Partia Pracy (Wielka Brytania): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Emptywords (dyskusja | edycje) m WP:SK, lit., drobne redakcyjne |
|||
Linia 34:
W wyborach powszechnych w 1895 roku, Niezależna Partia Pracy wystawiła 28 kandydatów, partia uzyskała tylko 44.325 głosów. Lider partii [[Keir Hardie]], uważał że, aby osiągnąć sukces w wyborach parlamentarnych, konieczne będzie połączenie się z innymi grupami lewicowymi. Hardie zyskał sławę jako świecki [[kaznodzieja]] stąd też w 1950 roku, Sekretarz Generalny partii [[Morgan Phillips]] stwierdził że "socjalizm w Wielkiej Brytanii zawdzięcza więcej [[metodyzm]]owi niż [[Karol Marks|Marksowi]]"<ref>Matthew Worley ''The Foundations of the British Labour Party'' s. 131 ISBN 9780754667315</ref>.
Brytyjski socjalizm zaczął robić postępy w samorządzie lokalnym. W 1892 roku, Fred Jowett (członek Niezależnej Partii Pracy) został pierwszym socjalistą wybranym do Bradford City Council. Kilka miesięcy później, Jowett założył oddział Niezależnej Partii Pracy w tym mieście. Jako członek rady Bradfort, Jowett przeprowadził kilka reform które były naśladowane przez inne samorządy. Na przykład, w 1904 roku, Bradford jako pierwszy samorząd lokalny w Wielkiej Brytanii zapewnił w
W 1898 roku, rada w [[West Ham]] stałą się pierwszą laburzystowską radą w Wielkiej Brytanii<ref>Eugenio F. Biagini i Alastair J. Reid ''Currents of Radicalism: Popular Radicalism, Organised Labour and Party Politics in Britain, 1850–1914''</ref>. Administracja laburzystów realizowała program mający wprowadzić proletariat pod ochronę publiczną, rada zapewniła pracownikom wypłatę pensji, godne warunki i poprawę bezpieczeństwa w pracy<ref>[http://www.nextleft.org/2010/07/why-keir-hardie-rejected-liberals.html Katwala, Sunder (2010-07-13). "Why Keir Hardie rejected the Liberals". Next Left]</ref>. W West Ham wprowadzono ośmiogodzinny dzień pracy, płacę minimalną i dwutygodniowy urlop przypadający raz w roku. Laburzystowska rada utraciła większość po dwóch latach jednak jej działania wykazały możliwość skutecznego działania laburzystów w samorządzie<ref>Martin Pugh ''Speak for Britain! A New History of the Labour Party''</ref>.
Linia 41:
=== Początki działalności ===
==== Komitet Reprezentacji Pracujących ====
W 1899 roku Thomas R. Steels, członek Zjednoczonego Towarzystwa Pracowników Kolejowych z [[Doncaster]] zaproponował w swoim oddziale związkowym, organizację specjalnej konferencji Trade Union Congress (federacji związków Anglii i Walii powstałej w 1868 roku) na którym połączone zostaną różne grupy i organizacje lewicowe tak aby utworzyły one jeden organ który będzie sponsorować będzie udział kandydatów robotniczych w wyborach parlamentarnych. Wniosek Steelsa przekazany został do kierownictwa TUC, a zaproponowana przez niego konferencja odbyła się w Farrigdon Memorial Hall w dniu 26 i 27 lutego 1990 roku. W spotkaniu udział wzięło szerokie spektrum organizacji robotniczych i lewicowych - reprezentanci związków stanowili około jedną trzecią delegatów<ref>[http://www.socialisthistorysociety.co.uk/MORTIMER.HTM ‘The formation of the Labour Party – Lessons for today’ Jim Mortimer, 2000]</ref>.
Linia 87:
== Ideologia ==
Laburyzm nigdy nie kierował się jak inne ruchy socjaldemokratycznej poprzez [[rewizjonizm|rewizję]] marksizmu, jest to związane z odrębnym rodowodem linii laburzystowskiej, jak twierdził Harold Wilson laboryzm "czerpie daleko więcej z nauk Kościoła [[metodyzm|metodycznego]] aniżeli marksizmu"<ref>H. Wilson, ''Whast is British Socialism?'', w: ''The Relevance of British Socialism, London 1964, s. 1</ref>.
Według A. W. Benna "Marksizm był od najwcześniejszego okresu otwarcie akceptowany przez Partię Pracy jako jedno z wielu źródeł inspiracji dla ruchu robotniczego,
Linia 94 ⟶ 93:
=== Antykomunizm ===
Złożonym stanowiskiem przez cały okres zimnej wojny były stosunki Partii Pracy do ruchu komunistycznego, stosunki te charakteryzowała swoista dwoistość. Z jednej strony partyjni teoretycy odcinają się od marksizmu w sferze ideologicznej z drugiej podkreślają odrębność stanowiska antykomunistycznego od pozycji zajmowanych przez ideologów prawicy. O ile w większości partii socjaldemokratycznych Europy zachodniej stosunek z lokalną partią komunistyczną zajmuje naczelne miejsce w problematyce wewnątrzpartyjnej to w Wielkiej Brytanii to zjawisko nie istnieje - o ile w Europe zachodniej zarówno partie socjalistycznie i komunistyczne cieszą się dużym poparciem społecznym to [[Brytyjska Partia Komunistyczna]] i jej komunistyczne następczynie zawsze nie cieszyły się dużym poparciem aż
Zdaniem Janusza W. Gołębiowskiego model stosunków Partii Pracy do komunistów jest prawicowo-antykomunistyczny<ref>J. W. Gołębiowski, ''Stosunki komuniści-socjaldemokracji</ref>. O ile partia komunistyczna już od 1920 roku starała się o przyjęcie jej w skład członków Partii Pracy to za każdym razem prośby o sojusz lub akces do partii były przez laburzystów odrzucane. Już w 1925 roku kierownictwo laburzystów zakazało terenowym oddziałom Labour Party na powierzanie członkom partii komunistycznej funkcji w związkach zawodowych czy stowarzyszeniach robotników co było na tyle istotne że w latach 70. zarysował się udział komunistów w ruchu związkowym co dość mocno umożliwiło uchylenie w 1972 roku przez Radę Generalną TUC dotychczasowego zakazu wybierania członków partii komunistycznej na delegatów zjazdów związków zawodowych.
Linia 108 ⟶ 107:
W latach 50. partia promowała koncepcję "trzeciej siły" w układzie międzynarodowym. Koncepcja ta polegała na osiągnięciu niezależności międzynaroodwej brytyjskiej dyplomacji korzystając przy tym z czołowej roli Partii Pracy w ruchu robotniczym. Jak twierdzili laburzyści "Jedynym możliwym do zaakceptowania rodzajem trzeciej siły jest światowy braterski związek socjalistów, tych, któzy sprawują władzę, i tych którzy jej nie sprawują, zjednoczonych w ideologicznej opozycji zarówno wobec komunizmu, jak i stosunku do kapitalizmu". Elementy koncepcji mieściły się do lat 70. w brytyjskiej doktrynie polityki zagranicznej w formule "trzech koncentrycznych kręgów.
Do polityki trzeciej siły nawiązywała polityka Partii Pracy z lat 60. Opierała się ona na - współdziałaniu z krajami [[Wspólnota Narodów|Wspólnoty Narodów]], "stosunkami specjalnymi" z USA, współpracy w ramach NATO i rozwijaniem powiązań z krajami Europy. Rząd Harolda Wilsona rozwijał tą koncepcję według
Rozpad imperium kolonialnego w latach 60. doprowadził do przetasowań w polityce zagranicznej UK. Już w 1964 roku laburzyści akcentowali ściślejszą więź z Europą lecz w dalszym momencie priorytet widzieli w kontrolowanej przez Brytyjczyków, Wspólnocie Narodów. W 1966 roku laburzyści deklarowali gotowość przystąpienia UK do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej pod warunkiem zabezpieczenia przez wspólnotę interesów Wspólnoty Narodów i UK. W 1968 roku Harold Wilson ogłosił plan wycofania się UK z polityki na wschód od [[Suez]]u i stopniową eliminację brytyjskiej obecności wojskowej w krajach Zatoki Perskiej i na Dalekim Wschodzie.
Linia 119 ⟶ 118:
W trakcie trwającej wiele lat dyskusji poprzedzając referendum nt. członkostwa UK w Europejskiej Wielkiej Brytanii z 1975 roku, w Partii Pracy rozrysowały się głębokie rozbieżności - pojawiło się nawet widmo oderwania się od partii skrzydła proeuropejskiej prawicy na czele z Royem Jenkinsem.
W czasie rządów z okresu 1974-1979 doszło do kolejnych przetasowań. Program został zmodyfikowany w myśl formuły kojarzenia zjawiska "europeizmu" a "atlantyzmem" i "specjalnymi stosunkami" ze Stanami Zjednoczonymi. Labour Party opowiedziała się za umocnieniem NATO
Ws. członkostwa w EWG Partia Pracy zajęła stanowisko kompromisowe, w manifeście wyborczym z 1979 roku, Callaghan stwierdził iż partia gotowa jest do współpracy nad umocnieniem relacji UK z Europą lecz zaznaczył iż niektóre aspekty Wspólnego Rynku wskazują na brak zdrowego rozsądku. Ponadto w manifeście znalazły się akcenty rozbrojeniowe, na rzecz odprężenia i poprawy relacji z blokiem wschodnim.
Linia 125 ⟶ 124:
Po przejściu do opozycji na wiosnę 1979, odżyły spory partyjne dt. obecności UK w Europie. Radykałowie z lewego skrzydła partii opowiedzieli się za wystąpieniem Wielkiej Brytanii z EWG i opowiedzieli się za powrotem do koncepcji trzeciej siły. Według przedstawiciela partyjnej lewicy, Benna, Partia Pracy musi utrzymywać dobre relacje z USA i ZSRR jednocześnie nie może pozwolić na kontrolę ze strony żadnego z tychże mocarstw. Prawe skrzydło partii opowiedziało się natomiast za członkostwem w EWG. Zdaniem [[Shirley Williiams]] (która jeszcze na początku lat 80. zajmowała stanowisko partyjnej prawicy) EWG stanowi jedyną formację która jest na tyle silna by skłonić supermocarstwa do skutecznego i wielostronnego procesu rozbrojenia.
Rozbieżności w sprawach europejskich i polityce zagranicznej stanowiły jeden z czynników które doprowadziły do rozłamu w
== Struktury ==
=== Członkostwo ===
Do Partii Pracy oprócz członków indywidualnych należą organizacje afiliowane czyli m.in. związki zawodowe, organizacje zawodowe, stowarzyszenia socjalistyczne, towarzystwa społeczne etc. Dominującą część członków stanowią związkowcy. Przykładowo na konferencji partii w Blackpool w latach 80., z 7206 tysięcy członków reprezentowanych na konferencji aż 6450 należało do partii według zasady członkostwa pośredniego poprzez jeden z 52 afiliowanych związków zawodowych.
Do czasu przyjęcia przez laburzystów elementów programu neoliberalnego, silne związki łączyły partię ze związkami
Partia wyróżnia dwa gatunki członkostwa - indywidualne (działające od 1918) i zbiorowe (w tym drugim przewiduje się członkostwo pośrednie). W przypadku członkostwa zbiorowego członkostwo w partii zgłaszają w imieniu członków członkowie zbiorowi. Tak więc do Partii Pracy należy każdy członek związku zawodowego
=== Organizacje partyjne ===
Od innych partii (w tym socjalistycznych) laburzystów odróżnia struktura wewnątrzpartyjna porównywalna do federacji ugrupowań czy koalicji. Struktura obejmuje formalnie dwa układy, pierwszy z nich to frakcja parlamentarna (PLP), na czele frakcji stoi wybierana corocznie egzekutywa czyli Komitet Parlamentarny. Do komitetu z miejsca wchodzi lider partii, jego zastępca i rzecznik dyscyplinarny frakcji.
PLP odgrywa decydującą rolę w określaniu programu i linii politycznej ugrupowania. PLP uznawana jest niekiedy za niezależny od reszty partii organ. Obecnie skład społeczny PLP jest dość zróżnicowany, niegdyś niemal 40% członków frakcji stanowili deputowani wywodzący się z klasy robotniczej. W 1945 roku było to 43%,
Drugim z układów jest pozaparlamentarny aparat partii. Centralne miejsce w tymże układzie zajmuje Krajowy Komitet Wykonawczy -
Do CLP należą szeregowi działacze partii i organizacji afiliowanych. Na czele okręgu wyborczego partii stoi egzekutywa składająca się z najbardziej wpływowych działaczy w regionie i kierowników największych organizacji afiliowanych. Aparat lokalny podporządkowany jest wymogom wyborczym i kampaniom w czasie których aktywizuje on swoje działanie. ▼
▲Do CLP należą szeregowi działacze partii i organizacji afiliowanych. Na czele okręgu wyborczego partii stoi egzekutywa składająca się z najbardziej wpływowych działaczy w regionie i kierowników największych
Reprezentację członków partii stanowi wedle statutu Doroczna Konferencja Partii Pracy. W teorii steruje ona działaniami PL, tworzy programy
Lider Partii Pracy jednocześnie sprawuje funkcję prezesa rady ministrów. Dzięki temu pozostaje on w dużej mierze niezależny od frakcji parlamentarnej własnej partii<ref>''Partie socjaldemokratyczne. Europy zarys encyklopedyczny''. Księga i Wiedzy 1982, s. 395-401</ref>.
=== Wyborcy i członkowie ===
Jeszcze w latach 80. partia skupiała ponad 50% elektoratu robotniczego a w ogóle wyborców Partii Pracy robotnicy stanowili 80%. Jedną czwartą lub jedną trzecią według różnych źródeł stanowią reprezentanci klas średnich.
Do niedawna 50% członków partii stanowili robotnicy tak więc ze względu na skład członkowski partię z pewnością zaklasyfikować można było jako partię robotniczą. Od lat istnieje w partii proces spadku udziału parlamentarzystów i ministrów z kręgów robotniczych przy jednoczesnym wzroście tych wywodzących się z klas średnich. Sytuacja ta nie pozostała bez wpływu na przyjęcie przez partię typowego kursu reformistycznego. Jeszcze w latach 40. i przez pewien okres 50. więcej niż połowę laburzystowskich ministrów stanowili robotnicy w kolejnej dekadzie było to już tylko 35% ogółu natomiast granicę 60% przekroczyli przedstawiciele klasy średniej, niezmienna pozostała stosunkowo mała liczba ministrów socjalistycznych wywodzących się z arystokracji.
Pochodzenie działaczy związane jest też z ich poglądami - ci działacze wywodzący się z klasy średniej zazwyczaj są zwolennikami kursu prawicoworeformistycznego, natomiast ci pochodzący z klasy robotniczej należą do lewicy partyjnej.
=== Frakcje ===
Prawica partyjna opowiadała się zawsze za utrzymaniem kapitalizmu i przekształceniami w stylu "współpracy klasowej", z kolei lewica często łączyła elementy ocen klasowych z romantycznym radykalizmem pochodzącym z tradycji fabiańskich niemniej jednak zawsze reprezentowała ona radykalny reformizm więc centrowy, prawicowy nurt w ruchu robotniczym.
Jednym z przejawów podziałów w partii na tle ideologiczno-politycznym jest występowanie w ramach ugrupowania frakcji. Frakcje do pewnego stopnia odznaczają się autonomią - mają własnych przywódców czy organy prasowe. Jak wykazała historia partii większe tendencje do frakcyjności wykazuje lewica partii. Do współczesnych frakcji należą:
* założona w 1946 roku Grupa "Tribune" reprezentująca lewicę partii, jej liderem historycznie był Ian Mikardo a czołowymi działaczami pozostawali Anthony Benn, Eric Heffer i Sidney Bidwell;
* w marcu 1975 ukształtowała się centrowa (a w praktyce wiązana z prawicą partii) Grupa Manifestu na czele z Dicksonem Mabonem w skład której należeli - Tom Urwin, Ian Wrigglesworth i James Wellbeloved; ▼
* trzecią grupę reprezentuje skrajna prawica socjaldemokratyczna utworzony w czerwcu 1975, Sojusz Socjaldemokratyczny na czele z Peterem Stephensonem, redaktorem naczelnym pisma "Socialist Commentary", do grona przedstawicieli grupy zaliczani są - Reginald Prentice, Roy Jenkins czy Shirley Williams - grupa powstała w opozycji do działań lewicy partyjnych (szczególnie Grupy "Tribune"), wywodzi się głównie z działaczy związkowych, saorządowców i byłych kandydatów do parlamentatu.▼
▲*w marcu 1975 ukształtowała się centrowa (a w praktyce wiązana z prawicą partii) Grupa Manifestu na czele z Dicksonem Mabonem w skład której należeli - Tom Urwin, Ian Wrigglesworth i James Wellbeloved;
▲*trzecią grupę reprezentuje skrajna prawica socjaldemokratyczna utworzony w czerwcu 1975, Sojusz Socjaldemokratyczny na czele z Peterem Stephensonem, redaktorem naczelnym pisma "Socialist Commentary", do grona przedstawicieli grupy zaliczani są - Reginald Prentice, Roy Jenkins czy Shirley Williams - grupa powstała w opozycji do działań lewicy partyjnych (szczególnie Grupy "Tribune"), wywodzi się głównie z działaczy związkowych, saorządowców i byłych kandydatów do parlamentatu.
Historyczną poprzedniczką Grupy "Tribune" są: działająca od 1947 roku Grupa "Równać w lefo" (Keep Left Group) na czele z A. Bevanem, przedstawicielem partyjnej lewicy. W latach 50. grupę określano jako bevaniści. Od 1950 do 1963 działała Grupa "O zwycięstwo socjalizmu" na czele z K. Zillacusem, I. Mikardo i S. Silvermannem. W 1951 roku prawica partii powołała Związek Socjalistyczny, działający jako stowarzyszenie teoretyków.
Linia 189 ⟶ 176:
== Zobacz też ==
* [[Liderzy brytyjskiej Partii Pracy]]
* [[Wiceprzewodniczący brytyjskiej Partii Pracy]]
{{Przypisy|2}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.labour.org.uk/ Oficjalna witryna internetowa]
[[Kategoria:Partie i ugrupowania w Wielkiej Brytanii]]
| |||