Wikipedia

Zdrowie publiczne: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: {{Main}} jest redirectem {{Osobny artykuł}}
Linia 1:
{{dopracować|źródła=2010-03}}
 
'''Zdrowie publiczne''' – nauka zajmująca się [[zdrowie]]m na poziomie [[populacja (biologia)|populacji]] ludzkiej. Profesor [[Uniwersytet Yale University|Uniwersytetu Yale]], [http://en.wikipedia.org/wiki/Charles-Edward_Amory_Winslow C.-E.A. Winslow], zaproponował w roku 1920 następującą definicję: “zdrowie publiczne jest nauką i sztuką zapobiegania [[choroba|chorobom]], przedłużania życia, promowania zdrowia i sprawności fizycznej poprzez zorganizowane wysiłki na rzecz [[higiena|higieny]] środowiska, kontroli [[choroby zakaźne|chorób zakaźnych]], szerzenia zasad [[higiena osobista|higieny osobistej]], [[Opieka zdrowotna|organizowania służb medycznych i opiekuńczych]] w celu wczesnego [[Rozpoznanie (medycyna)|rozpoznawania]], zapobiegania i [[Leczenie|leczenia]] oraz rozwijania takich mechanizmów społecznych, które zapewnią każdemu standard życia umożliwiający zachowanie i umacnianie zdrowia"<ref>Winslow, C.-E.A., The Untilled Fields of Public Health, Science 51(1306): 23-33 (Jan. 9, 1920)</ref>.
 
== Definicja Światowej Organizacji Zdrowia ==
Zdrowie publiczne jest to zorganizowany wysiłek społeczny, realizowany głównie przez wspólne działania instytucji publicznych, mający na celu polepszenie, [[Promocja_zdrowiaPromocja zdrowia|promocję]], [[Opieka_zdrowotnaOpieka zdrowotna|ochronę]] i przywracanie zdrowia ludności. Obejmuje, między innymi, takie rodzaje działalności jak [[Zdrowie#pomiar_stanu_zdrowiapomiar stanu zdrowia|analizę sytuacji zdrowotnej]], nadzór zdrowotny, promocję zdrowia, zapobieganie, zwalczanie chorób zakaźnych, ochronę środowiska i sanitację, działania przygotowawcze na wypadek [[Katastrofa#Medycyna_katastrofMedycyna katastrof|katastrof i nagłych sytuacji zdrowotnych]] i [[Medycyna_pracyMedycyna pracy|medycynę pracy]].<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index8.html | tytuł = Public Health | autor = Światowa Organizacja Zdrowia | praca = Health Systems Strengthening Glossary | język = en | data dostępu = 2013-09-13}}</ref>.
== Definicja Międzynarodowego Stowarzyszenia Epidemiologów ==
W słowniku [[epidemiologia|epidemiologii]] wydanym przez [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Epidemiologów]] (IEA) zdrowie publiczne definiuje się jako zorganizowany wysiłek społeczeństwa na rzecz ochrony, promowania i przywracania ludziom zdrowia<ref name="dict-of-epid">{{Cytuj książkę | autor = Miquel Porta | tytuł = A Dictionary of Epidemiology | wydawca = Oxford University Press | miejsce = Oxford | data = 2008 | isbn = 978-0-19-531449-6}}</ref>, a wszelkie programy, świadczenia i instytucje zajmujące się tą problematyką są ukierunkowane na zapobieganie chorobom i potrzeby zdrowotne populacji jako całości.
Linia 15:
Zdrowie publiczne jest instytucją społeczną i oznacza po prostu zdrowie ludności. Myślą przewodnią lat 80. w rozwoju systemów ochrony zdrowia w świecie było uznanie zdrowia za dobro publiczne, a nie indywidualne. Zdrowie publiczne obejmuje szeroki zakres działań wielodyscyplinarnych wiążących się z różnymi aspektami zdrowia ludzi, jego ochroną, umocnieniem i poprawą, oceną potrzeb zdrowotnych populacji oraz sposobami ich zaspakajania. Zajmuje się nie tylko zdrowiem jednostki, ale także zdrowiem wszystkich ludzi oraz jego uwarunkowaniami zarówno negatywnymi, jak i pozytywnymi, czyli działaniami prozdrowotnymi umacniającymi zdrowie.
 
Uznanie zdrowia za wspólne dobro publiczne oznaczało w praktyce przyjęcie zasady [[solidaryzm]]u i [[odpowiedzialność|współodpowiedzialności]] wszystkich za finansowanie wydatków na zdrowie z budżetu państwa. Przyjęta w licznych krajach forma finansowania wydatków na opiekę zdrowotną poprzez powszechne ubezpieczenia zdrowotne jest specyficzną formą zasady solidaryzmu i współodpowiedzialności. Umiejscowienie zdrowia wysoko w hierarchii wartości człowieka oraz przypisywanie mu wartości społecznej powoduje, iż staje się ono obiektem zainteresowania nie tylko stron bezpośrednio uczestniczących, pacjent, ale i państwa. Jak zauważa jeden z wybitnych ekonomistów ochrony zdrowia naszych czasów R. Freeman: [...] ''Zdrowie liczy się bardziej niż kiedykolwiek. Stało się ono jednym z podstawowych przedmiotów troski współczesnych zachodnich społeczeństw''. Mowa tu o zainteresowaniu zdrowiem nie tylko jednostek, które chcą się nim cieszyć, ale również ze strony podmiotów zaangażowanych w proces finansowania usług medycznych.
 
Przez stulecia praktycznie wszystkie rządy państwa akceptowały swą odpowiedzialność za systematyczny rozwój ochrony zdrowia i opieki medycznej nad swoimi obywatelami. Dotyczyło to zarówno opieki profilaktycznej, jak i leczniczej i miało na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego wszystkim obywatelom. Wszystkie rządy czuły się współodpowiedzialne za funkcjonowanie i rozwój przyjętego systemu ochrony zdrowia, czy to narodowej służby zdrowia, ubezpieczeń zdrowotnych, systemu centralnie planowanego czy systemu opartego na świadczeniach udzielanych przez podmioty prywatne.
 
== Podstawowe funkcje zdrowia publicznego ==
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje podstawowe funkcje zdrowia publicznego ''(Essential public health functions)'' <ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index4.html | tytuł = Essential Public Health Functions | autor = Światowa Organizacja Zdrowia | praca = Health Systems Strengthening Glossary | język = en | data dostępu = 2013-09-11}}</ref> jako funkcje władz zdrowia w zakresie (1) [[Monitoring|monitoringumonitoring]]u, [[Ewaluacja|ewaluacji]] i [[Zdrowie#pomiar_stanu_zdrowiapomiar stanu zdrowia|analizy stanu zdrowia]], (2) [[Epidemiologia|nadzoru epidemiologicznego]], badania i zwalczania zagrożeń dla zdrowia publicznego, (3) [[Promocja_zdrowiaPromocja zdrowia|promocji zdrowia]], (4) udziału społeczeństwa w rozwiązywaniu zagadnień zdrowia, (5) rozwoju [[Polityka_zdrowotnaPolityka zdrowotna|polityki zdrowotnej]] i bazy instytucjonalnej dla planowania i zarządzania zdrowiem publicznym, (6) umacniania [[Legislacja|prawodawstwa zdrowotnego]] i możliwości jego wdrażania, (7) ewaluacji i promocji równego dostępu do [[Opieka_zdrowotnaOpieka zdrowotna|świadczeń zdrowotnych]], (8) rozwóju kadr i szkolenia w dziedzinie zdrowia publicznego, (9) zapewnienia jakości świadczeń zdrowotnych indywidualnych i w środowisku, (10) badań naukowych w zakresie zdrowia publicznego, (11) zmniejszenia niekorzystnego wpływu na zdrowie sytuacji nagłych i [[Katastrofa#Medycyna_katastrofMedycyna katastrof|katastrof]].▼
 
== Organizacje międzynarodowe działające w dziedzinie zdrowia publicznego ==▼
▲Światowa Organizacja Zdrowia definiuje podstawowe funkcje zdrowia publicznego ''(Essential public health functions)'' <ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index4.html | tytuł = Essential Public Health Functions | autor = Światowa Organizacja Zdrowia | praca = Health Systems Strengthening Glossary | język = en | data dostępu = 2013-09-11}}</ref> jako funkcje władz zdrowia w zakresie (1) [[Monitoring|monitoringu]], [[Ewaluacja|ewaluacji]] i [[Zdrowie#pomiar_stanu_zdrowia|analizy stanu zdrowia]], (2) [[Epidemiologia|nadzoru epidemiologicznego]], badania i zwalczania zagrożeń dla zdrowia publicznego, (3) [[Promocja_zdrowia|promocji zdrowia]], (4) udziału społeczeństwa w rozwiązywaniu zagadnień zdrowia, (5) rozwoju [[Polityka_zdrowotna|polityki zdrowotnej]] i bazy instytucjonalnej dla planowania i zarządzania zdrowiem publicznym, (6) umacniania [[Legislacja|prawodawstwa zdrowotnego]] i możliwości jego wdrażania, (7) ewaluacji i promocji równego dostępu do [[Opieka_zdrowotna|świadczeń zdrowotnych]], (8) rozwóju kadr i szkolenia w dziedzinie zdrowia publicznego, (9) zapewnienia jakości świadczeń zdrowotnych indywidualnych i w środowisku, (10) badań naukowych w zakresie zdrowia publicznego, (11) zmniejszenia niekorzystnego wpływu na zdrowie sytuacji nagłych i [[Katastrofa#Medycyna_katastrof|katastrof]].
* [[Światowa Organizacja Zdrowia]] - wyspecjalizowana agencja [[Organizacja_Narodów_ZjednoczonychOrganizacja Narodów Zjednoczonych|Organizacji Narodów Zjednoczonych]] jest główną organizacją międzynarodową zajmującą się problemami zdrowia. Dwuletni budżet na lata 2014-2015 wynosi prawie 4 miliardy dolarów.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA66/A66_7-en.pdf | tytuł = Proposed Programme Budget 2014-2015 | nazwisko = World Health Organization | data = 2013 | język = en | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>.▼
 
▲== Organizacje międzynarodowe działające w dziedzinie zdrowia publicznego ==
▲* [[Światowa Organizacja Zdrowia]] - wyspecjalizowana agencja [[Organizacja_Narodów_Zjednoczonych|Organizacji Narodów Zjednoczonych]] jest główną organizacją międzynarodową zajmującą się problemami zdrowia. Dwuletni budżet na lata 2014-2015 wynosi prawie 4 miliardy dolarów.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA66/A66_7-en.pdf | tytuł = Proposed Programme Budget 2014-2015 | nazwisko = World Health Organization | data = 2013 | język = en | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>
{{Osobny artykuł|Światowa Organizacja Zdrowia}}
Do innych organizacji międzynarodowych działających w dziedzinie zdrowia należą:
* [[Globalny Fundusz do Zwalczania AIDS, Gruźlicy i Malarii]]. ''(GFATM - The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria)''. Fundusz ten jest największym w skali świata źródłem środków na zwalczanie AIDSu, gruźlicy i malarii.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.theglobalfund.org/en/ | tytuł = The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria | język = en | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>. Fundusz współfinansowany jest przez rządy i fundacje prywatne. Zasoby Funduszu wynoszą aktualnie około 7 miliardów dolarów.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.theglobalfund.org/en/publications/2013-07-24_Annual_Report_2012/ | tytuł = Global Fund Annual Report 2012 | nazwisko = The Global Fund | data = 2013 | język = en | data dostępu = 2013-09-15}}</ref>.
* [[Globalny Sojusz na Rzecz Szczepionek i Szczepień]] ''(GAVI - Global Alliance for Vaccines and Immunization)'' Sojusz dla ratowania życia i zdrowia dzieci i populacji dorosłej w krajach biednych poprzez zwiększenie dostępności szczepień ochronnych.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gavialliance.org/index.aspx | tytuł = GAVI - Saving children's lives and protecting people's health by increasing access to immunization in poor countries | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>. W ciągu trzynastu lat istnienia (2000-2012) Sojusz otrzymał od rządów i instytucji prywatnych przeszło 7,5 miliarda dolarów kontrybucji,<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gavialliance.org/funding/ | tytuł = GAVI Alliance - Funding and Finance | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>, które zostały rozdysponowane na rozwój programów szczepień ochronnych, ulepszenie systemów ochrony zdrowia i rozwój społeczeństwa obywatelskiego.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gavialliance.org/support/ | tytuł = GAVI Alliance - Type of Support | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>.
* [[UNAIDS|Wspólny Program Narodów Zjednoczonych Zwalczania HIV i AIDS]] Roczny budżet organizacji wyniósł w roku 2012 przeszło 200 milionów dolarów.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/document/2013/2012-donor-core-contributions_en.pdf | tytuł = Joint United Nations Programme on HIV/AIDS | data dostępu = 2013-09-16}}</ref> <ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.unaids.org/en/aboutunaids/ | tytuł = UNAIDS | data dostępu = 2013-09-16}}</ref>.
{{Osobny artykuł|UNAIDS}}
* [[Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju]] Organizacja administrowała w 2011 sumą około 4 miliardów dolarów, z tego około 1,2 miliarda przeznaczone było na wspieranie działań dla osiągnięcia [[Milenijne Cele Rozwoju|Milenijnych Celów rozwoju]], które obejmują zmniejszenie umieralności dzieci, poprawę zdrowia matek, i zwalczanie AIDSu, malarii i innych chorób.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.undp.org/content/undp/en/home/operations/transparency/income_expenditures/ | tytuł = United Nations Development Programme | praca = Income and Expenditures | język = en | data dostępu = 2013-09-18}}</ref>.
{{Osobny artykuł|Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju}}
* [[UNICEF|Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci]]
Linia 37 ⟶ 36:
 
== Dokumenty ==
Odpowiedzialność państwa za bezpieczeństwo zdrowotne i właściwe warunki zdrowotne zostały uwzględnione w większości, jeśli nie we wszystkich konstytucjach narodowych. Artykuł 68 [[Konstytucja RPRzeczypospolitej Polskiej|Konstytucji RP]] zobowiązuje władze publiczne do zapewnienia obywatelom równego dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Organizacje i instytucje opieki zdrowotnej stoją przed problemem godzenia niespójnych celów. Powinna wzrastać świadomość, że odpowiedzialność za zdrowie musi obejmować kryteria zarówno kliniczne, jak i finansowe.
 
Znaczenie zdrowia publicznego znalazło swój wyraz w licznych dokumentach Organizacji Narodów Zjednoczonych i licznych jej agend, w szczególności w dokumentach [[Światowa Organizacja Zdrowia|Światowej Organizacji Zdrowia]], jak również w dokumentach [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. Unia Europejska tworzy ustawodawstwo, któremu podlegają bezpośrednio obywatele europejscy i dla ich dobra ustanawia specyficzne prawa. Konstytucyjnymi podwalinami UE, tworzącymi więzy prawne wykraczające poza stosunki wynikające z umów pomiędzy suwerennymi państwami, są między innymi: [[Traktat paryski|Traktat Paryski]], [[Traktat Rzymski]], [[Jednolity akt europejski|Jednolity Akt Europejski]], [[Traktat z Maastricht]] i [[Traktat amsterdamski|Traktat z Amsterdamu]].
 
{{Przypisy}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdrowie_publiczne”