Nowy Ład: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Starscream (dyskusja | edycje) m Dodano kategorię "Franklin Delano Roosevelt" za pomocą HotCat |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) poprawa linków, drobne merytoryczne |
||
Linia 1:
[[Plik:NewDeal.jpg|thumb|Nowy Ład]]
'''New Deal''' (z [[język angielski|ang.]] ''
== Geneza ==
W 1929 roku wybuchł ogólnoświatowy kryzys gospodarczy, który został zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych w wyniku [[Czarny czwartek|krachu na Wall Street]]. Kryzys spowodował w stosunku do 1928 roku znaczne obniżenie kursów akcji przemysłowych (do 30 w 1932 roku, 1928 = 100<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Szpak|imię=Jan|tytuł=Historia gospodarcza powszechna|strony=181}}</ref>), spadek [[Produkcja|produkcji]] przemysłowej o 46%<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Szpak|imię=Jan|tytuł=Historia gospodarcza powszechna|strony=182}}</ref> oraz wysokie [[bezrobocie]], wynoszące w 1933 roku 27% ludności czynnej zawodowo<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Szpak|imię=Jan|tytuł=Historia gospodarcza powszechna|strony=183}}</ref>. Urzędujący prezydent [[Herbert Hoover]] utracił poparcie wyborców pomimo podjęcia działań antykryzysowych, w wyniku czego urząd ten objął w 1933 roku
== Program reform ==
Po objęciu urzędu Roosevelt przystąpił do programu reform, którego celem było zwiększenie siły nabywczej ludności oraz pobudzenie [[Gospodarka|gospodarki]] przez wzrost cen. W tym celu zakazano wywozu [[Złoto|złota]] za granicę, uniemożliwiono wymienialność [[dolar amerykański|dolara]] na złoty kruszec oraz dokonano [[Dewaluacja|dewaluacji]] waluty, co spowodowało ożywienie [[Handel zagraniczny|handlu zagranicznego]]<ref name="Szpak-193" />.
W zakresie [[Rolnictwo|rolnictwa]] rząd zdecydował się na zmniejszenie produkcji rolnej w zamian za odszkodowania dla rolników i umorzenie im długów<ref name="Szpak-193" />. Ku niezadowoleniu producentów Roosevelt wprowadził program opieki socjalnej dla robotników w postaci [[Płaca minimalna|płacy minimalnej]], [[emerytura|emerytur]] oraz [[Ubezpieczenie (umowa)|ubezpieczeń]]. Zwiększone zostały też uprawnienia [[Związek zawodowy|związków zawodowych]], a przedsiębiorcy musieli zawierać umowy z państwem dotyczące warunków i czasu pracy, w zamian za co otrzymywali pierwszeństwo w [[Zamówienia publiczne|zamówieniach publicznych]] oraz gwarantowane ceny własnych wyrobów<ref name="Szpak-194">{{cytuj książkę|nazwisko=Szpak|imię=Jan|tytuł=Historia gospodarcza powszechna|strony=194}}</ref>.
Przeciwdziałaniu bezrobociu miał służyć szeroki program [[Roboty publiczne|robót publicznych]], w ramach którego zatrudnionych zostało 8,5 miliona bezrobotnych; zbudowali oni ponad 120 tysięcy budynków publicznych, 77 tysięcy mostów i niemal 300 lotnisk<ref name="Szpak-194" />. Do innych przedsięwzięć należało zagospodarowanie zaniedbanych terenów, między innymi doliny rzeki [[Tennessee (rzeka)|Tennessee]], gdzie zbudowano państwowe elektrownie oraz farmy o wysokiej jakości<ref name="Szpak-194" />.
== Skutki ==
New Deal powstrzymał przejściowo negatywne skutki kryzysu gospodarczego, jednak nie zapobiegł pojawieniu się kolejnej recesji w 1937 roku (tym razem jednak
== Zobacz też ==▼
* [[Keynesizm]]
* [[Socjalliberalizm]]
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę | nazwisko = Szpak | imię = Jan | autor link = Jan Szpak | tytuł = Historia gospodarcza powszechna | wydawca = [[Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne]] | miejsce = Warszawa | data = 1997 | isbn = 83-208-1115-5}}
▲== Zobacz też ==
▲* [[ustawa o reorganizacji Indian]]
▲* [[amerykański liberalizm]]
▲* [[gospodarka mieszana]]
== Linki zewnętrzne ==
{{Commonscat|New Deal}}▼
* [http://americanart.si.edu/exhibitions/archive/2009/1934/ ''1934: A New Deal for Artists''] {{lang|en}}
* [http://www.timesonline.co.uk/tol/system/topicRoot/The_new_deal/ The New Deal] {{lang|en}}
* [http://www.loc.gov/folklife/newdeal/index.html ''Art, Culture, and Government: The New Deal at 75'']
* [http://www.levy.org/pubs/wp_581.pdf Hannsgen, Greg E.and Papadimitriou, Dimitri B. ''Lessons from the New Deal: Did the New Deal Prolong or Worsen the Great Depression?''] {{lang|en}}
* [http://livingnewdeal.berkeley.edu/ California's Living New Deal Project] {{lang|en}}
▲{{Commonscat|New Deal}}
[[Kategoria:Historia gospodarcza Stanów Zjednoczonych]]
|