Żarnów (gmina): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Rezerwaty przyrody: źródła/przypisy
Warunki glebowe oraz szata roślinna i świat zwierząt
Linia 79:
 
:W obrębie wzniesienia, zwłaszcza w północnych jego partiach (w okolicach wsi Wolica), znajdują się kamieniołomy, znane już w XV wieku i określane nazwą „Góra Skórkowska”. W XIX wieku wokół Diablej Góry toczyły się walki powstańcze. W latach I wojny światowej (1914-1915) przebiegała tam linia frontu pomiędzy wojskami rosyjskimi i austriacko-niemieckimi. W okresie II wojny światowej toczyły się tam krwawe walki partyzantów 25 pp AK z hitlerowcami, a słynna bitwa pod Diablą Górą odbyła się w dniu 16 sierpnia 1944 roku. Od 1988 roku Diabla Góra jest rezerwatem leśno-krajobrazowym (159 ha), w którym ochronie podlega „wzgórze piaskowcowe z borem mieszanym”.<ref name="nicol"/>
:
:'''<u>Warunki glebowe i użytkowanie gruntów</u>'''
:Gleby gminy Żarnów są na ogół mało urodzajne, tak jak w
całym Opoczyńskiem. Na większości terenów zalegają piaski polodowcowe o podłożu
przepuszczalnym. Występują tu również tzw. szczerki (piaski z domieszką glinek)
oraz bielice, nadające się głównie pod uprawę żyta, jęczmienia, owsa i
ziemniaków. Pozostałe to gleby torfowe, bagienne, mułowo - bagienne i rędziny.
Zdecydowana większość gruntów w gminie przypada na bardzo słabe gleby zaliczane
do V i VI klasy bonitacyjnej (62%), natomiast pozostałe grunty, kwalifikujące
się do wyższych klas bonitacyjnych (35,6% - gleby klasy IV; 2,4% - klasy III)
wymagają jednak uregulowania stosunków wodnych. Miejscowe gleby od dawna
słynęły ze swej nieurodzajności, co w przeszłości niejednokrotnie znajdowało
swe odbicie w twórczości ludowej. Krąży tu nawet znana opowieść, że szatan
kusząc Chrystusa bogactwem różnych krain świata, zasłonił nieurodzajną Ziemię
Opoczyńską, gdyż bardzo wstydził się tutejszego ubóstwa. Powszechnie znane w
Żarnowie jest również przysłowie: „Opoczyńskie kraje - korzec siejesz, kopę
zbierasz, kopa korzec daje”. Ponadto przed wiekami uważano, że tutejsze
nieurodzajne ziemie dają takie plony, że „ziarno za ziarno, słoma za robotę, a
plewy darmo”. Bardzo wymownie scharakteryzował ubogą Ziemię Opoczyńską
Stanisław Staszic (1755-1826), jeden z najwybitniejszych przedstawicieli
polskiego Oświecenia, zajmujący się m.in. planowaniem rozwoju gospodarczego
kraju. Podróżując po tych terenach w 1803 roku, stwierdził: „(...) kraj
piaszczysty ciągle i smutny, (...) sapowaty, okryty piaskiem i kamieniami”. Na
Ziemi Żarnowskiej znajduje się dużo lasów, a tereny przyleśne (najczęściej nieurodzajne)
są sukcesywnie zalesiane. Według Głównego Urzędu Statystycznego, w 2012 roku
lesistość gminy wynosiła 24,7%. Powierzchnia lasów ogółem wynosiła 3477,5 ha, z
czego obszar lasów publicznych stanowił 2128,5 ha (w tym 62,9 ha lasów,
będących własnością Gminy Żarnów).<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Nawrocki|imię = Krzysztof|tytuł = Warunki glebowe i użytkowanie gruntów|czasopismo = Nicolaus nr 20/2014|wolumin = |wydanie = |strony = 6|data = |wydawca = |miejsce = |issn = }}</ref>
:
:'''<u>Szata roślinna i świat zwierząt</u>'''
:Żarnowskie lasy podlegające Nadleśnictwu Opoczno z siedzibą
w Sitowej występują głównie w środkowej i południowej części gminy oraz w rejonach
wsi Klew, Sielec, Pilichowice, Dłużniewice, Nadole, Niemojowice, Wierzchowisko
i Jasion. Na terenie gminy działa 8 kół łowieckich. Istniejące lasy są
pozostałościami dawnej Puszczy Pilickiej, we wczesnym średniowieczu łączącej
się z prastarą i owianą licznymi legendami Puszczą Świętokrzyską. Przez obszary
puszczańskie, w kierunku Pilicy, ongiś toczyło swe wody bardzo wiele rzeczek,
przedzierających się miejscami przez bagna, wąwozy i rozlewiska. W puszczy
przeważały dęby i sosny. Żyły w niej m.in. niedźwiedzie, tury, łosie, jelenie i
bobry. Jej mieszkańcy zajmowali się bartnictwem i łowiectwem. Do stopniowego
wyniszczenia puszczy, przyczyniło się przede wszystkim osadnictwo żarowe, a
później hutnictwo żelaza, oparte na węglu drzewnym. Na terytoriach Wzgórz
Opoczyńskich, leżących na obszarze Krainy Świętokrzyskiej, 80% wszystkich lasów
to drzewostan sosnowy. Ponadto występują tutaj dęby, graby, osiki, jesiony,
brzozy, wierzby, świerki, jodły i modrzewie. W tzw. podszycie znajduje się
jałowiec, jarząb, kruszyna, tarnina, leszczyna, czeremcha, trzmielina oraz bez.
Natomiast w najniższych partiach lasu występuje m.in. borówka czernica, borówka
bagienna, żurawina błotna, bagno, poziomka, jeżyna, malina, wrzos, żarnowiec,
zawilec gajowy, przylaszczka, widłak, mchy i paprocie. Poza tym, w krajobrazie
otwartym, występują najczęściej: modrzew polski, lipa drobnoziarnista i
wielkolistna, klon zwyczajny, jawor srebrzysty jesionolistny, dąb szypułkowy,
bezszypułkowy i czerwony, jesion wyniosły, wiąz górski, szypułkowy i polny,
kasztanowiec, topola czarna, niekłańska i biała, wierzba krucha i purpurowa,
iwa i rokita, olcha czarna, grusza polna, morwa biała, kalina koralowa, śliwa
tarnina, głóg i ligustr pospolity. W regionie jest dużo zadrzewień śródpolnych,
które pełnią ważne funkcje ochronne ich duży zasięg powoduje ograniczenie
transpiracji roślin uprawnych oraz zmniejszenie parowania gleby. Przyczyniają
się one do zwiększenia zapasów wody w glebie i wzrostu plonów. Są oazą dla
dziko żyjących, drobnych zwierząt, ptaków i owadów, które pełnią pożyteczną
rolę wobec ochrony naturalności ekosystemów biocenotycznych. Spośród
wymienionych drzew, wiele określanych jest mianem wiekowych. Związane są one z
historią regionu i liczną grupą osób, chroniących te zabytki przyrody, jako
swoje „domowe drzewa”. Część tych drzew znajduje się na gruntach prywatnych,
dlatego niewiele spośród nich zyskało ochronę prawną. Drzewa czcili nasi
przodkowie, a my dbałością o nie wyrażajmy szacunek dla własnej przeszłości i
kultury. Badania flory i fauny dorzecza Pilicy, w obrębie której leżą Wzgórza
Opoczyńskie, dostarczają informacji na temat grup roślin i zwierząt. Badania
prowadzone są w celu objęcia ochroną prawną obszarów o najwyższych walorach
przyrodniczych. Badania naukowe służą zlokalizowaniu także stanowisk
rzadkich gatunków roślin i zwierząt, fragmentów naturalnej szaty roślinnej
lasów, torfowisk, muraw oraz pojedynczych obiektów przyrodniczych. Jak
dotychczas, tereny gminy Żarnów z wyjątkiem rejonów Diablej Góry i Sieleckiej
Góry, nie są objęte ścisłą ochroną prawną, choć przede wszystkim należałoby
objąć naukową opieką wyjątkowo urokliwą dolinę rzeki Czarnej i okoliczne stawy
(o unikalnej, pierwotnej florze oraz faunie). Ze środowiskiem roślin związany
jest interesujący świat zwierząt. Spośród nich najliczniejszą grupę stanowią
owady lądowe i ptaki, wśród których obok pospolitych, licznie występują
kuropatwy, kruki, sowy, puchacze, jarząbki, bociany i inne. Ponadto miewają
tutaj swoje tokowiska cietrzewie. Sporadycznie można tutaj spotkać nawet
bociany czarne i bażanty. W żarnowskich lasach żyją także liczne ssaki sarny,
jelenie, dziki, lisy oraz zające. Z rzadkich gatunków ssaków, stwierdzono w
naszym regionie obecność łosi wędrownych, danieli, łasic, kun i jeży.<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko = Nawrocki|imię = Krzysztof|tytuł = Szata roślinna i świat zwierząt|czasopismo = Nicolaus nr 20/2014|wolumin = |wydanie = |strony = 6|data = |wydawca = |miejsce = |issn = }}</ref>
:
 
== Demografia ==