Arthur Balfour: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ToBot (dyskusja | edycje)
m WP:CHECK - eliminacja błędu #43 (elementy szablonów)
Linia 10:
|od = 11 lipca 1902
|do = 5 grudnia 1905
|odznaczenia = {{order|OP}} [[Plik:Galó de l'Orde del Mèrit (UK).png{{order|40px|link=Order of Merit|Order Zasługi (Wielka Brytania)]]OOM}}
|poprzednik = [[Robert Gascoyne-Cecil, (3. markiz Salisbury)|Lord Salisbury]]
|następca = [[Henry Campbell-Bannerman]]
|www =
Linia 19:
'''Arthur James Balfour''', 1. hrabia Balfour (ur. [[25 lipca]] [[1848]] w [[Whittingehame]], zm. [[19 marca]] [[1930]] w Fisher’s Hill k. [[Woking]]) – polityk brytyjski, jeden z przywódców [[Partia Konserwatywna (Wielka Brytania)|Partii Konserwatywnej]], premier [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] w latach 1902–1905, twórca [[Wspólnota Narodów|Brytyjskiej Wspólnoty Narodów]].
 
Był siostrzeńcem [[Robert Gascoyne-Cecil, (3. markiz Salisbury)|markiza Salisbury]], po którym odziedziczył przywództwo konserwatystów i fotel premiera. Członek [[Izba Gmin|Izby Gmin]] w latach 1874–1922 i [[Izba Lordów|Izby Lordów]] od 1922 (z tytułem hrabiego Balfour). W latach 1915–1916 był pierwszym lordem Admiralicji, a w 1916–1919 ministrem spraw zagranicznych. W roku 1917 jako [[Ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii|minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii]] ogłosił tzw. [[Deklaracja Balfoura|deklarację Balfoura]] w sprawie utworzenia w [[Palestyna|Palestynie]] [[Żydzi|żydowskiej]] siedziby narodowej. W 1926 opracował formułę, która stała się fundamentem [[Wspólnota Narodów|Brytyjskiej Wspólnoty Narodów]].
 
== Wczesne lata życia i początki kariery politycznej ==
Był najstarszym synem [[James Maitland Balfour|Jamesa Maitlanda Balfoura]] i lady Blanche Gascoyne-Cecil, córki [[James Gascoyne-Cecil, (2. markiz Salisbury)|2. markiza Salisbury]]. Wykształcenie odebrał w Grange Preparatory School w [[Hoddesdon]] w hrabstwie [[Hertfordshire]] (w latach [[1859]]-[[1861]]), [[Eton College]] (w latach [[1861]]-[[1866]]) oraz w [[Trinity College (Cambridge)|Trinity College]] na [[University of Cambridge|Uniwersytecie Cambridge]] (w latach [[1866]]-[[1869]]).
 
W [[1874]] r. został wybrany do [[Izba Gmin|Izby Gmin]] jako reprezentant okręgu [[Okręg wyborczy Hertford|Hertford]]. W [[1885]] r. przeniósł się do okręgu [[Okręg wyborczy Manchester East|Manchester East]]. Wiosną [[1878]] r. Balfour został prywatnym sekretarzem swojego wuja, [[Robert Gascoyne-Cecil, (3. markiz Salisbury)|lorda Salisburyego]]. Towarzyszył mu podczas obrad [[Kongres berliński|kongresu berlińskiego]] w [[1878]] r.
 
Po wyborach [[1880]] r. Balfour zrezygnował ze stanowiska sekretarza i skupił się na działalności parlamentarnej. Rychło stał się ważną figurą wśród młodszych konserwatywnych deputowanych. Razem z [[Lord Randolph Spencer Churchill|lordem Randolphem Churchillem]], sir [[Henry Drummond Wolff|Henrym Wolffem]] i [[John Eldon Gorst|Johnem Gorsten]] tworzył tzw. „Partię Czterech”.
 
Kiedy po wyborach [[1885]] r. lord Salisbury objął stanowisko premiera powierzył siostrzeńcowi stanowisko przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego. W [[1886]] r. został członkiem gabinetu jako minister ds. Szkocji. W [[1887]] r. został przeniesiony na stanowisko Głównego Sekretarza Irlandii. Na tym stanowisku dał się poznać jako zdecydowany przeciwnik wprowadzenia w [[Irlandia|Irlandii]] [[Home rule|rządów domowych]].
Linia 36:
Lord Salisbury zrezygnował ze stanowiska premiera [[11 lipca]] [[1902]] r. Balfour został nowym premierem ciesząc się poparciem Partii Konserwatywnej oraz koalicjantów z [[Partia Liberalno-Unionistyczna (brytyjska)|Partii Liberalno-Unionistycznej]]. Na początkowy okres jego rządów przypadło zakończenie II wojny burskiej i koronacja [[Edward VII|Edwarda VII]]. W tym czasie uchwalono Education Act to London oraz Irish Land Purchase Act. Utworzono również Komitet Obrony Imperium.
 
W polityce zagranicznej nastąpiło znaczące polepszenie stosunków z [[Francja|Francją]], zwieńczone podpisaniem w [[1904]] r. [[Entente cordiale]]. W tym czasie wybuchła również [[wojna rosyjsko-japońska]] w której Wielka Brytania popierała [[Japonia|Japonię]]. Doprowadziło to do pogorszenia się stosunków brytyjsko-rosyjskich, zwłaszcza po ostrzelaniu przez rosyjską marynarkę wojenną brytyjskich statków rybackich na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] ([[incydent na Dogger Bank]]). Balfour koncentrował się jednak na sprawach wewnętrznych, politykę zagraniczną powierzając właściwemu ministrowi, [[Henry Petty-Fitzmaurice, (5. markiz Lansdowne)|lordowi Lansdowne’owi]].
 
Ważną kwestią była polityka gospodarcza na tle której dochodziło do spięć w łonie koalicji. Liberalni Unioniści popierali wolny handel, konserwatyści byli zwolennikami protekcjonalizmu. Balfour próbował lawirować między obydwoma frakcjami, ale bez rezultatu. W [[1905]] r. Partia Liberalno-Unionistyczna opuściła koalicję. W grudniu [[1905]] r. Balfour zrezygnował ze stanowiska premiera. Zastąpił go [[Liderzy brytyjskiej Partii Liberalnej|lider liberałów]] [[Henry Campbell-Bannerman]].
Linia 50:
Balfour zrezygnował ze stanowiska ministra po [[Traktat wersalski|traktacie wersalskim]] w [[1919]] r., ale pozostał w gabinecie jako Lord Przewodniczący Rady. W latach [[1921]]-[[1922]] reprezentował Wielką Brytanię na Konferencji Morskiej w [[Waszyngton]]ie. Podobnie jak większość byłych konserwatywnych liderów nie wszedł w skład gabinetów Bonar Lawa i [[Stanley Baldwin|Baldwina]] w latach [[1922]]-[[1924]]. Do rządu powrócił dopiero w [[1925]] r., kiedy to po śmierci [[George Curzon|lorda Curzona]] ponownie został Lordem Przewodniczącym Rady. Pozostał na tym stanowisku do [[1929]] r.
 
Od [[1922]] r. Balfour był członkiem Izby Lordów z tytułem 1. hrabiego Balfour. Przez całe życie cieszył się dobrym zdrowiem. Jednak pod koniec [[1928]] r. stan jego zdrowia pogorszył się. Do końca życia ciepiał na zapalenie żył. Zmarł w [[1930]] r. Nigdy się nie ożenił i nie pozostawił potomstwa. Tytuł parowski, na podstawie specjalnego postanowienia, odziedziczył jego młodszy brat [[Gerald Balfour, 2. hrabia Balfour|Gerald]].
 
Był honorowym doktorem praw [[UniversityUniwersytet of EdinburghEdynburski|Uniwersytetu Edynburskiego]] (od [[1881]] r.), Uniwersytet St Andrews (od [[1885]] r.), Uniwersytetu Cambridge (od [[1888]] r.), Uniwersytetu Dublińskiego (od [[1891]] r.) oraz Uniwersytetu Glasgow (od [[1891]] r.). W [[1888]] r. został członkiem Senatu [[University of London|Uniwersytetu Londyńskiego]]. W tym samym roku został członkiem [[Royal Society]]. W [[1891]] r. został kanclerzem Uniwersytetu Edynburskiego. W [[1886]] r. został rektorem Uniwersytetu St Andrews, a w [[1891]] r. Uniwersytetu Glasgow.
 
== Gabinet Arthura Balfoura, lipiec 1902 – grudzień 1905 ==
Linia 58:
* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[Lord Tajnej Pieczęci]]: '''Arthur Balfour'''
* [[Lord Kanclerz]]: [[Hardinge Giffard, 1. hrabia Halsbury]]
* [[Lord Przewodniczący Rady]]: [[Spencer Cavendish|Spencer Cavendish, 8. książę Devonshire]]
* [[ministrowie spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii|minister spraw wewnętrznych]]: [[Aretas Akers-Douglas]]
* [[ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii|minister spraw zagranicznych]]: [[Henry Petty-Fitzmaurice (5. markiz Lansdowne)|Henry Petty-Fitzmaurice, 5. markiz Lansdowne]]
* [[ministrowie kolonii Wielkiej Brytanii|minister kolonii]]: [[Joseph Chamberlain]]
* [[ministrowie wojny (Wielka Brytania)|minister wojny]]: [[St John Brodrick]]
* [[ministrowie ds. Indii|minister ds. Indii]]: [[George Hamilton (lord)|George Hamilton]]
* [[Admiralicja|pierwszy lord Admiralicji]]: [[William Palmer (2. hrabia Selborne)|William Palmer, 2. hrabia Selborne]]
* [[Kanclerz Skarbu|kanclerz skarbu]]: [[Charles Ritchie]]
* [[ministrowie handlu i przemysłu (Wielka Brytania)|przewodniczący Zarządu Handlu]]: [[Gerald Balfour, 2. hrabia Balfour|Gerald Balfour]]
* [[Kanclerz Księstwa Lancaster]]: [[William Walrond]]
* [[ministrowie ds. Szkocji|minister ds. Szkocji]]: [[Alexander Bruce, 6. lord Balfour of Burleigh]]
Linia 72:
* [[przewodniczący Rady Samorządu Lokalnego]]: [[Walter Long]]
* [[ministrowie rolnictwa Wielkiej Brytanii|przewodniczący Rady Rolnictwa]]: [[Robert Hanbury]]
* [[ministrowie edukacji Wielkiej Brytanii|przewodniczący Rady Edukacji]]: [[Charles Vane-Tempest-Stewart (6. markiz Londonderry)|Charles Vane-Tempest-Stewart, 6. markiz Londonderry]]
* [[Lord Kanclerz Irlandii]]: [[Edward Gibson (polityk)|Edward Gibson, 1. baron Ashbourne]]
* [[ministrowie prac publicznych Wielkiej Brytanii|pierwszy komisarz ds. prac publicznych]]: [[Robert Windsor-Clive, (1. hrabia Plymouth)|Robert Windsor-Clive, 14. baron Windsor]]
* [[PoczmistrzePoczmistrzowie generalni Wielkiej Brytanii|poczmistrz generalny]]: [[Austen Chamberlain]]
 
'''Zmiany'''
* maj [[1903]] r. – [[William Onslow, (4. hrabia Onslow)|lord Onslow]] zastępuje Roberta Hanburyego na stanowisku przewodniczącego Rady Rolnictwa
* wrzesień/październik [[1903]] r. – lord Londonderry zastępuje księcia Devonshire na stanowisku Lorda Przewodniczącego Rady pozostając jednocześnie na swoim poprzednim stanowisku, [[James Gascoyne-Cecil, (4. markiz Salisbury)|lord Salisbury]] zastępuje Balfoura na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci, Austen Chamberlain zastępuje Charlesa Ritchie’ego na stanowisku Kanclerza Skarbu, następcy Chamberlaina na stanowisku poczmistrza generalnego nie wchodzą w skład gabinetu, [[Alfred Lyttelton]] zastępuje Josepha Chamberlaina na stanowisku ministra ds. kolonii, St John Brodrick zastępuje lorda George’a Hamiltona na stanowisku ministra ds. Indii, [[Hugh Arnold-Forster]] zastępuje Brodricka na stanowisku ministra wojny, [[Andrew Murray, 1. wicehrabia Dunedin|Andrew Murray]] zastępuje lorda Balfoura of Burleigh na stanowisku ministra ds. Szkocji
* marzec [[1905]] r. – Walter Long zastępuje George’a Wyndhama na stanowisku Głównego Sekretarza Irlandii, Gerald Balfour zastępuje Longa na stanowisku przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego, lord Salisbury zastępuje Balfoura na stanowisku przewodniczącego Zarządu Handlu pozostając jednocześnie na swoim poprzednim stanowisku, [[Frederick Campbell, (3. hrabia Cawdor)|lord Cawdor]] zastępuje lorda Selborne’a na stanowisku pierwszego lorda Admiralicji, [[Ailwyn Fellowes]] zastępuje lorda Onslowa na stanowisku przewodniczącego Rady Rolnictwa
 
== Publikacje ==
Linia 109:
| width="25%" | Poprzednik<br />'''nowa kreacja'''
| width="40%" | '''[[Hrabia Balfour]]'''<br />[[1922]]-[[1930]]
| width="25%" | Następca<br />[[Gerald Balfour|Gerald Balfour, 2. hrabia Balfour]]
|}
{{Przewodniczący Rady Samorządu Lokalnego}}
Linia 132:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
{{DEFAULTSORTSORTUJ:Balfour, Arthur}}
[[Kategoria:Premierzy Wielkiej Brytanii]]
[[Kategoria:Ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii]]