Teodor Parnicki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: Cesarstwo rzymskie przeniesiono do Cesarstwo Rzymskie
Lowdown (dyskusja | edycje)
poprawa linków
Linia 12:
| Ważne dzieła = ''Tylko Beatrycze''<br />cykl ''Nowa Baśń''
| Muzeum artysty =
| odznaczenia = {{order|OOP|KO}} {{order|OSP|1}}
| nagrody = nagroda paryskiej ''Kultury'' (1963), [[Nagroda Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka]] (1963, 1971), nagroda państwowa I stopnia (1972), nagroda Prezesa Rady Ministrów (1979), nagroda państwowa I stopnia (1984), nagroda Funduszu Literatury (1984), Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1985)
| commons = Category:Teodor Parnicki
| source =
| quote = Teodor Parnicki
Linia 20:
| www = <!-- z http:// -->
}}
'''Teodor Parnicki''' (ur. [[5 marca]] [[1908]] w [[Charlottenburg (dzielnica Berlina)|Charlottenburgu]] (obecnie dzielnica [[Berlin|Berlina]]), zm. [[5 grudnia]] [[1988]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[Polska|polski]] [[pisarz]], autor powieści historycznych i historyczno-fantastycznych.
 
== Życiorys ==
Był synem Bronisława i Augustyny z Piekarskich. Jego ojciec studiował na [[Uniwersytet Techniczny w Berlinie|politechnice w Berlinie]], zaś po zdobyciu tytułu inżyniera wyjechał z rodziną do [[Moskwa|Moskwy]], gdzie pracował aż do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Jako obywatel niemiecki zmuszony był do opuszczenia Moskwy – udał się do [[Ufa|Ufy]]. Gdy w 1918 zmarła matka Teodora, jego ojciec ożenił się ponownie z młodą Rosjanką, która spowodowała umieszczenie pasierba w korpusie kadetów w [[Omsk]]u, przeniesionego następnie do [[Władywostok]]u. W wieku 12 lat Teodor Parnicki, posługujący się na co dzień językiem rosyjskim albo niemieckim, uciekł do [[Harbin]]u w [[Mandżuria|Mandżurii]]. Pomogła mu Polonia harbińska, umieszczając chłopca w polskim [[Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie|Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie]]. Z trudem opanowując język polski, w wieku 15 lat postanowił wrócić do Polski i zostać polskim pisarzem. Po maturze i śmierci ojca w 1928 przyjechał do [[Lwów|Lwowa]] i rozpoczął studia na [[Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Lwowskiego|Wydziale Humanistycznym]] [[Uniwersytet Lwowski|Uniwersytetu Jana Kazimierza]] pod kierunkiem filologa, badacza twórczości [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]], prof. [[Juliusz Kleiner|Juliusza Kleinera]]. Poświęcił się jednocześnie [[Polonistyka|filologii polskiej]], [[Filologia angielska|anglistyce]] i [[Orientalistyka|orientalistyce]]. Jako znawca wygłaszał na Uniwersytecie Lwowskim cykle wykładów o [[Literatura rosyjska|literaturze rosyjskiej]]. W roku 1928 zaczął publikować swoje prace – od powieści sensacyjnych do historycznych. Powieść ''[[Aecjusz, ostatni Rzymianin]]'' przyniosła mu w nagrodę stypendium, dzięki któremu zwiedził [[Bułgaria|Bułgarię]], [[Grecja|Grecję]] i [[Turcja|Turcję]]. Wrócił do Lwowa tuż przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Po zajęciu Lwowa przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] został aresztowany przez [[NKWD]] 24 stycznia 1940 roku i skazany na osiem lat więzienia. Odzyskał wolność w sierpniu 1941 i uzyskał stanowisko [[attaché]] kulturalnego przy ambasadzie polskiej w [[Kujbyszew (obwód nowosybirski)|Kujbyszewie]]. Opuścił [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] z [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-1942)|Armią Andersa]], ewakuując się najpierw do [[Teheran]]u, następnie do [[Jerozolima|Jerozolimy]], gdzie przebywał do roku 1944. Przez następny rok, do 1945 przebywał w [[Meksyk]]u, gdzie był attaché kulturalnym w ambasadzie RP. Po wycofaniu przez Meksyk uznania [[Rząd RP na uchodźstwie|Rządu RP na Uchodźstwie]] i zamknięciu ambasady utrzymywał się z renty ufundowanej przez Polonię. Do Polski przyjeżdżał na krótko w latach 1963 i 1965, zaś w 1967 wrócił do kraju na stałe, zajmując się twórczością i nie dając się wciągnąć w działalność polityczną. W 1972 otrzymał nagrodę państwową I stopnia<ref>Dziennik Polski, rok XXVIII, nr 172 (8835), s. 3.</ref>, a w 1986 uhonorowany został tytułem „Zasłużony dla Kultury Narodowej”.
[[Plik:Tablica Teodor Parnicki.jpg|thumb|left|Tablica pamiątkowa na domu przy ul. S. Zimorowicza 2 w Warszawie]]
 
Był synem Bronisława i Augustyny z Piekarskich. Jego ojciec studiował na [[Uniwersytet Techniczny w Berlinie|politechnice w Berlinie]], zaś po zdobyciu tytułu inżyniera wyjechał z rodziną do [[Moskwa|Moskwy]], gdzie pracował aż do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Jako obywatel niemiecki zmuszony był do opuszczenia Moskwy – udał się do [[Ufa|Ufy]]. Gdy w 1918 zmarła matka Teodora, jego ojciec ożenił się ponownie z młodą Rosjanką, która spowodowała umieszczenie pasierba w korpusie kadetów w [[Omsk]]u, przeniesionego następnie do [[Władywostok]]u. W wieku 12 lat Teodor Parnicki, posługujący się na co dzień językiem rosyjskim albo niemieckim, uciekł do [[Harbin]]u w [[Mandżuria|Mandżurii]]. Pomogła mu Polonia harbińska, umieszczając chłopca w polskim [[Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie|Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie]]. Z trudem opanowując język polski, w wieku 15 lat postanowił wrócić do Polski i zostać polskim pisarzem. Po maturze i śmierci ojca w 1928 przyjechał do [[Lwów|Lwowa]] i rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym [[Uniwersytet Lwowski|Uniwersytetu Jana Kazimierza]] pod kierunkiem filologa, badacza twórczości [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]], prof. [[Juliusz Kleiner|Juliusza Kleinera]]. Poświęcił się jednocześnie [[Polonistyka|filologii polskiej]], [[Filologia angielska|anglistyce]] i [[Orientalistyka|orientalistyce]]. Jako znawca wygłaszał na Uniwersytecie Lwowskim cykle wykładów o [[Literatura rosyjska|literaturze rosyjskiej]]. W roku 1928 zaczął publikować swoje prace – od powieści sensacyjnych do historycznych. Powieść ''[[Aecjusz, ostatni Rzymianin]]'' przyniosła mu w nagrodę stypendium, dzięki któremu zwiedził [[Bułgaria|Bułgarię]], [[Grecja|Grecję]] i [[Turcja|Turcję]]. Wrócił do Lwowa tuż przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Po zajęciu Lwowa przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] został aresztowany przez [[NKWD]] 24 stycznia 1940 roku i skazany na osiem lat więzienia. Odzyskał wolność w sierpniu 1941 i uzyskał stanowisko [[attaché]] kulturalnego przy ambasadzie polskiej w [[Kujbyszew (obwód nowosybirski)|Kujbyszewie]]. Opuścił [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] z [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-1942)|Armią Andersa]], ewakuując się najpierw do [[Teheran]]u, następnie do [[Jerozolima|Jerozolimy]], gdzie przebywał do roku 1944. Przez następny rok, do 1945 przebywał w [[Meksyk]]u, gdzie był attaché kulturalnym w ambasadzie RP. Po wycofaniu przez Meksyk uznania [[Rząd RP na uchodźstwie|Rządu RP na Uchodźstwie]] i zamknięciu ambasady utrzymywał się z renty ufundowanej przez Polonię. Do Polski przyjeżdżał na krótko w latach 1963 i 1965, zaś w 1967 wrócił do kraju na stałe, zajmując się twórczością i nie dając się wciągnąć w działalność polityczną. W 1972 otrzymał nagrodę państwową I stopnia<ref>Dziennik Polski, rok XXVIII, nr 172 (8835), s. 3.</ref>,
a w 1986 uhonorowany został tytułem „Zasłużony dla Kultury Narodowej”. Zmarł w Warszawie w trakcie pracy nad 4-tomową kolejną powieścią historyczną. Został pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Cmentarzu Wojskowym na Powązkach]].
 
== Twórczość ==
Linia 36:
Wśród autorów i myślicieli, którzy wywarli wpływ na twórczość Parnickiego, byli m.in. [[Juliusz Słowacki]], [[Henryk Sienkiewicz]], a także: [[Dante Alighieri]], [[Aleksander Dumas (ojciec)]], [[Dmitrij Mereżkowski]], [[Mark Ałdanow]], [[Nikołaj Bierdiajew]] i [[Arnold Joseph Toynbee]].
 
[[Plik:Tablica Teodor Parnicki.jpg|thumb|left240px|Tablica pamiątkowa na domu przy ul. S.Szymona Zimorowicza 2 w Warszawie]]
[[Plik:Teodor Parnicki grób.JPG|thumb|240px|Grób Teodora Parnickiego]]
Ważniejsze utwory:
* ''Trzy minuty po trzeciej'' (debiut 1931, Lwów)
Linia 74 ⟶ 76:
* ''Ostatnia powieść'' (wydane pośmiertnie 2003, Warszawa)
* ''Dzienniki z lat osiemdziesiątych'' (wydanie pośmiertne 2008, Kraków)
Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Lwowskiego
 
{{Przypisy}}
 
Linia 83 ⟶ 85:
 
{{DEFAULTSORT:Parnicki, Teodor}}
[[Kategoria:Teodor Parnicki| ]]
[[Kategoria:Absolwenci Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Lwowskiego]]
[[Kategoria:Laureaci nagrody państwowej (1944-1989)]]
[[Kategoria:Ludzie związani ze Lwowem]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy]]
[[Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich]]
[[Kategoria:Dyplomaci II RP]]
Linia 98 ⟶ 102:
[[Kategoria:Laureaci Paszportu Polityki]]
[[Kategoria:Biografie kanonu polskiej Wikipedii]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski]]