Zagon na Żytomierz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
Paterm (dyskusja | edycje)
Linia 3:
 
Był to drobny epizod o niewielkim znaczeniu dla przebiegu wojny, jednak o wielkim znaczeniu dla sztuki wojennej tamtego okresu. Obok [[zagon na Kowel|rajdu na Kowel]] był jednym z nielicznych przykładów użycia szybkich wojsk motorowych.
Plan operacyjny ofensywy Polaków na Ukrainie przewidywał, że w pierwszym etapie nastąpi rozcięcie sił bolszewików na dwie części i szybkie zajęcie Żytomierza i Koziatyna. Tym sposobem miał być odcięty odwrót nad [[Dniepr]] oddziałów Armii Czerwonej stojących na północy. Wojska bolszewickie stojące na południu od linii kolejowej Szepitówka - Koziatyn, miały być zepchnięte dalej na południe. W rejonie [[Zwiahl]]a skoncentrowano Grupę gen. Rydza-Śmigłego w składzie [[1 Dywizja Piechoty Legionów]], [[7 Dywizja Piechoty (II RP)]], [[3 Brygada Jazdy]], siedem baterii artylerii ciężkiej. Grupie przydzielono trzy plutony samochodów pancernych i baterię zmotoryzowaną. Grupa miała zająć Żytomierz w pierwszym dniu walki (najpóźniej drugiego dnia rano), oraz opanować mosty na [[Teterew]]ie w Żytomierzu i Korosteszowie. Od rejonu wyjściowego do Żytomierza było 80 km, dlatego piechotę przewieziono na samochodach (czterdzieści samochodów ciężarowych). 20 kwietnia Rydz-Śmigły wydał rozkaz operacyjny, zgodnie z którym na przedmieściu Zwiahla skoncentrowano wzmocnioną 3 BPLegionów. Miała ona przełamać front sowiecki i otworzyć 1 BPLegionów drogę do wykonania zagonu na Żytomierz. Zgrupowanie 7 Dywizji Piechoty na północ od Zwiahla siłami 14 Brygady Piechoty i 12 Pułku Ułanów miało nacierać, aby przeciąć linie kolejową Korosten - Żytomierz i dotrzeć do rz. [[Teterew]]. Ubezpieczać marsz miała od strony Radomyśla i opanować most na Teterewie [[3 Brygada Jazdy]]. Na południe od szosy Zwiahl - Żytomierz przemieszczała się 13 Brygada Piechoty z 7 Dywizji Piechoty. Przed grupą stała [[17 Wielkopolska Dywizja Piechoty|17 Dywizja Piechoty]] wzmocniona [[3 Samodzielna Brygada Kawalerii|3 Brygadą Kawalerii]] (łącznie 1500 żołnierzy i osiem dział).
Na tym odcinku frontu przeciwnikiem wojsk polsko-ukraińskich była 58 Dywizja Strzelecka z 12 Armii bolszewickiej, oraz 45 Brygada Strzelców z 15 Dywizji Strzelców (obie jednostki miały ok 2000 żołnierzy, dziewiętnaście dział, siedem samochodów pancernych). Bolszewicy otrzymywali zaopatrzenie poprzez [[Husiatyn]] i [[Żytomierz]]. Gen. Rydz-Śmigły spodziewał się silnej obrony. W celu zaskoczenia bolszewików w Żytomierzu, wysłano kolumnę szosą równoległą do szosy Zwiahl - Żytomierz.
W celu opanowania Żytomierza utworzono Grupę zmotoryzowaną pod dowództwem płk. Dąb-Biernackiego. Grupa składała się z oddziałów 1 Pułku Piechoty Legionów, kompanii saperów i pododdziału jazdy.
Grupa posiadała czterdzieści ciężarówek, połowę z tej liczby stanowiły półgąsienicowe ciężarówki Fiat, resztę głównie ciężarówki Packard o pełnych kołach. Do holowania [[Armata 75 mm wz.armata mle 1897|francuskich armat 75 mm]] użyto pojazdów Daimlera z napędem na cztery koła. Do wsparcia grupy zmotoryzowanej użyto samochodów pancernych [[Ford FT-B]].
 
== Przebieg ==
25 kwietnia o 3.00 rozpoczęto ładowanie 1 Pułku Piechoty Legionów na samochody. Ze względu na brak transportu 3 batalion pułku musiał działać pieszo. Na samochody postawiono dodatkowo 25 ckm z 5 Pułku Piechoty. Z kolumną jechał dowódca 1 Brygady Piechoty Legionów - płk [[Stefan Dąb-Biernacki]]. Ok 3.30 pododdziały 6 PPLeg z 3 BPLeg przełamały obronę nieprzyjaciela na Murawni w potyczkach z kawalerią sowiecką posuwały się na [[Żytomierz]]. 5 ppLeg pokonał spieszoną kawalerię sowiecka nad Tenią. W czasie pokonywania trasy samochody grzęzły na piaszczystych drogach, zagrzewały się, a samochody pancerna łamały mosty. Okoliczna ludnoścludność gromadziła się na trasach kolumn, witała żołnierzy mlekiem i wodą, wspierała też podwodami. Ok 12.30 grupa znalazła się 14 km na północny-zachód od Żytomierza, pod osadą Wilsk bronioną przez 522 Pułk Strzelców. Pułk wycofał się, nie przyjmując walki. Płk Dąb-Biernacki zatrzymał w Wilsku kolumnę, aby poczekać na resztę samochodów i uporzadkowaćuporządkować szyki 1 BPLeg przed spodziewanym bojem. Po nadejściu samochodów wyładowano z nich piechotę i odesłano do dyspozycji 3 BPLeg, która nacierała szosą. Między godz. 22.00 a 23.00 przybył do Wilska 3 batalion 5 ppLeg, natomiast maszerujący pieszo 3 batalion 1 ppLeg, po przebyciu 48 km zatrzymał się na nocleg, 19 km od Wilska. Utknęła po drodze bateria zmotoryzowana i nie było nadziei na jej dołączenie. W ciągu dnia 522 PP atakował oddziały polskie w Wilsku, jednak został odparty i wycofał się do Żytomierza. Późnym wieczory płk Dąb-Biernacki dysponował w Wilsku trzema [[batalion]]ami i samochodem pancernym. Płk Dąb-Biernacki bojąc się stracić zaskoczenie wydał rozkaz natychmiastowego natarcia na Żytomierz dwoma kolumnami. O 24.00 dwa bataliony 1 ppLeg ruszyły z zadaniem obejścia Żytomierza od wschodu, przecięcia szosy kijowskiej i uderzenia na miasto od stacji kolejowej. III batalion 5 ppLeg, wzmocniony kompanią ckm z 1 ppLeg i samochodem pancernym maszerowały drogą na Żytomierz. III batalion dotarł o świcie do skraju Żytomierza. Rosjanie przyjęli Polaków silnym ogniem. Polacy zalegli i nie nacierali, oczekując na siły 1 ppLeg. 1 ppLeg stoczył po drodze walkę ze spieszonym 520 pstrz, wspieranym przez 522 pstrz, i 26 kwietnia ok. 8.00 stanął od wschodu na skraju Żytomierza. I batalion 1 ppLeg uderzył dwoma kompaniami niezwłocznie na dworzec kolejowy w Żytomierzu i po odparciu ataku kawalerii zdobył dworzec. Zaskoczenie było pełne. Załoga dworca uciekła w kierunku miasta, a za nią dwie kompanie Polaków. 3 kompania 1 batalionu opanowała baterię sowiecką. Płk Dąb-Bernacki na odgłos strzelaniny rzucił do [[atak]]u III batalion 5 ppLeg. Po krótkim oporze załoga miasta zagrożona okrążeniem wycofała się. Do 11.00 Żytomierz opanowali Polacy. Po południu do miasta przybył 6 ppLeg, który po drodze stoczył bój z oddziałem 17 Dywizji Kawalerii. Dwie kompanie 6 PPLeg zostały wysłane samochodami i opanowały most na Teterewie i utworzyły przyczółek.
 
Zagon zakończył się sukcesem wojsk polskich. W ciągu 32 godzin zajęto ważny węzeł kolejowy odległy o 80 km od linii frontu, Opanowanie Żytomierza oraz zdobycie Malina i Koziatyna zachwiało frontem bolszewickim na Ukrainie. Rozbita została 58 Dywizja Strzelców. Z 521, 520 i 521 pułków strzelców pozostało w szeregach po kilkudziesięciu żołnierzy. Dywizja straciła połowę artylerii i większość broni maszynowej. W walkach o Żytomierz PolcyPolacy stracili 3 poległych i 48 rannych. Polacy wzięli do niewoli kilkuset jeńców, zdobyli 10 dział, kilkadziesiąt ckm, samochód pancerny, dwanaście samochodów i 280 wagonów ze sprzętem wojskowym.
25 kwietnia o 3.00 rozpoczęto ładowanie 1 Pułku Piechoty Legionów na samochody. Ze względu na brak transportu 3 batalion pułku musiał działać pieszo. Na samochody postawiono dodatkowo 25 ckm z 5 Pułku Piechoty. Z kolumną jechał dowódca 1 Brygady Piechoty Legionów - płk [[Stefan Dąb-Biernacki]]. Ok 3.30 pododdziały 6 PPLeg z 3 BPLeg przełamały obronę nieprzyjaciela na Murawni w potyczkach z kawalerią sowiecką posuwały się na [[Żytomierz]]. 5 ppLeg pokonał spieszoną kawalerię sowiecka nad Tenią. W czasie pokonywania trasy samochody grzęzły na piaszczystych drogach, zagrzewały się, a samochody pancerna łamały mosty. Okoliczna ludnośc gromadziła się na trasach kolumn, witała żołnierzy mlekiem i wodą, wspierała też podwodami. Ok 12.30 grupa znalazła się 14 km na północny-zachód od Żytomierza, pod osadą Wilsk bronioną przez 522 Pułk Strzelców. Pułk wycofał się, nie przyjmując walki. Płk Dąb-Biernacki zatrzymał w Wilsku kolumnę, aby poczekać na resztę samochodów i uporzadkować szyki 1 BPLeg przed spodziewanym bojem. Po nadejściu samochodów wyładowano z nich piechotę i odesłano do dyspozycji 3 BPLeg, która nacierała szosą. Między godz. 22.00 a 23.00 przybył do Wilska 3 batalion 5 ppLeg, natomiast maszerujący pieszo 3 batalion 1 ppLeg, po przebyciu 48 km zatrzymał się na nocleg, 19 km od Wilska. Utknęła po drodze bateria zmotoryzowana i nie było nadziei na jej dołączenie. W ciągu dnia 522 PP atakował oddziały polskie w Wilsku, jednak został odparty i wycofał się do Żytomierza. Późnym wieczory płk Dąb-Biernacki dysponował w Wilsku trzema [[batalion]]ami i samochodem pancernym. Płk Dąb-Biernacki bojąc się stracić zaskoczenie wydał rozkaz natychmiastowego natarcia na Żytomierz dwoma kolumnami. O 24.00 dwa bataliony 1 ppLeg ruszyły z zadaniem obejścia Żytomierza od wschodu, przecięcia szosy kijowskiej i uderzenia na miasto od stacji kolejowej. III batalion 5 ppLeg, wzmocniony kompanią ckm z 1 ppLeg i samochodem pancernym maszerowały drogą na Żytomierz. III batalion dotarł o świcie do skraju Żytomierza. Rosjanie przyjęli Polaków silnym ogniem. Polacy zalegli i nie nacierali, oczekując na siły 1 ppLeg. 1 ppLeg stoczył po drodze walkę ze spieszonym 520 pstrz, wspieranym przez 522 pstrz, i 26 kwietnia ok. 8.00 stanął od wschodu na skraju Żytomierza. I batalion 1 ppLeg uderzył dwoma kompaniami niezwłocznie na dworzec kolejowy w Żytomierzu i po odparciu ataku kawalerii zdobył dworzec. Zaskoczenie było pełne. Załoga dworca uciekła w kierunku miasta, a za nią dwie kompanie Polaków. 3 kompania 1 batalionu opanowała baterię sowiecką. Płk Dąb-Bernacki na odgłos strzelaniny rzucił do [[atak]]u III batalion 5 ppLeg. Po krótkim oporze załoga miasta zagrożona okrążeniem wycofała się. Do 11.00 Żytomierz opanowali Polacy. Po południu do miasta przybył 6 ppLeg, który po drodze stoczył bój z oddziałem 17 Dywizji Kawalerii. Dwie kompanie 6 PPLeg zostały wysłane samochodami i opanowały most na Teterewie i utworzyły przyczółek.
 
Zagon zakończył się sukcesem wojsk polskich. W ciągu 32 godzin zajęto ważny węzeł kolejowy odległy o 80 km od linii frontu, Opanowanie Żytomierza oraz zdobycie Malina i Koziatyna zachwiało frontem bolszewickim na Ukrainie. Rozbita została 58 Dywizja Strzelców. Z 521, 520 i 521 pułków strzelców pozostało w szeregach po kilkudziesięciu żołnierzy. Dywizja straciła połowę artylerii i większość broni maszynowej. W walkach o Żytomierz Polcy stracili 3 poległych i 48 rannych. Polacy wzięli do niewoli kilkuset jeńców, zdobyli 10 dział, kilkadziesiąt ckm, samochód pancerny, dwanaście samochodów i 280 wagonów ze sprzętem wojskowym.
 
== Zobacz też ==
* [[zagon na Kowel]]
* [[zagon na Koziatyn]]
* [[zagon na Korosteń]]
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://64.233.183.104/search?q=cache:KAbN-azRrsgJ:forum.hentaicenter.pl/download.php%3Fid%3D1157%26sid%3D080e9da0e483678ce2d8d1fa404d75a8+wojna+%C5%BBytomierz&hl=en&ct=clnk&cd=15 http://64.233.183.104/search?q=cache:KAbN-azRrsgJ:forum.hentaicenter.pl/download.php%3Fid%3D1157%26sid%3D080e9da0e483678ce2d8d1fa404d75a8+wojna+%C5%BBytomierz&hl=en&ct=clnk&cd=15]
 
== Bibliografia ==
* J. Odziemkowski, ''Leksykon wojny polsko rosyjskiej 1919-1920'', wyd. RYTM Warszawa 2004.
 
[[Kategoria:Wojna polsko-bolszewicka]]