Wiktor Emanuel II: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: przenosiny kategorii Odznaczeni Królewskim Orderem Serafinów do Odznaczeni Orderem Królewskim Serafinów
poprawa linków do ujedn., WP:SK, szablon, kat., drobne redakcyjne
Linia 23:
| dzieci = [[Klotylda Maria Sabaudzka|Klotylda Maria]], [[Humbert I]], [[Amadeusz I Sabaudzki|Amadeusz I]], Otton Eugeniusz, [[Maria Pia Sabaudzka|Maria Pia]], Karol Albert, Wiktor Emanuel
| rodzeństwo = [[Ferdynand Sabaudzki|Ferdynand Maria]], Maria Krystyna
| odznaczenia = {{order|OA}} {{order|OMS|KW}} {{order|OSML|KKWM}} {{order|OKW|KW}} [[Plik:Ordine Civile di Savoia BAR.svg|40px|Wielki Mistrz Sabaudzkiego Orderu Cywilnego]] {{order|MWW|Z}} {{order|MWW|S}} [[Plik:CivicaRoma.png|40px|Medal Pamiątkowy Wyzwolenia Rzymu (Włochy)]] [[Plik:CampagneGuerreIndipendenza.png|40px|Medal Pamiątkowy za Wojnę o Niepodległość (Włochy)]] [[Plik:Ord.SanGiuseppe-GC.png{{order|40pxOŚJT|link=OrderKW}} św. Józefa (Toskania){{order|Krzyż Wielki Orderu św. Józefa (Toskania)]] [[Plik:Order of the Golden Fleece Rib.gifOZR|40px|link=Order Złotego Runa|Order Złotego Runa (Austria)]]A}} {{order|MM(MW)}} [[Plik:Medaille commemorative de la Campagne d'Italie 1859 ribbon.svg|40px|Medal Pamiątkowy za kampanię Włoską 1859 (Francja)]] {{order|KOS}} {{order|OP}}
| commons = Category: Victor Emmanuel II of Italy
| source =
| quote =
}}
'''Wiktor Emanuel II''', [[Język włoski|wł.]] ''Vittorio Emanuele II di Savoia-Carignano'', właśc. Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia-Carignano (ur. [[14 marca]] [[1820]] w [[Turyn]]ie, zm. [[9 stycznia]] [[1878]] w [[Rzym]]ie) – pierwszy [[królowie Włoch|król zjednoczonych Włoch]] od 1861, z [[dynastia sabaudzka|dynastii sabaudzkiej]]. Jego ciało spoczywa w [[Panteon w Rzymie|Panteonie]] w [[Rzym]]ie.
 
== Początki panowania ==
Linia 39:
 
== Zjednoczenie Włoch ==
Wiktor Emanuel II brał aktywny udział na rzecz odbudowy państwa włoskiego. Jeździł po kraju. W miastach i miasteczkach wygłaszał płomienne przemówienia. Cieszył się ogromną popularnością, której dorównywał tylko [[Giuseppe Garibaldi]]. Pod koniec 1859 i na początku 1860 roku państwa i państewka środkowych Włoch ofiarowały koronę Wiktorowi Emanuelowi. 11 i 12 marca 1860 roku w krajach tych przeprowadzono plebiscyty. Wszystkie prowincje wypowiedziały się za [[Inkorporacja terytorium|inkorporacją]] do Królestwa Sardyńskiego. 22 marca 1860 Królestwo Sardyńskie formalnie objęło te terytoria<ref>Tomasz Wituch, ''Garibaldi'', Wrocław 1983, s. 210</ref><ref>Józef Andrzej Gierowski, ''Historia Włoch'', Wrocław 2003, s. 407</ref>. W 1860 roku Wiktor Emanuel w liście do [[Franciszek II Burbon|Franciszka II]] proponował ustanowienie [[Kondominium (kolonia)|kondominium]] w Italii. Obaj monarchowie mieli podzielić się obszarem [[Mantua|Mantui]] i [[Umbria|Umbrii]] i roztoczyć opiekę nad [[Rzym]]em, papieża [[Pius IX|Piusa IX]]. Jednocześnie poparł [[Wyprawa tysiąca|wyprawę tysiąca]] na [[Sycylia|Sycylię]].
 
[[Plik:Statuto fondamentale del regno.pdf|thumb|page=27|240px|Proklamowanie Wiktora Emanuela II królem Włoch, [[17 marca]] [[1861]]]]
[[Plik:Victor Emmanuel II Verona.jpg|thumb|240px|Pomnik Wiktora Emanuela II w Weronie]]
Wyprawa tysiąca zakończyła się sukcesem. Garibaldi opanował Sycylię i ogłosił jej przyłączenie do królestwa Wiktora Emanuela II.<ref>Tomasz Wituch, op. cit., s. 223</ref>. 27 lipca Garibaldi zajął [[Mesyna|Mesynę]] a 19 sierpnia wylądował w [[Kalabria|Kalabrii]]. Wiktor Emanuel II w oficjalnym liście zakazywał Garibaldiemu inwazji na kontynencie, a w prywatnym liście wręcz do niej zachęcał. Prowadził potrójną grę wobec Garibaldiego, Cavoura i Napoleona III. Garibaldi rozpoczął inwazję na [[Neapol]], który ostatecznie zajął bez walki i większego oporu 7 września 1860 roku. Na zajętych terenach jak poprzednio przeprowadzono plebiscyt i jak poprzednio większość opowiedziała się za natychmiastową inkorporacją południowych prowincji do królestwa Wiktora Emanuela II.<ref>Tomasz Wituch, op. cit., s. 237</ref>. Resztę wojsk Franciszka II rozbito na przełomie 1860 i 1861 roku. W październiku Garibaldi spotkał się z królem Wiktorem Emanuelem, pozdrawiając go tytułem ''króla Włoch''. W marcu [[1861]] roku Senat i Izba Deputowanych ogłosiły powstanie [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Zjednoczonego Królestwa Włoch]] i koronowano Wiktora Emanuela II na [[królowie Włoch|króla Włoch]]<ref>Józef Andrzej Gierowski, ''Historia Włoch'', Wrocław 2003, s. 412</ref>.
 
Wiktor Emanuel II po śmierci [[Camillo Cavour]]a nie miał już premiera i polityka tej rangi. Młode państwo włoskie ulegało poważnym tarciom politycznym i społecznym. Było ogromnie zróżnicowane pod względem demograficznym i ekonomicznym. Burżuazja posiadała kontrolę nad aparatem administracyjnym. Olbrzymie masy chłopskie żyły w skrajnej nędzy i niedostatku. Król aprobował i miał przekonanie do rządów parlamentarnych. Proces jednoczenia ziem pod jego berłem zakończyło zajęcie Państwa Kościelnego i Rzymu. Pius IX zaprotestował przeciwko okupacji miasta przez wojska [[Piemont|piemonckie]], ogłaszając się „więźniem Watykanu”. W 1871 roku Rzym stał się, w miejsce [[Florencja|Florencji]], oficjalną stolicą zjednoczonego państwa włoskiego. Znaczenie osobowości króla i jego wpływ na bieg wydarzeń były ogromne. Przez potomnych uznany został za jednego z czterech "ojców Ojczyzny"<ref>Józef Andrzej Gierowski, op. cit., Wrocław 2003, s. 413</ref>.
 
Zmarł [[9 stycznia]] [[1878]] w [[Rzym]]ie. Jego ciało spoczywa w rzymskim [[Panteon w Rzymie|Panteonie]].
 
== Rodzina ==
Linia 121 ⟶ 123:
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Waleczności Wojskowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Annuncjaty]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Świętego Józefa (Toskania)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Korony Włoch]]