Rok bez lata: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
usunięcie zbędnych linków do dat, WP:SK
Linia 1:
[[Plik:1816 summer.png|thumb|350px|Anomalia temperatury roku 1816 względem okresu 1971-2000]]
'''Rokiem bez lata''' ([[język angielski|ang.]] ''Year Without a Summer'') nazwano rok [[1816]], w którym wystąpił szereg gwałtownych letnich anomalii klimatycznych, mających miejsce przede wszystkim na [[półkula północna|półkuli północnej]]. W efekcie doprowadziło to do zniszczenia upraw w [[Europa Północna|Europie Północnej]], północno-wschodniej [[Stany Zjednoczone|Ameryce]] i wschodniej [[Kanada|Kanadzie]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20060509183115/http://www.smithsonianmagazine.com/issues/2002/july/blast.php?page=2 | tytuł = Blast from the Past | autor = Robert Evans | praca = Smithsonian.com | język = en | data dostępu = 2013-04-14}}</ref>. Uważa się, że anomalie te spowodowane były [[zima wulkaniczna|zimą wulkaniczną]].
 
== Opis ==
Linia 10:
 
== Przyczyny ==
[[Plik:Rekonstrukcja Temperatury2.PNG|thumb|300px|Zmiany średniej globalnej temperatury w czasie ostatniego tysiąclecia. Spadek krótko po roku [[1800]] jest zauważalny na większości podobnych rekonstrukcji.]]
Aberracje klimatyczne wystąpiły w głównej mierze na skutek erupcji wulkanu [[Tambora]]<ref>[http://www.indodigest.com/indonesia-special-article-19.html Indo Digest].</ref><ref>[http://www.bellrock.org.uk/misc/misc_year.htm Bellrock.org.uk: Misc].</ref>, mającej miejsce w dniach [[5 kwietnia|5]]-[[15 kwietnia]] [[1815]] na wyspie [[Sumbawa]] w [[Holenderskie Indie Wschodnie|Holenderskich Indiach Wschodnich]] (dzisiejsza [[Indonezja]]). Erupcja ta wprowadziła olbrzymie ilości [[popiół wulkaniczny|popiołu wulkanicznego]] do górnych warstw [[atmosfera|atmosfery]]. Dodatkowo wydarzyło się to w środku okresu małej [[aktywność słoneczna|aktywności słonecznej]], zwanego [[minimum Daltona]], mającego miejsce w latach [[1790]]-[[1830]].
 
Inne wulkany, które przejawiały aktywność w tym samym przedziale czasowym:
* [[Soufrière (Saint Vincent)|Soufrière]] na wyspie [[Saint Vincent]] na [[Karaiby|Karaibach]] w [[1812]].
* [[Mayon]] na [[Filipiny|Filipinach]] w [[1814]]
 
Te erupcje dodatkowo zwiększyły ilość pyłu w atmosferze, zmniejszając ilości energii słonecznej docierającej do powierzchni [[Ziemia|Ziemi]]. W następstwie erupcji wulkanicznych na ogromną skalę temperatury spadły na całym świecie.
Linia 30:
=== Efekty kulturowe ===
[[Plik:Joseph Mallord William Turner 001.jpg|thumb|300px|''Chichester Canal'' pędzla [[William Turner|Williama Turnera]]]]
Wysokie stężenie pyłów doprowadziło w tamtym okresie do spektakularnych, niespotykanych zachodów słońca, uwiecznionych na obrazach [[William Turner|Williama Turnera]]. Istnieje hipoteza{{fakt|data=2010-03}} zakładająca, że było to powodem użycia, w dominującej ilości, żółtego barwnika w obrazach takich jak ''Chichester Canal''. Podobny fenomen został zaobserwowany po erupcji wulkanu [[Krakatau]] w [[1883]] i na zachodnim wybrzeżu USA po erupcji [[Pinatubo]] na [[Filipiny|Filipinach]] w [[1991]].
 
Brak karmy dla koni w postaci owsa mógł zainspirować<ref>[http://www.newscientist.com/channel/being-human/mg18524841.900.html „New Scientist”, Histories: Brimstone and bicycles].</ref> niemieckiego wynalazcę [[Karl Drais|Karla Draisa]] do poszukiwań nowych sposobów bezkonnego transportu, które doprowadziły do wynalezienia [[welocyped]]u. Był to przodek współczesnego [[rower]]u i wielki krok naprzód w dziedzinie transportu osobistego.