaczony za to został [[Krzyż Walecznych|Krzyżem Walecznych]]<ref name="cztery0" /> i awansowany do stopnia aspiranta.

Po klęsce Francji przedostał się przez [[Gibraltar]] do Wielkiej Brytanii. Trafił tam do „małpiego gaju”, do stworzonych w tajemnicy specjalnych ośrodków szkolenia oficerów dywersji, którzy mieli być zrzucani do okupowanego kraju<ref name="cztery0" />. Podróż ułatwiało mu obywatelstwo amerykańskie, które posiadał ze względu na miejsce urodzenia. Ponownie zasilił szeregi 10 Brygady Kawalerii Pancernej. We wrześniu 1941 r. Szwiec przeniesiony został do [[1 Samodzielna Brygada Spadochronowa|1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej]]. Odbył szkolenie spadochronowe. 20 października 1941 r. otrzymał awans do stopnia [[podporucznik]]a. Podczas służby w 1 SBS został zwerbowany przez Oddział VI Naczelnego Wodza. Przeszkolono go, jak pozostałych kandydatów na skok do Kraju w zakresie walki dywersyjnej. Na rotę [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] zaprzysiężony został 24 sierpnia 1942 r. Na skok musiał jednak długo czekać. W Polsce wylądował dopiero w nocy z 1/2 października 1942 r. w ramach operacji lotniczej numer 15 o kryptonimie "Hammer"„Hammer”<ref name="cztery1">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=14}}</ref>. Przy sobie posiadał dokumenty na fałszywe nazwisko "Ignacy„Ignacy Zaciętowski"Zaciętowski”.

Po okresie aklimatyzacji w Warszawie otrzymał przydział do Obwodu Koneckiego AK jako inspektor [[Związek Odwetu|Związku Odwetu]], a następnie tworzonego Kedywu. Zjawił się tu już na początku stycznia 1943 r. Jego bazą stała się wieś [[Michniów]], w domu Materków<ref name="cztery1" />, gdzie rozpoczął współpracę z miejscową dywersją. 26 lutego 1943 r. razem z por. cc. [[Eugeniusz Kaszyński|Eugeniuszem Kaszyński "Nurtem"„Nurtem”]] dokonał śmiałej akcji na Baranowskiej Górze<ref name="cztery2">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=18}}</ref> na drodze Warszawa – Kraków w pobliżu [[Skarżysko-Kamienna|Skarżyska-Kamiennej]]. W zasadzce brali udział pierwsi podkomendni stanowiący później trzon [[Świętokrzyskie Zgrupowania AK|Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury"„Ponury”]].

Wiosną ppor. "Jakub"„Jakub” przejął dowództwo nad oddziałem kpr. [[Józef Domagała|Józefa Domagały "Wilka"„Wilka”]] z Niekłania. Jednocześnie w [[Góry Świętokrzyskie]] dotarł por. "Ponury"„Ponury”. Rozpoczęło się formowanie oddziałów. Wszyscy trzej wymienieni [[cichociemni]] weszli w skład dowództwa tworzącej się formacji. Do końca czerwca 1943 r. Zgrupowania liczyły ok. 300 żołnierzy wyszkolonych przez liniowych oficerów. Obława 12/13 lipca 1943 r. na leśne wojsko oraz kłopoty aprowizacyjne zmusiły "Ponurego"„Ponurego” do podzielenia swego wojska. Pod dowództwem ppor. "Robota"„Robota” znalazł się Pluton I "Wilka"„Wilka” oraz Pluton II Warszawski złożony z żołnierzy "spalonych"„spalonych” w stolicy. W ok. 60-osobowym składzie II Zgrupowanie przeszło w rejon [[Końskie|Końskich]]. Bazą stały się lasy niekłańskie. Wydatną pomocą służyła tutejsza ludność oraz placówka AK Niekłań o kryptonimie "Niemen"„Niemen”. Dobre warunki bytu pozwoliły "Robotowi"„Robotowi” na wykazanie swych zdolności dowódczych oraz podjęcie śmiałych działań wobec nieprzyjaciela. Jego działania wywołujące strach w [[Niemcy|Niemcach]] doprowadziły do nadania II Zgrupowaniu potocznej nazwy "Jakobbande"„Jakobbande” dodającej tylko polskiemu wojsku splendoru w zaistniałych okolicznościach.

Na Konecczyźnie Szwiec mógł zrealizować swoje pomysły i wykazać się swymi zdolnościami planistycznymi. Świadczą o tym precyzyjnie wykonane przez II Zgrupowanie akcje. W nocy 19/20 sierpnia w Wąsoszy dokonał zasadzki na pociąg towarowy<ref name="cztery3">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=64}}</ref>. W akcji brał także Oddział Dywersji Bojowej Koneckiego Obwodu ZWZ-AK. Na skutek masowych aresztowań w Końskich (20 sierpnia) i "spalenia"„spalenia” wielu konspiratorów prawie cały ODB przeszedł pod komendę "Robota"„Robota” jako pluton III z dowódcą kpr. [[Tadeusz Jenecz|Tadeuszem Jenczem "Allanem"„Allanem”]]<ref name="cztery3" />.

Idąc za ciosem 4 września w biały dzień wyekwipowany w zdobyte w Końskich niemieckie mundury oddział "Robota"„Robota” zatrzymał pociąg urlopowy na stacji w [[Wólka Plebańska (województwo świętokrzyskie)|Wólce Plebańskiej]]<ref name="cztery7">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=75}}</ref>. Podczas walki z Niemcami zginął m.in. ppor. [[Rafał Niedzielski|Rafał Andrzej Niedzielski "Mocny"„Mocny”]], jeden z najmłodszych cichociemnych. Następnie 13 sierpnia<ref name="cztery8">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=81}}</ref> II Zgrupowanie stoczyło bój z przybyłą do Smarkowa niemiecką karną ekspedycją.

Po tych działaniach oddział powrócił na Wykus<ref name="cztery9">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=87}}</ref>. Komendant "Ponury"„Ponury” wzywał swych żołnierzy na uroczystość wręczenia sztandaru Świętokrzyskim Zgrupowaniom Partyzanckim AK. Święto pokrzyżowała kolejna obława na partyzanckie oddziały (16-21 września). Po wyjściu z okrążenia oraz biwaku pod [[Łysica (Góry Świętokrzyskie)|Łysicą]]<ref name="cztery10">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=88}}</ref> oddział Szwieca przeszedł ponownie w okolice Niekłania. Nim jednak do tego doszło Robotowcy wzięli udział w nieudanej akcji kolejowej w okolicach stacji Szafraniec (3/4 października).

== Ostatnie dni "Robota"„Robota” ==

Zmęczenie dopadło także samego dowódcę. 11 października Szwiec zachorował<ref name="cztery11">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=89}}</ref>. Oddział przekazał pod tymczasową komendę ppor. [[Jerzy Ryfiński|Jerzemu Ryfińskiemu "Dalskiemu"„Dalskiemu”]]. Sam zaś z pocztem osłonowym przeszedł na kurację do [[Wielka Wieś (powiat konecki)|Wielkiej Wsi]]<ref name="cztery11" />. Przebywał tam ok. tygodnia. 14 października 1943 r. na skutek zdrady oficera II Zgrupowania por. [[Jerzy Wojnowski|Jerzego Wojnowskiego "Motora"„Motora”]] (jednocześnie agenta [[Gestapo]] pod pseudonimem "Garibaldi"„Garibaldi”) doszło do obławy. Kordony niemieckiego wojska odcięły dowódcę od oddziału. W ostatniej chwili "Robot"„Robot” przekazał rozkaz o ewakuacji wojska. Sam zaś miał dołączyć do nich w umówionym w lesie miejscu. Nie dotarł tam.

Podczas próby przebicia się przez niemiecki pierścień został zabity serią z karabinu maszynowego<ref name="cztery12">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=94}}</ref>. Razem z nim zginęli na skraju lasu, który był dla nich schronieniem, Jego żołnierze: strz. [[Piotr Downar "Azor"]], strz. [[Janusz Rychter "Jasiek"]] oraz plut. pchor. [[Stanisław Wolf "Staszek"]]. Ciężko ranna st. strz. [[Grażyna Śniadecka "Grażyna"]] zmarła kilka godzin później w niemieckiej niewoli<ref name="cztery12" />. Żołnierze zostali pochowani na polu, gdzie padli<ref name="cztery12" />. Rozebrano ich i pozbawiono osobistych rzeczy. "Robotowi"„Robotowi” na szyi pozostawiono jedynie chustę zrobioną ze spadochronu, na którym skoczył do Kraju<ref name="cztery13">{{Cytuj książkę | nazwisko=Chlebowski | imię=Cezary | tytuł= Cztery z tysiąca | strony=95}}</ref>. Po wojnie Robotowcy przyjęli chustę spadochronową jako symbol swojego oddziału. Można ich dzisiaj poznać po spadochronowym jedwabiu noszonym pod szyją podczas ważnych uroczystości.

Osamotniony oddział przebił się przez obławę i dotarł na Wykus na październikową koncentrację na rozkaz komendanta "Ponurego"„Ponurego”. Były to ostatnie chwile II Zgrupowania pozbawionego dowódcy. Rok 1944 r. żołnierze rozpoczęli w innych oddziałach, w których doczekali końca wojny. W 1946 r. ekshumowali ciało swego dowódcy oraz kolegów i złożyli na koneckim cmentarzu w Kwaterze Partyzanckiej. Stojący nad ich grobami pomnik (żołnierz z orłem symbolizującym cichociemnych dłuta Wojciecha Durka) przedstawia właśnie ppor. cc. Waldemara Szwieca.

[[Plik:PL Warsaw st Hyacinth church cichociemni commemorative plaque.JPG|upright|thumb|upright|Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych cichociemnych, w tym Waldemara Szwieca]]

{{przypisyPrzypisy}}

* {{Cytuj książkę | nazwisko= | imię=| autor= Cezary Chlebowski| inni= | tytuł= Cztery z tysiąca | data=| wydawca= Krajowa Agencja Wydawnicza | miejsce= Warszawa 1981| isbn = | strony=9-109}}

* [http://historiaimedia.org/robotowcy Prezentacja i fragment książki "Robotowcy„Robotowcy 1943. Monografia II Zgrupowania Zgrupowań Partyzanckich AK “Ponury”]