System determinacji płci XY: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Types of sex determination.png|thumb|U różnych gatunków wstępują odmiene [[determinacj płci|systemy determinacji płci]]]]'''System determinacji płci XY''' jest [[determinacja płci|systemem determinacji płci]] występującym u ludzi, większości pozostałych ssaków, u niektórych owadów (''Drosophila''<ref name=":2">Gilbert SF., Developmental Biology. 6th edition, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9967/ Chromosomal Sex Determination in ''Drosophila''], Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000, dostęp 20.02.2015</ref>) oraz u niektórych roślin (''Ginko''<ref>Elof Axel Carlson, The 7 Sexes: Biology of Sex Determination, Indiana University Press, 2013, s.79</ref>). W Systemie XY płeć osobnika jest determinowana przez parę [[chromosom płci|chromosomów płci]] (genosomy). Samice posiadają dwa identyczne chromosomy płci (XX) i są nazywane [[płeć homogametyczna|płcią homogametyczną]], natomiast samce posiadają dwa różne chromosomy płci (XY) i są nazywane [[płeć hterogametyczna|płcią heterogametyczną]]<ref name=":1">[http://www.nature.com/scitable/topicpage/the-sex-of-offspring-is-determined-by-6524953 The Sex of Offspring Is Determined by Particular Chromosomes], nature.com, dosępdostęp 20.02.2015</ref><ref>Gilbert SF., Developmental Biology. 6th edition, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9967/ Chromosomal Sex Determination in Mammals], Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000, dostęp 20.02.2015</ref>.

U ludzi pojedyńczypojedynczy gen (SRY) obecny w chromosomie Y pełni funkcję sygnału do rozpoczęcia szlaków biochemicznych w kierunku uzyskania płci męskiej osobnika, zwanych procesem wirylizacji<ref name=":0">Fauci, Anthony S.; Braunwald, Eugene; Kasper, Dennis L.; Hauser, Stephen L.; Longo, Dan L.; Jameson, J. Larry; Loscalzo, Joseph (2008). Harrison's Principles of Internal Medicine (17th ed.). McGraw-Hill Medical. pp. 2339–2346. ISBN 978-0-07-147693-5.</ref>. Komórki samic zawierające dwa chromosomy X przechodzą [[inaktywacja chromosomu X|lionizację]], podczas której jeden z chromosomów X ulega inaktywacji. Nieaktywny chromosom X pozostaje w komórce jako [[Chromatyna płciowa|ciałko Barra]]<ref>Biologia molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej. J. Bal (red.). Warszawa: PWN, 2001.</ref>

Ludzie, podobnie jak niektóre inne gatunki, mogą posiadać układ chromosomów niezgodny ze swoją [[płeć|płcią fenotypową]], tj. XX samce oraz XY samice. Przykładami mogą być: syndrom de la Chapelle (samca XX)<ref>de la Chapelle A (1972). "[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1762158 Analytic review: nature and origin of males with XX sex chromosomes]". Am J Hum Genet 24 (1): 71–105. PMC 1762158. PMID 4622299.</ref> oraz [[zespół niewrażliwości na androgeny]]. Ponadto, możliwe jest wystąpienie nienormalnej ilości chromosomów płci ([[aneuploidia|aneuplodii]]), np. w przypadku [[zespół Turnera|zespołu Turnera]] w którym obecny jest jedynie pojedyńczypojedynczy chromosom X, [[zespół Klinefeltera|zespołu Klinefeltera]] w którym obecne są dwa chromosomy X oraz jeden chromosom Y, czy [[zespół XYY|zespołu XYY]]<ref name=":0" />. Inne, rzadziej wsytępującewystępujące układy chromosomów płci to: [[trisomia chromosomu X]], [[tetrasomia chromosomu X]] oraz [[pentasomia chromosomu X]]<ref>Karin Musiołek-Choinski: Polskie nazwy chorób. Studium z terminologii medycznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1986, s. 147. ISBN 83-229-0183-6.</ref>.