Wikipedia

Kardynał: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Dexbot (dyskusja | edycje)
34 373 edycje
m Bot: Removing Link GA template
konieczne poprawki wynikające z błędów (struktura władz kościelnych KK)
Linia 5:
[[Plik:Stroj kardynala 001xx.jpg|thumb|200px|Kardynał (ilustracja z pocz. XX w.)]]
 
'''Kardynał''' ([[łacina|łac.]] ''cardinalis'' – główny, zasadniczy, mocno z czymś związany), formalnie '''Kardynał Świętego Kościoła Rzymskiego''' ([[łacina|łac.]] ''Cardinalis Sanctae Romanae Ecclesiae''), potocznie nazywany '''purpuratem''' z racji koloru noszonego [[mucet]]u – najwyższa po [[papież]]u godność kościelna w [[Kościół katolicki|Kościele katolickim]]. Wszyscy kardynałowie razem tworzą [[Kolegium Kardynałów]].
 
== Nominacje ==
Linia 16:
== Stopnie kardynalskie ==
{{osobny artykuł|stopnie kardynalskie}}
Tradycyjnie wyróżnia się trzy stopnie (tytuły honorowe niedające władzy poza udziałem w konklawe) kardynałów:
* kardynałowie [[biskup]]i - którym przydzielono (obecnie tytularnie, bez sankcji kanonicznej od lat 60. XX w.) [[diecezja|diecezję]] podrzymską – suburbikalną. Diecezje suburbikalne to: [[Biskup Ostii|Ostia]], [[Biskup Sabiny|Sabina-Poggio Mirteto]], [[Biskup Porto-Santa Rufina|Porto-Santa Rufina]], [[Biskup Velletri-Segni|Velletri-Segni]], [[Biskup Frascati|Frascati]], [[Biskup Albano|Albano]] i [[Biskup Palestriny|Palestrina]]. W czasach starożytnych diecezje te okalały diecezję rzymską. Podobnie [[Dziekan kolegium kardynalskiego|Dziekan Kolegium Kardynalskiego]] jest zawsze biskupem tytularnym Ostii, a przy tym zachowuje poprzedni tytuł do diecezji podmiejskiej. Kardynałowie biskupi diecezji podmiejskich mają pierwszeństwo przed kardynałami – patriarchami Kościołów Wschodnich.
** Kardynał, który jest [[patriarcha|patriarchą]] wschodnim otrzymuje automatycznie godność kardynała-biskupa, przy czym zachowuje jako tytuł swój kościół patriarchalny.
Linia 27:
== Atrybuty ==
=== Pierścień ===
Każdy nowo mianowany kardynał podczas mszy św. koncelebrowanej otrzymuje od papieża pierścień oznaczający związek ze Stolicą Apostolską oraz czerwony [[biret]], który jest symbolem oddania się kardynała na służbę Kościoła powszechnego aż do złożenia ofiary z życia (dokładniej ''usque ad sanguinis effusionem'' – aż do przelania krwi).
 
=== Czerwień ===
Zewnętrzną oznaką kardynała jest [[sutanna]], pas w deseniu mory, [[piuska]] w deseniu mory, [[biret]] w deseniu mory, [[mucet]] (pelerynka) w kolorze purpury, fariola (peleryna) czerwona z kołnierzem w deseniu mory oraz pierścień otrzymany od papieża na [[konsystorz]]u. Oficjalną formą zwracania się do kardynała jest „Wasza Eminencjo”„Eminencjo”, podczas rozmowy zwykle zastępowane przez „księże kardynale”.
 
=== Tytulatura ===
Właściwym szykiem dla pisowni i wymowy nazwiska kardynała (małą literą) jest ''kardynał Imię Nazwisko'' (styl prosty). Umieszczenie nazwy godności między imieniem a nazwiskiem w szyku ''Imię Kardynał Nazwisko'' stosowane jest w „stylu oficjalnym kościelnym”<ref>Poradnia Wydawnictwa Naukowego PWN http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=2566.</ref>.
 
== Pretendenci ==
Linia 45:
== Kardynał legat ==
'''[[Legat papieski|Kardynał legat]]''' ''(a latere)'' jako specjalny wysłannik ''(missus specialis)'' papieża reprezentuje biskupa Rzymu na uroczystościach lub innych zgromadzeniach i wypełnia zlecone mu zadanie.
 
== Świeccy kardynałowie ==
Na początku ery nowożytnej tytuł kardynała nosili niektórzy szefowie rządów, najbardziej znanym z nich jest [[Jules Mazarin]] – pierwszy minister Francji. Te osoby nie pełniły funkcji kościelnych, ale były opłacane z kasy Kościoła zamiast [[król]]ewskiej. Rzym zgadzał się na taki stan rzeczy w zamian za ochronę swojego stanu posiadania. W przeszłości także niektórzy kardynałowie nie posiadali święceń kapłańskich. Wynikało to z faktu, że najniższy stopień kardynalski, kardynałowie diakoni, wywodził się od najważniejszych [[diakon]]ów Rzymu, posiadających tylko niższe święcenia, podobnie jak kardynałowie prezbiterzy od najważniejszych prezbiterów (kapłanów) Rzymu, a kardynałowie biskupi od biskupów diecezji podmiejskich Rzymu. (Zob. [[Stopnie kardynalskie|rangi kardynalskie]])
 
Jednym z ostatnich takich kardynałów był sekretarz stanu Państwa Kościelnego [[Giacomo Antonelli]], którego do godności kardynalskiej wyniósł papież [[Pius IX]]. Obecny [[kodeks prawa kanonicznego z 1983]] zabrania wynosić do tej godności osoby nieposiadające święceń kapłańskich. Kwestię tę w obecnym prawie kościelnym reguluje kanon 351 § 1. ''Kardynałów ustanawia w sposób nieskrępowany Biskup Rzymski, wybierając ich spośród mężczyzn, którzy mają przynajmniej święcenia prezbiteratu, odznaczają się szczególną nauką, obyczajami, pobożnością i roztropnością w załatwianiu spraw. Ci, którzy nie są jeszcze biskupami, powinni przyjąć sakrę biskupią.''
 
== Uprawnienia kardynałów ==
* używają [[pastorał]]u w czasie mszy św.
* spowiadają na całym świecie bez zgody ordynariusza miejscowego
* używają [[pastorał]]uMitra (onakrycie ile są biskupamigłowy)|mitry]] w czasie mszy św. bez zgodyczynności ordynariuszaliturgicznych miejscowego
* używają [[Mitra (nakrycie głowy)|mitry]] w czasie czynności liturgicznych (nawet gdy nie są biskupami)
* pełnią funkcje [[diakon]]ów (zamiast [[koncelebra|koncelebrować]] kardynałowie diakoni nie zakładają wtedy [[ornat]]u, a jedynie [[dalmatyka|dalmatykę]], używając jednak mitry) w czasie mszy św. sprawowanej przez papieża
* idą w procesji, w której niesie się [[Sanctissimum]] zawsze za baldachimem, chyba że przewodniczy jej papież
* otrzymują obywatelstwo [[Watykan|Państwa Watykańskiego]] na czas pobytu w [[Rzym|Rzymie]]
* wybierają papieża w czasie [[konklawe]] (jeśli mają mniej niż 80 lat)
 
Linia 72 ⟶ 66:
 
== Zobacz też ==
* [[Lista promocji kardynalskich]]
* [[Lista żyjących kardynałów]]
* [[Kolegium Kardynałów]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Kardynał”