Karakalla: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
TarBot (dyskusja | edycje)
m szablon
Linia 26:
Za najważniejsze dzieło jego panowania należy uważać zakończenie procesu unifikacji Italii oraz prowincji poprzez wydanie w 212 (lub 213) ''Constitutio Antoniniana'' (tzw. [[Edykt Karakalli]], którego przygotowanie przypisuje się raczej jego poprzednikowi i ojcu, [[Septymiusz Sewer|Septymiuszowi Sewerowi]]). Edykt ten, nadający pełne prawo obywatelstwa rzymskiego prawie całej wolnej ludności cesarstwa, Karakalla ogłosił zapewne głównie dla zdobycia popularności wśród mas ludności imperium, a także z motywacji fiskalnej (rozszerzenie opodatkowania obywateli rzymskich na większość ludności). Nie umniejsza to jednak jego zasadniczej roli jako aktu wieńczącego politykę unifikacyjną prowadzoną zwłaszcza przez [[Hadrian]]a i Septymiusza Sewera; poprzez nadanie rzymskiego ''civitas'' osiągnięto bowiem połączenie idei solidarności politycznej i wspólnoty religijnej (nakaz modlitw za cesarza do wszystkich bóstw imperium)<ref>M. Jaczynowska, ''Historia starożytnego Rzymu'', Warszawa 1974, s. 320-322.</ref>. Dzięki temu ''Constitutio'' w znaczący sposób wpłynęła na kierunek dalszego rozwoju społecznego cesarstwa.
 
W dążeniu do ustabilizowania pieniądza i zrównoważenia deprecjacji denara (zawierającego teraz o 25% mniej srebra), w 214 lub 215 r. Karakalla w ramach szerszej reformy wprowadził nową monetę wartości 2 denarów, umownie nazywaną od jego ''cognomen'' [[antoninian|antoninianem]]em. Choć dewaluowana i modyfikowana, przetrwała ona w istocie cały okres wielkiego kryzysu cesarstwa aż do poważnej reformy monetarnej podjętej przez [[tetrarchia|tetrarchów]] na przełomie III i IV w.
 
W prowincjach cesarz dbał o rozbudowę i utrzymanie sieci dróg. Z okresu jego panowania pochodzi ich mapa obejmująca sieć drogową o długości ok. 55 tys. mil rzymskich, zwana ''Itinerarium provinciarium Antonini Augusti''. W samym Rzymie dokończył po ojcu budowę term zwanych antoniniańskimi przy Via Appia, u stóp Awentynu ([[Termy Karakalli]]). Oddane do użytku mieszkańców Wiecznego Miasta w 216 r., były pierwszymi z wielkich łaźni Rzymu budowanych w III-IV stuleciu<ref>Spośród monumentalnych zabytków z czasu jego panowania zachowały się 2 łuki triumfalne: w algierskiej Dżemili (staroż. Cuicul) i Tebessie (Theveste).</ref>.
Linia 33:
W polityce zewnętrznej Karakalla musiał tradycyjnie bronić granicy (limesu) nad Renem i Dunajem oraz prowadzić wojnę z Partami. Gdy na odcinku limesu retyckiego i górnogermańskiego pojawił się nowy przeciwnik w postaci germańskiego plemenia Alamanów, Karakalla odniósł nad nim jesienią 213 r. znaczące zwycięstwo, co pozwoliło mu przybrać tytuł ''Germanicus Maximus''. W następnym roku cesarz zwycięsko rozprawił się z Karpami nad dolnym Dunajem. W 215 r. rozpoczął konflikt z Partami nieudanym uderzeniem na Armenię wojsk pod dowództwem jego wyzwoleńca Teokryta. Przed rozpoczęciem głównego uderzenia w 216 r., cesarz krwawo spacyfikował zbuntowaną Aleksandrię, której mieszkańcy zapewne odmawiali zwiększonych świadczeń na wyprawę wschodnią<ref>J. Prostko-Prostyński, ''Karakalla'' [w] ''Słownik...'', s. 115-116.</ref>.
 
Jako gorliwy naśladowca [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]], Karakalla zamierzał połączyć cesarstwo rzymskie z imperium Partów – w tym celu zażądał ręki córki Króla Królów [[Artabanus IV|Artabana IV]]. Otrzymując odmowę rozpoczął wojnę z [[Królestwo Partów|Partami]] i przyłączył [[Armenia|Armenię]] do imperium jako nową prowincję. W [[217]] udając się z Edessy na wojnę został zamordowany z inspiracji prefekta pretorianów – [[Makrynus|Makryna (Macrinusa)]] pod Carrhae (dzis. Harran w Turcji)<ref>Przez nasłanego setnika Marcjalisa według Herodiana (13,1-6), co powtarza Eliusz Spartianus (''Historia Augusta'', Anton. Karakalla 7); przez żołnierza-łucznika według Kasjusza Diona (LXXIX, 4-6). </ref>. Choć nie został pośmiertnie uznany za „boskiego” (''divus''), prochy jego spoczęły w mauzoleum Hadriana.
 
== Zobacz też ==
Linia 51:
* J. Prostko-Prostyński, ''Karakalla'' [w] ''Słownik cesarzy rzymskich'', Wyd. Poznańskie, Poznań 2001
{{Cesarze rzymscy}}
{{Władca-Cesarz rzymski|urząd=Cesarz rzymski|lata=[[211]] – [[217]]|poprzednik=[[Septymiusz Sewer]]|następca=[[Makrynus]]}}
 
{{Kontrola autorytatywna}}