|
to nic
[[Plik:Gray961.png|thumb|Tchawica wraz z widocznymi oskrzelami]]
'''Tchawica''' ({{łac.|trachea}}) – narząd [[układ oddechowy|układu oddechowego]], sprężysta cewa, stanowiąca przedłużenie [[krtań|krtani]] i zapewniająca dopływ powietrza do płuc. Rozpoczyna się na wysokości kręgu szyjnego C6-C7, kończy zaś na wysokości kręgu piersiowego Th4-Th5. U swego dolnego końca, tchawica dzieli się na [[oskrzela]] główne prawe i lewe (łac. ''bronchus principalis dexter et sinister''), pod kątem otwartym ku dołowi. Miejsce tego podziału tworzy rozdwojenie tchawicy (''bifurcatio tracheae''). W tym miejscu znajduje się także ostroga tchawicy (''carina tracheae'') rozdzielająca powietrze do [[Płuco|płuc]].
Długość tchawicy wynosi 10,5–12 cm, jej średnica zaś jest znacznie mniejsza (około 2 cm).
Utrzymanie światła tchawica zawdzięcza szkieletowi własnemu, złożonemu z kilkunastu (od 16 do 20) chrząstek tchawiczych (''cartilagines tracheales'') o podkowiastym kształcie zbudowanych z tkanki chrzęstnej szklistej. Chrząstki połączone są między sobą mocnymi, włóknistymi więzadłami obrączkowymi lub tchawiczymi (''ligamenta anularia seu trachealia''). Chrząstki tchawicze z racji swojego kształtu (otaczają od 2/3 do 3/4 obwodu tchawicy), przy ich wolnych końcach utrzymuje ściana błoniasta (''paries membranaceceus''), zbudowana z włókiem mięśniowych gładkich, układających się w dwie warstwy – warstwę zewnętrzną tworzą nieliczne pęczki włókiem podłużnych, warstwę wewnętrzną zaś, znacznie grubszą, rozgałęzione pasma mięśniowe. Warstwę poprzeczną mięśniówki tchawicy tworzy mięsień tchawiczy (''musculus trachealis''), tworzący właściwą ścianę tylną tchawicy.
Wyściółkę tchawicy pokrywają dwa rodzaje komórek nabłonkowych. Mają one za zadanie chronić płuca przed [[pył]]em, który nie został zatrzymany w obrębie nosa i gardła. Komórka śluzowa (kubkowa) wydziela lepki [[Śluz zwierzęcy|śluz]] pokrywający tchawicę, który zatrzymuje drobinki kurzu. Komórka urzęsiona jest wyposażona w liczne [[Rzęska|rzęski]], które wykonując nieustannie ruchy w kierunku górnym powodują przesuwanie się kurzu ku górze, gdzie następnie zostaje odkrztuszony lub połknięty. Oprócz komórek nabłonkowych, znajdują się tu również kom. endokrynowe oraz limfocyty śródnabłonkowe.
Od zewnątrz tchawicę pokrywa przydanka (''tunica adventitia''), łącząca ją z otoczeniem. Jej powierzchnia wewnętrzna pokryta jest wielorzędowym [[nabłonek migawkowy|nabłonkiem migawkowym]], którego migawki poruszają się w kierunku gardła.
W klatce piersiowej, tchawica rozgałęzia się, poprzez rozdwojenie tchawicy, na 2 [[oskrzela|oskrzela główne]] (zwane inaczej zewnątrzpłucnymi), tworząc w ten sposób pierwsze elementy [[drzewo oskrzelowe|drzewa oskrzelowego]]
Podczas połykania pokarmów, krtań wraz z górną częścią tchawicy unosi się o około 2–3 cm ku górze. Podobnie silnie ku górze tchawica przesuwa się w ruchach głowy i [[kręgosłup]]a szyjnego do tyłu – w krańcowych ruchach głowy, tchawica może unieść się nawet o 1,5 cm.
Do bezpośredniego badania wzrokiem wnętrza tchawicy i oskrzeli głównych stosuje się aparaty, zwane [[bronchoskopia|bronchoskopami]] – prócz możliwości oglądania wnętrza narządu, bronchoskopy pozwalają również na wprowadzenie odpowiednio zbudowanych, cienkich i długich narzędzi, pozwalających na wykonanie zabiegu, jak np. usunięcie ciała obcego.
== Bibliografia ==
| 