Alkohole: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 42340957 autora 78.11.152.26: Drugie zdanie zrobiło się nielogiczne, drobne techniczne, WP:SK |
m drobne redakcyjne, drobne merytoryczne |
||
Linia 1:
[[Plik:Alcohol general.svg|thumb|150px|Wzór ogólny alkoholi monohydroksylowych
{{Inne znaczenia|chemii|[[napój alkoholowy]], ''[[Alkohole (literatura)|Alkohole]]''}}
'''Alkohole''' – [[związki organiczne]] zawierające jedną lub więcej [[grupa hydroksylowa|grup hydroksylowych]] połączonych z atomem węgla w [[hybrydyzacja (chemia)|hybrydyzacji]] sp<sup>3</sup>.
W języku potocznym przez „alkohol” rozumie się zazwyczaj
Najprostsze i najczęściej spotykane w życiu codziennym alkohole to zawierające jedną grupę hydroksylową w cząsteczce pochodne [[alkany|alkanów]] o wzorze ogólnym C<sub>n</sub>H<sub>2n+1</sub>OH, czyli alkohole monohydroksylowe, na przykład [[metanol|metylowy]]
Analogiczne związki organiczne, w których grupa hydroksylowa połączona jest z węglem w hybrydyzacji sp<sup>2</sup>, to [[fenole]] (hydroksylowe pochodne [[benzen]]u i innych [[związki aromatyczne|związków aromatycznych]]) lub [[enole]] (hydroksylowe pochodne [[Alkeny|alkenów]]).
== Właściwości fizyczne ==
[[Plik:H-bonding alcohol.png|thumb|Wiązanie wodorowe w alkoholach]]
Ze względu na obecność silnie [[elektroujemność|elektroujemnego]] atomu tlenu i związanego z nim atomu wodoru alkohole tworzą [[Wiązanie wodorowe|wiązania wodorowe]], ulegając [[Asocjacja cząsteczek|asocjacji]] w większe struktury. W efekcie niższe alkohole mają wysokie [[temperatura wrzenia|temperatury wrzenia]] i małą [[lotność (ciecz)|lotność]] względem swojej masy{{r|RobertsCaserio}}:
* metanol: ''T''<sub>w</sub> = 65 °C
* etanol: ''T''<sub>w</sub> = 79 °C
Linia 22:
== Rzędowość alkoholi ==
[[Rzędowość]] alkoholu jest równa rzędowości atomu węgla, z którym połączona jest grupa hydroksylowa.
[[Plik:Types alcohol.png|thumb|500px|center|1. [[metanol]] (0-rz.)
== Klasyfikacja alkoholi ==
Linia 36:
== Metody otrzymywania alkoholi ==
Wybrane metody otrzymywania alkoholi<ref name = MorrisonBoyd>{{Cytuj książkę | nazwisko=Morrison | imię=Robert T.| nazwisko2=Boyd| imię2=Robert N. | tytuł=Chemia organiczna| data=1985 | wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce=Warszawa | isbn= 83-01-04166-8| tom = 1|strony= 238–239 (hydratacja), 585 (hydroliza), 592–597 (
* hydratacja [[Alkeny|alkenów]] (zachodzi w środowisku kwaśnym), na przykład:
: [[eten|CH<sub>2</sub>=CH<sub>2</sub>]] + H<sub>2</sub>O <sup>__<u>H<sup>+</sup></u>_͕</sup> [[Etanol|CH<sub>3</sub>−CH<sub>2</sub>−OH]]
Linia 43:
* redukcja:
** [[Kwasy karboksylowe|kwasów karboksylowych]], zwłaszcza [[wyższe kwasy karboksylowe|wyższych kwasów tłuszczowych]], łatwo dostępnych (powstają alkohole I-rzędowe)
** [[Aldehydy|aldehydów]] (powstają alkohole I-rzędowe),
:: [[aldehyd octowy|CH<sub>3</sub>−CHO]] + [[wodór|H<sub>2</sub>]] <sup>__<u>[[katalizator|kat.]]</u>_͕</sup> CH<sub>3</sub>−CH<sub>2</sub>−OH
:: [[aceton|(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>C=O]] + H<sub>2</sub> <sup>__<u>kat.</u>_͕</sup> [[izopropanol|(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>CHOH]]
: [[Uwodornianie|Hydrogenację]] katalityczną prowadzi się wobec katalizatorów
* metody swoiste dla poszczególnych alkoholi
Linia 55:
* z metalami aktywnymi – tworzą się [[alkoholany]]
* katalityczna [[dehydratacja]] (odwodnienie)
* [[estryfikacja]] – reakcja z
* [[utlenianie]] – w podwyższonej temperaturze [[tlenek miedzi(II)]] utlenia alkohole pierwszorzędowe do aldehydów, a drugorzędowe do ketonów:
:: R-CH<sub>2</sub>OH + CuO → R-CH═O + Cu + H<sub>2</sub>O
| |||